روش های تهیه مواد دارویی گیاهی

گیاهان دارویی را می توان به روش های مختلفی تهیه کرد. اما دم کرده گیاهی به دلیل حفظ اکثر مواد موثر گیاهی از بهترین و با ارزش ترین روش های تهیه داروهای گیاهی محسوب می شود.

به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری ایمنا، گیاهان دارویی یا داروهای خام گیاهی به اشکال مختلف به صورت فراورده هایی مانند دم کرده، جوشانده، تنتور، شربت ها، ضمادها و سایر فراورده های دارویی قابل استفاده هستند.

زینب زمانی، متخصص طب سنتی طرز تهیه مواد دارویی گیاهی را به صورت زیر عنوان می کند:

طرز تهیه دم نوش ها

تهیه این فراورده دارویی با استفاده از قسمت های ظریف و تازه اندام های گیاهی چون برگ، گل یا اجزای خشک و برداشت شده امکان پذیر است. آب در حال جوش را برداشته و به قوری یا فنجان دارای بخش های خرد شده و یا قطعه شده مواد طبیعی گیاهی اضافه کرده و با قرار دادن درپوش یا نعلبکی بر روی آنها، پس از ۱۰ دقیقه، دم کرده آماده شده صاف و میل شود.

این فراورده دارای یک یا چند گیاه به مقدار ۲۰ گرم گیاه خشک(حجم یک قاشق مرباخوری حدود ۲ تا ۳ گرم ماده خشک گیاهی است) یا ۳۰ گرم گیاه تازه در ۵۰۰ میلی لیتر آب است که برای تهیه یک دوز مصرفی به کار می رود. دم کرده ها به صورت سرد یا گرم نوشیده می شوند .

دم کرده های روغنی

این روش تهیه مواد دارویی گیاهی سبب تسهیل در استخراج ترکیبات محلول در چربی گیاهان می شوند که به دو روش داغ به کمک حرارت ملایم و سرد به وسیله نور خورشید انجام می گیرد. هر دو نوع فراورده برای مصارف خارجی به عنوان روغن ماساژ(مالیدنی)یا به صورت افزودنی به کرم ها و پمادها قابل استفاده هستند.

دم کرده های روغنی داغ با مخلوط کردن مواد خرد شده گیاهی و روغن مایع(روغن های خوراکی مانند آفتابگردان، زیتون و غیره )در یک ظرف شیشه ای و حرارت دادن ملایم آنها به طور غیر مستقیم برای ۲ - ۳ ساعت آماده خواهند شد .

پس از سرد شدن روغن و مواد گیاهی همراه، آنها را با دستگاه عصاره گیر فشرده، سپس صاف کرده و مایع حاصل را درون بطری های شیشه ای تیره رنگ و تمیز نگهداری می کنند. در دم کرده های روغنی سرد، مواد گیاهی همراه روغن را درون ظرف شیشه ای درپوش دار ریخته پس از تکان دادن، بطری را به مدت ۴ - ۶ هفته در معرض نور خورشید قرار می دهند .

در این روش فراوری، ۲۵۰ گرم گیاه خشک یا ۵۰۰ گرم گیاه تازه در ۷۵۰ میلی لیتر روغن مایع خوراکی مخلوط و به روش سرد یا داغ آماده می شود .

طرز تهیه جوشانده ها

تهیه جوشانده از اجزایی چون ریشه، پوست تنه، ترکه، میوه و بذر در مقایسه با روش دم کردنی مناسب تر است. در این روش ۲۰ گرم گیاه خشک یا ۴۰گرم گیاه تازه (مخلوط چند گیاه )همراه با ۷۵۰ میلی لیتر آب سرد در داخل ظرفی(قابلمه) ریخته و آن را بر روی شعله کم اجاق به مدت ۲۰ - ۳۰ دقیقه قرار داده تا جوش آمده و حجم مایع باقیمانده درون ظرف به دو سوم حجم اولیه خود( ۵۰۰ میلی لیتر)برسد.

سپس جوشانده سرد و صاف شده را در داخل ظرف شیشیه ای مناسب و درپوش دار ریخته و در محل خنک نگهداری کنید. جوشانده ها به صورت سرد یا گرم میل می شود و مقدار تهیه شده برای مصرف۳ دوز برای همان روز کفایت می کند. جوشانده ها و دم کرده ها را باید تازه و روزانه تهیه کرد .