چگونه توده تیروئید را تشخیص دهیم؟
دکتر وحید گوهریان، فوق تخصص جراحی و عضو انجمن آمریکا و اروپا درباره توده تیروئید که امروزه بیشتر از گذشته بین مردم شایع شده است و راهکارهای درمانی آن توضیحات لازم را داده است که در ادامه به آن می پردازیم.
دکتر وحید گوهریان، فوق تخصص جراحی و عضو انجمن آمریکا و اروپا درباره توده تیروئید که امروزه بیشتر از گذشته بین مردم شایع شده است و راهکارهای درمانی آن توضیحات لازم را داده است که در ادامه به آن می پردازیم.
خطر حمله توده تیروئید
حتما می دانید که تیروئید در پایین گردن، درست بالای استخوان جناغ قرار دارد و در تنظیم انرژی بدن نقش دارد که از این لحاظ دارای اهمیت است و باید مراقب بود که دچار اختلالاتی مثل تشکیل توده در آن نشود.توده تیروئید یک برآمدگی جامد و یا مایع است که در غده تیروئید تشکیل می شود؛ اما اگر توده های تیروئید مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند و علائمی ندارند، در درصد کمی از بیماران ممکن است سرطان تیروئید اتفاق بیفتد. اغلب موارد توده تیروئید طی یک معاینه روتین توسط پزشک تشخیص داده می شود. هر چند که گاهی اوقات ممکن است آنقدر بزرگ باشد که باعث اختلال در بلع یا تنفس شود و یا حتی قابل دیدن باشد. در بعضی بیماران توده تیروئید باعث تولید هورمون لووتیروکسین اضافی می شود؛ هورمونی که از همین غده ترشح می‌شود. این هورمون اضافی باعث علائمی مانند کاهش وزن غیر قابل توجیه، لرزش، عصبانیت و تند شدن ضربان قلب می شود. تعداد کمی از توده ها سرطانی هستند ولی تشخیص سرطانی بودن آنها به تنهایی با علائم قابل تشخیص نیست. اکثر سرطان‌ها ممکن است موقعی که کشف می‌شوند کوچک باشند؛ ولی بعضی نیز ممکن است بزرگ و سفت در لمس و با رشد سریع باشند.
علل توده‌های تیروئید
کمبود ید: کمبود ید در رژیم غذایی گاهی باعث ایجاد توده در تیروئید می شود.
رشد بیش از حد بافت تیروئید: علت آن مشخص نیست و به آن آدنوم تیروئید نیز گفته می‌شود و خوش خیم است. بعضی از آدنوم‌های تیروئید باعث پر کاری تیروئید می شود.
کیست تیروئید: کیست‌های تیروئید اغلب در اثر آدنوم تیروئید به وجود می آید.
التهاب تیروئیدیت: بیماری التهاب تیروئید که اغلب همراه با کم‌کاری تیروئید است.
گواتر مولتی ندولر: چند توده در تیروئید به دلیل کمبود ید و یا بیماری تیروئید است.
سرطان تیروئید: هرچند شانس اینکه توده سرطانی شود کم است، ولی فاکتورهایی مشخص شانس سرطان را افزایش می دهند که شامل:
الف-سابقه فامیل مثبت
ب-سن کمتر از 30 سال یا بیش از 60 سال و جنس مرد
ج-سابقه تابشی اشعه به سر و گردن
نکته: توده هایی که بزرگ و سفت هستند یا باعث درد می شوند بیشتر به نظر سرطانی می رسند.
راهکارهای تشخیص
با تشخیص توده در تیروئید هدف اصلی این است که سرطان را بتوان تشخیص داد و معمولا با چنین راهکارهایی می توان آن را تشخیص داد:
معاینه فیزیکی: حین بلع آب دهان، بالا و پایین رفتن توده را مشخص می شود.
تست‌های تیروئید: شامل TSH-T4-T3 است که پرکاری و یا کم کاری تیروئید را نشان می دهد.
نمونه‌برداری با سوزن(FNA ): به وسیله آن می توان بین توده خوش خیم از بدخیم تمایز قایل شد.
اسکن تیروئید: بعضی اوقات اسکن انجام می شود که توده های گرم جذب بیش از حد رادیواکتیو را دارند و بدخیم نشوند ولی توده های سرد که ید رادیواکتیو را جذب نمی‌کنند، گاهی اوقات بدخیم می‌شود.
راهکارهای درمانی
اگر توده خوش‌خیم باشد چند روش پیشنهاد می‌شود.
پیگیری توده: توده را به دفعات منظم باید معاینه کرد و اگر توده رشد کرد نیاز به نمونه برداری دارد.
مصرف هورمون لووتیروکسین: این هورمون رشد بافت تیروئید را متوقف می کند.
جراحی: توده به ظاهر خوش‌خیم در صورتی نیاز به جراحی خواهد داشت که باعث اختلال در بلع و یا تنفس شود. در موارد گواتر مولتی ندولر نیز به خصوص با اثرات فشاری روی مری و مجاری هوایی نیز بهتر است جراحی انجام شود و در موارد سرطان و یا جواب مشکوک به سرطان در نمونه‌برداری نیز نیاز به جراحی خواهد بود.توده‌هایی که علائم پر کاری ایجاد کنند و خوش خیم هستند را می‌توان از طریق ید رادیواکتیو درمان کرد که طی دو، سه ماه به طول می نجامد و یا با داروهای ضد تیروئیدو اگر به دو مورد بالا پاسخ نداد جراحی کرد.درمان توده های سرطانی معمولا با جراحی است که تقریبا به‌طور کامل تیروئید را برمی دارند که از عوارض آن آسیب به عصب حنجره و برداشت غدد پاراتیروئید و کاهش کلسیم خون است که باید بعد از عمل جایگزین کرد و قرص لووتیروکسین نیز حتما تا آخر عمر مصرف شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
هرچند اکثر توده های تیروئید خوش خیم هستند؛ ولی در صورت وجود هرگونه برآمدگی غیر معمول جلوی گردن به خصوص اگر اختلال در تنفس و یا اختلال در بلع ایجاد کرد، باید توسط پزشک ارزیابی شود؛ حتی اگر علائم پرکاری تیروئید به‌وجود آمده باشد.
عوارض توده‌های تیروئید
اختلال در تنفس یا بلع
پرکاری تیروئید
مشکلات همراه با سرطان تیروئید