دختران؛ و دغدغه کلاس‌های ورزشی تابستانه
نیاز به تفریح و تخلیه انرژی برای نوجوانان و جوانان دختر از یک‌سوی و امکانات ورزشگاه‌ها که تنها فضای در دسترس برای تفریح دختران است، به یک مسئله تابستانی بدل شده است. نابرابری در امکانات، گزینش مربیان، مباحث سیستم آموزشی و عدم تنوع رشته‌های ورزشی، برخی از دغدغه بچه‌هایی است که این روزها برای گذران اوقات فراقت به ورزش روی می‌آورند. نوجوانان دختری که در رشته‌های ورزشی ثبت نام می‌کنند و البته مربیان و کارشناسان، چالش‌های پیش‌رو در ارائه‌ی با کیفیت خدمات ورزشی را از جهات مختلف بررسی می‌کنند.
شیما خزدوز/اصفهان امروز: چند روزی از آغاز تعطیلات تابستانی می‌گذرد. به یکی از ورزشگاه‌های سطح شهر سر می‌زنم. والیبال، فوتسال، شنا، ژیمناستیک، تکواندو و کاراته عناوین برنامه‌ی کلاس‌های ورزشی ویژه نونهالان و نوجوانان دختر است. اما اغلب دختربچه‌هایی که اینجا به چشم می‌خورند در رشته والیبال و ژیمناستیک ثبت نام کرده‌اند.
وارد سالن ورزشگاه و سانس نونهالان می‌شوم، جمعیت کلاس حدودا بالای 40 نفر است و مربی جوانی در حال تمرین دادن بچه‌هاست. رده سنی نونهال است اما انگشت شمار نوجوان هم در کلاس حضور دارند.
مریم 12 ساله هم می‌گوید: «از هشت سالگی رشته والیبال را به دلیل جذاب و گروهی بودنش انتخاب کردم و در ورزشگاه‌های مختلفی ثبت نام کردم. سانس نونهالان ویژه آموزش‌های مقدماتی است و کسانی مثل من که چند سال والیبال را زودترفرا گرفتند، نیمه پیشرفته محسوب می‌شوند که در این سانس نمی‌توانند بازی کنند و ناچارا به سانس بزرگسالان فرستاده می شوند، که همه 25 سال به بالا هستند.»
امکانات ورزشی هم در همه ورزشگاه ها یکسان نیست. در طول سال، بعضی ورزشگاه‌ها وسایل ورزشی کمتر و یا نامرغوب‌تر و قدیمی‌تری در اختیار دارند و برخی باشگاه‌ها امکانات بهتری را در دسترس دارند.
آزاده که دختر هفت ساله‌اش را در دو رشته ژیمناستیک و والیبال ثبت نام کرده، می‌گوید: «دخترم از دوره پیش از مدرسه و در یک پیش‌دبستانی خصوصی با رشته ژیمناستیک آشنا شد و به دلیل علاقه او و فوایدی که از این رشته در آینده ورزشی دخترم شنیده بودم، همچنان آن را دنبال کردیم و رشته والیبال را هم به دلیل به روز بودن و مطرح بودنش ثبت نام کردیم.»
آزاده معتقد است که در ورزشگاه‌های عمومی نسبت جمعیت کلاس‌ها با امکانات ورزشی‌شان مطابقت ندارد و اغلب برای این رده سنی از مربیان کم تجربه و جوان‌تر استفاده می‌شود درحالی که برای نوآموزان ورزش و به‌خصوص در رشته‌های پایه بهتر است مربی باتجربه‌تر باشد چرا که بچه‌ها از نظر بدنی آسیب پذیرتر هستند.
اما سیستم آموزشی در بستر امکانات حاضر آیا تا چه اندازه کاربرد دارد؟ نفیسه 10 ساله از تجربه شخصی خود در این‌باره می‌گوید: «رشته والیبال ثبت نام کردم با وجود این که در استعدادیابی مدرسه در این رشته انتخاب نشدم. به من گفتند از نظر فیزیکی در رشته‌های دیگر موفق‌تر می‌شوم. اما ورزشگاه نزدیک محل زندگی ما، از بین رشته‌های مورد علاقه‌ام فقط والیبال را ثبت نام دارد و من به ناچار این رشته را انتخاب کردم.»
زرین اسماعیلی از مربیان قدیمی دوومیدانی اصفهان معتقد است که لزوم امکانات و بسترسازی برابر برای دختران و پسران در مناطق مختلف با توجه به توان اقتصادی آنها حائز اهمیت است ضمن این که در ورزشگاه‌ها عواملی چون انتخاب مربیان، امکانات، تغییر نگرش مردم، تنوع در رشته‌های ورزشی، توجه به ورزش‌های پایه چون شنا، ژیمناستیک و دوومیدانی که کاربرد آمادگی جسمانی دارد از مهمترین عواملی است که نباید از آنها غافل شد.
اسماعیلی می‌افزاید: «مورد دیگر هدایت و استعدادیابی ورزشی در سنین پایین است. متاسفانه در دهه‌های اخیر شاهد بودیم که اغلب ورزشکاران در سطح ملی و قهرمانی و تحصیل کرده‌های تربیت‌بدنی و حتی مربیان سابقه‌دار کمتر امکانی یافتند که چه از طریق آموزش و پرورش و چه زیر نظر نهادهای دیگر در رده نوجوانان و نونهالان فعالیت کنند.»
«رده سنی نونهال و نوجوان نیاز به استعدادیابی و تمرینات اصولی دارد چرا که در این دوره، ساختار فیزیکی بدن هنوز فرم نگرفته و البته بدن از آمادگی بالایی برخوردار است. تنها زیر نظر یک مربی زبده، سرعت، جهش، چابکی و دیگر فاکتورها و استعداد فرد بنابر ساختار بدنش بررسی خواهد شد و از این بسترسازی درست است که ما در آینده شاهد تنوع در رشته‌های مدال‌آور در سطح ملی و قهرمانی و به فعل رسیدن توان‌های بالقوه خواهیم بود.»
اسماعیلی ادامه می‌دهد: «استفاده از مدیران متخصص و آگاه و با تجربه در امر ورزش و تربیت بدنی و برنامه‌ریزی‌های اصولی به‌خصوص برای رده سنی پایین‌تر، افرادی سالم و ورزشکار را تحویل این جامعه خواهد داد. بنده به شخصه جوانانی را می شناسم که هم از ملی پوشان بوده‌اند و اتفاقا تحصیل کرده رشته‌های تربیت بدنی، اما هیچگونه مسئولیتی در زمینه مدیریت و برنامه‌ریزی به آنها سپرده نمی‌شود، در حالی که افرادی دیپلمه که شاید سابقه یکی دو ساله و نه در سطح قهرمانی هم دارند، مسئولیت‌های برنامه‌ریزی و مدیریتی در حوزه ورزش به آنها سپرده می‌شود و اینها باز خودشان این اختیار را دارا هستند که افراد دیگری که آنها هم از تخصص و تجربه کافی برخوردار نیستند را به کار گیرند. چه بسا که کم‌توجهی در این زمینه به سیستم ورزش و تربیت‌بدنی آسیب خواهد زد.»
الهه 9 ساله می‌گوید: «تابستان گذشته در رشته شنا ثبت نام کردم به دلیل این که بسیار رشته شاد و انرژی بخشی است. اما سال گذشته برای یکی از دوستانم در استخر، حادثه‌ای رخ داد، یکی از دریچه هایی که آب را به داخل استخر می‌فرستد، خراب بود و پای دوستم را به آن قسمت کشید و او دچار خفگی شد. موردی اینچنین و نیز مسائل بهداشتی برخی استخرها و مشکلات پوستی که خودم پیدا کردم، ترجیح دادم امسال از ورزش های دیگری استفاده کنم، اما تنوع رشته‌های ورزشی برای دختران کم است و مجبورم از بین رشته‌های موجود یکی را انتخاب کنم.»
راحله حسینی، مربی ژیمناستیک در رابطه با موضوعاتی که معمولا دختران و رشته‌های پایه با آن مواجه هستند و تفاوت‌ها و نابرابری‌هایی که در امکانات ورزشی مناطق مختلف اصفهان به چشم می‌آید، می‌گوید: «امکانات ورزشی بسته به نوع ورزش و بین دختران و پسران تا حدودی متفاوت است. در مراکز استان ها و شهرهای پرجمعیت، امکانات بهتری نسبت به شهرستان ها وجود دارد و این تفاوت در باشگاه های خصوصی نسبت به سالن های عمومی محسوس تر است. عمده امکانات در باشگاه‌های خصوصی که هزینه بالاتری را می‌طلبند را همه اقشار جامعه توان استفاده ندارند.»
«در مقایسه بین شهرستان ها و اصفهان، فعالیت دختران در تعدادی از رشته‌ها بسیار کم و حتی رو به صفر است. یکی از دلایل این محدودیت امکانات، توان مدیران در مدیریت آن رشته ورزشی است. البته آموزش و پرورش در زمینه استعدادیابی در برخی مناطق نه همه مناطق، تا حدودی کمک کننده بوده است. این در حالی است که پتانسیل در بین نوجوانان دختر وجود دارد اما ورزشکاران و علاقمندان تا حدی کشش دارند و بدون کیفیت و امکانات به هر حال ورزش را رها خواهند کرد.»
اما جامعه باید به هزار و یک دلیل اهمیت به مراتب بیشتری به ورزش دختران خود دهد. یکی از این هزار و یک‌دلیل را آیدا، 14 ساله اینگونه مطرح می‌کند: «دختران نسبت به پسران فرصت‌های کمتری برای تفریحات سالم و تخلیه انرژی دارند. پسران در اغلب محیط‌های روباز و پارک‌ها و زمین‌های ورزشی در سطح شهر، امکان بازی و تفریح دارند. دختران از امکان دوچرخه‌سواری در سطح شهر هم محروم هستند و تنها فضای در دسترس ورزشگاه است.»