تشویق زنان ایرانی به استقلال اقتصادی

نجمه معینی: شاید بیان این مطلب خوشایند به نظر نرسد که با توجه به برنامه دولت برای استخدامی‌های جدید دیگر جایی برای استخدام و حضور زنان در دستگاه‌های دولتی وجود نداشته باشد؛ چراکه نگاهی اجمالی به تقاضای دستگاه‌ها به نیروی جدید نشان می‌دهد که بیشتر آنها متقاضی نیروی مرد هستند تا زن. شاید در وهله نخست این مسئله منطقی به نظر برسد؛ چراکه گسترش بیکاری میان جوانان به‌ویژه مردان و البته فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، می‌تواند ضربه‌های جبران‌ناپذیری به وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور وارد کند؛ اما با توجه به اهمیت نقش زنان در رشد اقتصادی کشور نباید به‌راحتی از وضعیت اشتغال زنان گذشت، هرچند نباید تنها به تصدی جایگاه‌های دولتی بسنده کرد. آخرین گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت اشتغال در پاییز 1395 نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی زنان در جمعیت 10 ساله و بیشتر 9/15 درصد و در جمعیت 15 ساله و بیشتر 3/17 درصد است و این امر نشان می‌دهد که بیش از 80 درصد زنان ایرانی عمدتاً شامل محصلان و زنان خانه‌دار در اقتصاد فعال نیستند و به‌نوعی می‌توان گفت مصرف‌کننده هستند. این امر نشان‌دهنده این مهم است که ظرفیت بالایی از سرمایه انسانی کشور که بخش بزرگ آن فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند در چرخه تولید کالاها یا خدمات نقشی ندارند و مصرف‌کننده هستند. این مسئله به ما نشان می‌دهد که برای شکوفایی اقتصادی یک کشور زن و مرد باید در کنار یکدیگر به تولید و اشتغال دست یابند و لزوم آن در اختیار گذاشتن اطلاعات کافی مباحث اقتصادی به زنان و آشنایی آنها به مسائل اقتصادی مهم دنیاست. اهمیت این مسئله آنجا معلوم می‌شود که بسیاری از زنان ایرانی کمترین اطلاعات اقتصادی درباره مسائلی همچون دسته‌چک و نحوه کاربرد آنها را ندارند و اگر هم برخی از آنها دارای دسته‌چک باشند عمداً یا سهواً مورد سوءاستفاده همسران خود قرار می‌گیرند. در چند سال اخیر در بسیاری از کشورها بحث کارآفرینی برای استقلال اقتصادی مردم به میان آمده تا بتوانند با نوآوری و تلاش به هدف‌های اقتصادی خود دست یابند و دیگر وابسته به دولت و نهادهای وابسته به دولت نباشند. بحث کارآفرینی به‌ویژه برای زنان امری بسیار مهم تلقی می‌شود؛ چراکه برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در کشورهایی مانند کانادا زنان سهم قابل قبولی در درآمدزایی دارند؛ چراکه زنان این کشور سالانه حدود 18 میلیارد دلار به اقتصاد این کشور سود می‌رسانند. این در حالی است که در کشورمان جای کار بسیاری در این زمینه وجود دارد. علاوه بر مشکل نبود آگاهی لازم درباره مسائل اقتصادی برای زنان، مسئله تأمین مالی نیز گریبان گیر آن‌ها برای فعالیت‌های اقتصادی شده است البته ناگفته نماند مسئله تأمین مالی چند سالی است که به دلیل تحریم‌های اقتصادی و مشکلات بانک‌ها سایه سنگینی بر روی اقتصاد کشور انداخته و بسیاری از صنایع و واحدهای تولیدی را با مشکلات عدیده‌ای مواجه ساخته است. باوجوداین هنوز روزنه‌های امید برای ورود زنان به عرصه‌های اقتصادی وجود دارد. در ابتدا لازم است برای ارتقای آگاهی زنان به مسائل اقتصادی در سال‌های نخست تحصیل در مدارس اقدام به این کار کرد که این امر نیازمند همکاری جدی وزارت آموزش‌وپرورش است هرچند سال‌ها به طول بیانجامد. همچنین می‌توان از اتاق‌های بازرگانی استان‌ها با اجرای برنامه‌های فوق‌العاده برای دختران نوجوان کمک گرفت؛ چراکه بخش خصوصی که ارتباط مستقیم با مسائل اقتصادی دارد نهادی بسیار مطمئن برای تشویق زنان به حضور در عرصه‌های اقتصادی است، همچنین حضور زنان موفق کارآفرین و بازرگان می‌تواند به زنان در این امر یاری رساند. یکی از راه‌های رایج ورود زنان به عرصه اقتصادی، مشاغل خانگی است که هم‌اکنون درآمد بسیاری از مردم دنیا از این طریق به دست می‌آید. برای مثال چین کشوری است که مردمش در منازل خود فعالیت اقتصادی دارند و این‌گونه مشاغل در این کشور بسیار گسترش‌یافته است. در ایران مشاغل خانگی بیشتر در زمینه آشپزی یا صنایع‌دستی معرفی‌شده این در حالی است که کسب‌وکار اینترنتی با توجه به روند رو به رشد عصر ارتباطات، مورد استقبال همه واقع‌شده چراکه با کمترین هزینه‌ها می‌توان شغل و درآمدی مناسب در فضای اینترنت به دست آورد. وجود صندوق‌های کارآفرینی امید، تأمین مالی این‌گونه کسب‌وکارها برای زنان را تا حدودی آسان کرده است. از دیگر مشاغلی که چند سالی است در دنیا مطرح‌شده بازاریابی‌های شبکه‌ای است که معنای متفاوتی با شرکت‌های هرمی دارد چراکه این‌گونه مشاغل در کشورمان دارای مجوز رسمی از وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده و در حال حاضر نیز حدود هشت شرکت در زمینه مواد غذایی و بهداشتی به‌وسیله بازاریابی شبکه‌ای به کسب‌وکار مشغول هستند و نکته بسیار مثبت این‌گونه مشاغل موفقیت زنان در آن است چراکه زنان در برقراری ارتباط با مردم کاری راحت‌تر از مردان دارند. در آخر به این نکته اشاره می‌کنیم که باید سیاست‌هایی توسط دولتمردان در کشور نهادینه شود تا حضور زنان در عرصه‌های اقتصادی افزایش‌یافته و این امر باید از کودکی آغاز شود تا زنان همپای مردان در رشد و شکوفایی کشور سهم بزرگی داشته باشند.