گردشگری و اشتغالزایی برای همه طیف‌های اجتماعی

ایران از نظر جاذبه‌های گردشگری جزو 10 کشور اول جهان قرار دارد و از پتانسیل بسیار زیادی برای جهانگردی و گردشگری بین‌المللی برخوردار‌است. گردشگری بزرگ‌ترین صنعت خدماتی جهان از نظر درآمدزایی شناخته‌شده به‌طوری‌که رشد آن تغییرات اجتماعی و اقتصادی زیادی را به دنبال داشته به همین خاطر صنعت گردشگری می‌تواند به‌عنوان یک اقتصاد توانمند با قابلیت‌های کثیر تأثیر بسزایی بر تولید ملی و اشتغال کشور در سال‌های آتی داشته باشد. خوشبختانه توسعه گردشگری در تمام عرصه‌ها چه در سطح ملی و منطقه‌ای و چه در سطح بین‌المللی موردتوجه برنامه ریزان دولتی و شرکت‌های خصوصی قرارگرفته است. سفر و گردشگری صنعتی است که به لحاظ تنوع فعالیت‌ها با اکثر بخش‌های اقتصادی در ارتباط است و رونق و توسعه آن، رونق سایر بخش‌ها را به دنبال دارد لذا اغلب تأمین‌کنندگان این بخش شامل خدمات مسافرتی رستوران‌ها، اقامتگاه‌ها، صنایع‌دستی و بومی و غیره را بخش خصوصی تشکیل می‌دهد؛ بنابراین به‌کارگیری امکانات کشور در راستای تقویت و فعال‌سازی سفر و گردشگری در انطباق کامل باسیاست‌های اصل 44 قانون اساسی بوده و می‌تواند مسیر نوینی را جهت افزایش خصوصی‌سازی و تحقق اهداف چشم‌انداز پیش روی سیاست‌گذاران قرار دهد. بر همین اساس صنعت گردشگری می‌تواند گزینه مناسبی برای بازارهای نوظهور باشد و توریسم می‌تواند برای سایر بخش‌های کشور مانند کاتالیزور عمل کند. زیرا این بخش تقریباً با همه بخش‌های اقتصادی در ارتباط است.

گردشگری تنها صنعتی است که برای همه طیف‌های اجتماعی و تخصصی از محروم‌ترین اقشار تا مدیران درجه‌یک هتل‌ها و حتی سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ایجاد شغل می‌کند؛ لذا ضریب تکاثر اشتغال در این صنعت بالاترین ضریب است؛ چنانچه به ازای ایجاد هر شغل مستقیم گاه تا 7 شغل غیرمستقیم ایجاد می‌شود. بر این اساس کشور ایران با توجه به پتانسیل‌های بالای گردشگری می‌تواند سهم بسیار عمده‌ای در اشتغال کشور داشته باشد. صنعت گردشگری در توسعه تسهیلات و زیربناهای گردشگری از جمله توسعه حمل‌ونقل، توسعه پول الکترونیکی، توسعه اماکن اقامتی، توسعه بهداشت، توسعه تسهیلات و خدمات، توسعه تسهیلات تفریحی و رفاهی، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و فعالیت‌های اقتصادی دیگر از جمله صنایع‌دستی و بومی و خدمات پذیرایی و فعالیت‌های مربوط به امور تفریحی شهروندان و صدها خدمت زنجیره‌ای دیگر هم می‌تواند نقش بسزایی داشته باشد. این صنعت دو اثر عمده دارد؛ یک اثر مستقیم که یکی از صنایع خدماتی است که ازاین‌رو درآمد حاصل از این صنعت بخشی از تولید ملی داخلی کشور را تأمین می‌کند و مستقیماً بر رشد اقتصادی به دلیل تولید ملی بر اقتصاد کشور تأثیر می‌گذارد. به همین خاطر صنعت گردشگری می‌تواند راهکارهای مناسبی برای کسب درآمدهای ارزی سرشار برای کشورها و تولید ملی بالاتر باشد. اثر غیرمستقیم نیز این است که گردشگری به‌صورت غیرمستقیم بر تولید ملی تأثیر می‌گذارد. بدان مفهوم که گردشگری به دلیل تعامل زیاد با دیگر فعالیت‌های اقتصادی دچار رونق شود. لذا سایر فعالیت‌های اقتصادی که به این صنعت کالا یا خدمات ارائه می‌دهند و یا محصول آن را مصرف می‌کنند همراه با آن حرکت می‌کنند؛ یعنی گردشگری می‌تواند به‌عنوان موتوری برای رشد تولید ملی کشور عمل کند و سایر فعالیت‌ها را نیز به دنبال خود به حرکت درآورد.

اگر بخواهیم درباره نقاط قوت و ضعف صنعت گردشگری در ایران صحبت کنیم باید بگوییم که خوشبختانه نقاط ضعف خاصی در این زمینه وجود ندارد که از کنترل برنامه ریزان و مسئولین امر خارج شود. اگر هم ضعفی در بخش‌هایی به نظر برسد، با مدیریت جامع و همدلی بخش دولتی و خصوصی و تجارب دوستانی که در این بخش عظیم فعالیت داشته‌اند سریعاً برطرف شده و در حال حاضر ضعف عمده و پیچیده‌ای بر این صنعت حاکم نیست؛ ولی نقاط قوت بسیار زیادی را می‌توان برای این صنعت خاطرنشان کرد. از آن جمله می‌توان به تنوع در رشد اقتصادی و درآمدزایی، ایجاد فرصت‌های جدید شغلی در کشور، ایجاد بازارهای نوظهور و متعاقباً افزایش درآمدهای صادراتی، شناخت پتانسیل‌های موجود و معرفی کشور و مردم و فرهنگ غنی ایرانی و زبان شیرین ایرانی و دین جامع و کامل اسلام و حتی معرفی آثار تاریخی و فرهنگی و غیره، توسعه مشاغل در بخش خدمات و گردشگری و ایجاد منبع درآمد برای اقشار مردم کشور و پتانسیل مطلوب برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به دلیل وجود مکان‌ها و فضاهای بسیار مناسب سرمایه‌گذاری اشاره کرد.

در این راستا به‌منظور ارتقای فرهنگ گردشگری، فعالیت‌های بسیاری قابل انجام است. تخصیص درصد بالای اعتبار در بودجه کشور در حوزه گردشگری، تقویت خدمات عمومی در کشور به‌خصوص در نقاط استراتژیک گردشگری، ترغیب افراد برای بالا بردن سهم گردشگری در هزینه‌ها، معرفی پتانسیل‌های گردشگری از طریق فضاهای رسانه، سایبری، بروشور و تبلیغات ایجاد هتل‌های چهار و پنج ستاره در استان‌های بزرگ و استان‌هایی که جاذبه‌های گردشگری دارند و حتی شهرهایی که اماکن مقدس در آن وجود دارد می‌تواند صنعت گردشگری را توسعه دهد. همچنین با توجه به اهداف کشور بر اساس سند چشم‌انداز برای نیل به اهداف گردشگری در حوزه اشتغال و تولید ملی کشور عزیزمان ایران، به این نکته می‌رسیم که برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور، خودمان باید ابتکار عمل به خرج دهیم و درصدد یافتن راهکارهای تازه‌ای باشیم. لذا همانند سایر کشورهای دارای رتبه برتر در صنعت گردشگری، با برنامه‌ریزی درازمدت به‌عنوان یک راهکار اساسی، صنعت گردشگری جایگزین منابع و صنایع دیگر در کشورمان خواهد شد.

سعید روانفر

مدیرعامل شرکت خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی آسمان هفتم اصفهان

و عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی