در این خانه، خبری جز جنگ نیست

سعید آقایی - اصفهان امروز: «خانه‌ای وجود داشت» با طراحی و کارگردانی مرضیه اشرفیان، مهدی فدائی و نویسندگی مژده حق‌شناس تا 18 شهریور در تالار هنر اصفهان بر روی صحنه نمایش است. این نمایش نگاهی دارد به زندگی دو برادر در خانه پدری‌شان که هر دو در انتظار نامه‌ای هستند، درنهایت گرفتن یک هدیه و رسیدن یک نامه بدون اسم اتفاقاتی برای هردوی آنها رقم می‌زند

اجراکنندگان این اثر، حدیث اعراب، مریم خمسه، نگین صادقیان، فاطمه رئوفی، ملیکا خبوشانی، مژده حق‌شناس، فرزانه قریشی و فاطمه مسعودی نژاد هستند. دیگر عوامل نمایش گروه هنری ثانیه عبارت‌اند از: سعید رضوانی، نیلوفر حجازی و فاطمه رئوفی. مرضیه اشرفیان که به همراه همسرش، مهدی فدائی نمایش خانه‌ای وجود داشت را طراحی و کارگردانی کرده، درباره روند شکلگیری این اثر گفت: «در رابطه با متن این کار ما قبل از اینکه متن داشته باشیم یک گروه پرانرژی داشتیم که می‌خواستند کار کنند؛ دختران هنرستان هنرهای زیبای اصفهان. مدیر هنرستان، خانم رئوفی منش ما را به مدرسه دعوت کرد و من چند تا طرح به بچه‌ها دادم و نهایتا سر این طرح به توافق رسیدیم. این متن انتخاب شد به این خاطر که درواقع ما حالا به مخاطبان اخبار جنگ در جهان تبدیل‌شده‌ایم. زمانی که تلویزیون را روشن می‌کنیم گویا که خبر دیگری جز جنگ نیست که بشنویم. از طرفی بعضی وقت‌ها به این فکر می‌کنیم که انگار به عروسک‌هایی تبدیل‌شده‌ایم که توسط رسانه هدایت می‌شویم تأثیری که رسانه در زندگی ما مردم این دهکده جهانی دارد چیز قابل‌انکاری نیست. این طرح انتخاب شد شروع کردیم با بچه‌ها روی طرح بحث کنیم ریشه‌یابی کردیم. از تأثیراتی که رسانه روی زندگی هرکدام از ما گذاشته، از حسی که نسبت به اخباری که می‌شنویم پیدا می‌کنیم و اینکه نگاهمان توسط اخباری که می‌شنویم، چقدر نسبت به جهان تغییر می‌کند. تا به این طرح رسیدیم. بعد درنهایت مژده حق‌شناس انتخاب شد از بین بچه‌ها برای اینکه نمایشنامه را بنویسد.»

وی درباره ویژگی‌های متن نیز گفت: «متن بر اساس نگاه اجتماعی ما به اخبار و مسائل جنگ این ایده انتخاب و کار شد». اشرافیان همچنین در پاسخ به این پرسش که این نمایش برای رقابت در جذب مخاطب، مخاطب خاص خودش را بین مردم اصفهان دارد؟ گفت: «صد در صد مطمئنیم که برای رقابت در جذب مخاطب اصفهانی قابلیت‌های لازم را دارد، فقط مسئله‌ای که هست این است که عنوان تئاتر، عروسکی است و ناآشنا بودن مردم اصفهان با این عنوان است. البته کمی بی‌انصافی است که بگویم مردم اصفهان، همه جای دنیا اکثرا همین‌طور است که واژه عروسک را مردم مختص تئاتر کودک می‌دانند، درصورتی‌که اصلا اینطور نیست. عروسک همواره استعاره‌های خودش را دارد که عرصه آن را بسیار گسترده‌تر می‌کند و محدود کردنش به تئاتر کودک اصلا کار درستی نیست، همان‌طور که در این کار می‌بینید و اصلا معنی و مفهوم و پایه و اساس کار بر اساس همین استعاره‌های عروسک‌هاست.» به گفته کارگردان این اثر، عروسک‌های نمایش فقط به خاطر جذابیت‌های ظاهری عروسک انتخاب‌نشده‌اند بلکه معنی و مفهوم عروسک بودنشان بامعنا و مفهوم متن نمایش گره‌خورده است. درواقع الان در جهان معاصر تبدیل‌شده‌ایم به عروسک‌هایی که به دست افراد دیگر توسط رسانه، بازی داده می‌شویم و کدام رسانه و از کجا، در این مسئله فرقی نمی‌کند؛ رسانه‌هایی که در کره زمین وجود دارند و دارند آدم‌ها را مثل عروسک هدایت می‌کنند.

وی ضمن رضایت از عملکرد بازیگر و اجراکنندگان کار گفت: «همه آنها کارشان را خیلی خوب انجام می‌دهند، یعنی هم دوتا کاراکتر عروسک خوب از کار درآمده و هم صدای آنها که توسط خود بچه‌های بازی دهنده دیالوگشان گفته می‌شود و هم بازی بازیگر.»

اشرفیان درباره دیگر عوامل و کمک آنها به کارگردانی نیز گفت: «بقیه عوامل نیز بسیار تأثیرگذار بودند چون این کار خیلی کارگاهی جلو می‌رفت، حتی در نگارش متن بچه‌های دیگر نظر می‌دادند و ایده هاشان زمانی که به کار می‌نشست قطعا انتخاب می‌شد. برای مثال در بحث ساخت، من یک طرح اولیه دادم یعنی یک طراحی صحنه کلی و بعد بچه‌ها تکمیلش می‌کردند یعنی اکساسوارهای ریزی که انتخاب می‌شد، توسط بچه‌ها بود و رنگ و نقاشی نیز توسط بچه‌ها بود. بچه‌ها خیلی با طرح‌ها و ایده‌هایشان کمک کردند.»

کارگردان تئاتر «خانه‌ای وجود داشت»، گفت: «این نمایش سعی دارد تا مخاطب را به فکر کردن در مورد موقعیت خودش در جهان دعوت کند. استعاره عروسک در معنا و مفهوم کار تنیده شده است. اینکه گویا ما عروسک‌هایی شدیم که توسط رسانه هدایت می‌شویم. یک روزگاری که تازه سینما آمده بود و فیلم ساخته می‌شد کارگردان‌ها و سینما گران به زندگی مردم نگاه می‌کردند و فیلم می‌ساختند. الان عکس این موضوع صادق هست. مردم برای زندگی کردن به رسانه نگاه می‌کنند و سبک زندگی‌شان را انتخاب می‌کنند. تأثیر اینترنت و بعدازآن تلویزیون و دیگر رسانه‌ها بر سبک زندگی مردم جهان غیرقابل‌انکار هست، همین‌طور اخبار جنگ؛ جنگی که بر سر چیزهای خیلی مسخره اتفاق می‌افتد و به ویرانی زندگی کامل انسان‌های کره زمین منجر می‌شود. اثر خانه‌ای وجود داشت، سعی می‌کند که تلنگری بزند به اینکه فکر کنیم که کجاییم؟ اینکه چطور زندگی می‌کنیم و سبک زندگی‌مان چقدر بر اساس انتخاب خودمان است و چقدر این انتخاب بر اساس سلیقه‌ای است که رسانه به ما می‌دهد و این نمایش همچنین دعوتمان می‌کند به فکر کردن راجع به اینکه جنگ می‌تواند سر چه چیزی شروع بشود و چه پیامدهایی داشته باشد؟»

وی درباره نمایش‌های عروسکی که مخصوص بزرگ‌سالان است، گفت: «نمایش عروسکی مخصوص بزرگسال سختی‌های زیادی به خاطر ذهنیت‌های مردم در مورد عروسک دارد، چون فکر می‌کنند که عروسک یعنی کودک و متأسفانه از خودشان این فرصت را می‌گیرند که یک جهان دیگری را تجربه کنند. جذب مخاطب برای کار عروسکی مخصوص بزرگسال سخت است، آنقدر سخت که ما حتی واژه عروسکی را در پوستر کار نیاوردیم که مردم بیایند و ببینند.»

وی در پاسخ به این پرسش که چرا در پوستر قید کرده‌اید که دیدن این نمایش به افراد زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود؟ نیز گفت: «به این دلیل که ما در کار بین صحنه‌ها تاریکی داریم و اینکه دو تا از انیمیشن‌ها، انیمیشنش های خشنی هستند و احتمال دارد که بچه‌های کمی بترسند البته ما مخاطبان کوچکی داشتیم که به خاطر فانتزی که عروسک همواره با خودش دارد خیلی با کار ارتباط برقرار کردند، اما به‌هرحال این هشدار را می‌دهیم برای مادری که با روحیات بچه خودش آشناست و می‌داند که ممکن است آن کودک بترسد. درک کامل موضوع و مفهوم کار بیشتر مخاطبان سنین بالاتر را مورد هدف قرار می‌دهد.»