سینمای کوتاه اصفهان؛ بی‌بهره از جشنواره تهران

الهام باطنی ـ سمیرا قاسمی| جشنواره ‫محوری، شاید این اصلی‌ترین مسئله سینمای کوتاه کشور باشد که سینمای کوتاه اصفهان را هم بی‌نصیب نگذاشته است. علت، شاید این باشد که برنامه‌ای مدون برای حمایت مالی از ساخت آثار وجود ندارد و درنتیجه فیلمسازان برای دیده شدن آثارشان در جشنواره‌ها و جذب پشتیبان مالی برای آثار بعدی خود، یکی از اولویت‌های اصلی را در ساخت فیلم، توجه به جشنواره‌ها قرار می‌دهند.‬‬
شاید این جشنواره‫زدگی، تنوع فکری آثار را از بین ببرد، نمونه‌اش همین ساخته‌شدن تعدادی فیلم کوتاه با موضوع کودک برای جشنواره فیلم کودک و نوجوان است که اخیراً صورت گرفت و با حمایت مالی شهرداری اصفهان همراه بود. با همه این نقدها، اهمیت جشنواره‌ها و تأثیر آنها در افزایش انگیزه فیلمسازان و ایجاد مجالی برای دیده شدن آثارشان را نباید نادیده گرفت.‬‬
جشنواره فیلم کوتاه تهران در این میان، بیشترین اهمیت را دارد، جشنواره‌ای که به‌تازگی سی‫و چهارمین دوره‌اش برگزار شد و طبق معمول، حرف‌وحدیث‌های زیادی به دنبال داشت. حرف‌وحدیث‌هایی که در بیست‫و هشتمین نشست پاتوق فیلم کوتاه اصفهان در میزگردی بررسی شد. میزگردی که با حضور فردین انصاری، مجتبی اسپنانی و سعید افسر، سه فیلمسازی اصفهانی که امسال و سال‌های گذشته در این جشنواره آثاری داشتند، همراه بود.‬‬‬‬
آنچه بررسی این جشنواره را برای سینمای کوتاه اصفهان مهم می‌کند، این است که امسال، استان اصفهان، پس از استان تهران، بیشترین اثر را به این جشنواره فرستاد، 86 فیلم کوتاه که تنها سه فیلم از آنها به این جشنواره راه یافتند، «چتر خاکستری» (محمد پوستین‌دوز)، «مردگی» (سعید افسر) و «گوتنبرگ کجاست؟» (مرتضی بالیده).
اتفاقی که به گفته فردین انصاری که فیلم «بیگانه» او به سی‫و دومین جشنواره فیلم کوتاه تهران راه‌یافته، به این دلیل است که فیلمسازان اصفهانی به جشنواره‌ها بی‌توجه هستند و ترجیح می‌دهند تنها از فیلمسازی لذت ببرند. او که در میزگرد پاتوق فیلم کوتاه اصفهان حضور داشت، چنین می‌گوید: «به نظرم بهتر است با دیدگاه منفی با جشنواره فیلم کوتاه تهران روبرو نشویم، چراکه اگر فیلم خوبی ساخته شود، در این جشنواره دیده خواهد شد.»‬‬
انصاری که به گفته خودش، چندین سال است تمام جشنواره‌ها را رصد می‌کند و معتقد است جشنواره‌ها بسیار مهم هستند. فکر می‌کند جشنواره سی‫و چهارم فیلم کوتاه تهران هم امسال به‌درستی برگزار شد. بااینکه فیلم او، «وحشی»، در این جشنواره رد شده است. او می‌گوید: «به نظرم بی‌عدالتی در جشنواره وجود نداشت و انتقاد از اینکه چرا فلان فیلم جایزه گرفته، ناشی از ناآگاهی ما است.»‬‬
ازنظر او، فیلمسازان اصفهانی شناخت درستی نسبت به جریان‌های فیلم کوتاه کشور ندارند، وگرنه می‌توانستند دلایل منطقی بیاورند و بررسی کنند که به چه دلیل، یک فیلم، لایق جایزه نبوده است. او ادعایش را با یک مثال، تشریح می‌کند: «فیلم نگاه، ساخته فرنوش صمدی در جشنواره فیلم لوکارنو جایزه گرفت و در جشنواره فیلم کوتاه تهران هم دیده شد. فیلمی با ایده معمولی که ساختار فیلم کوتاه در آن رعایت شده و اجرای درستی دارد.»
ازنظر انصاری، فیلمسازان اصفهانی در اجرا ضعیف هستند و به تصویر کردن متن بسنده می‌کنند، درحالی‌که فیلمنامه نوشتن به معنای خلق فضاسازی، اجرا و بازی گرفتن از بازیگر است. او می‌گوید: «این موارد در جشنواره فیلم کوتاه تهران و جشن خانه سینما حل‌شده و تصویر غیراستاندارد در آثار حاضر در آنها نمی‌بینیم.»
انصاری برای اثبات ادعایش مبنی بر مهم بودن جشنواره‫ فیلم کوتاه تهران و تأثیر آن در دیده شدن و پیشرفت فیلمسازان جوان، سعید روستایی را مثال می‌زند. فیلمسازی که فیلم‌های کوتاه «مراسم» و «شنبه» را ساخت و بعد در سینمای بلند با فیلم «ابد و یک روز»، موفقیت به دست آورد. او به داریوش غضبانی و پدرام امیری هم اشاره می‌کند که در جشنواره‌ها دیده شدند و به کاوه مظاهری که به اعتقاد انصاری، اعتبار فیلم کوتاه «روتوش» او، از اعتبار بسیاری از فیلم‌های بلند بیشتر است.‬‬
سعید افسر، فیلمساز دیگری که در این نشست حضور داشت، مانند انصاری شرکت در جشنواره فیلم کوتاه تهران را مهم ‌دانست، اما برخلاف او، به وجود نابرابری در این جشنواره معتقد بود.
افسر که فیلم «مردگی» ساخته او به سی‫و چهارمین جشنواره فیلم کوتاه تهران راه‌یافته، در میزگرد بیست‫و هشتمین پاتوق فیلم کوتاه اصفهان چنین می‌گوید: «جشنواره فیلم کوتاه تهران در کشور ما بسیار مهم است و بسیاری از فیلمسازان جوان را به سینمای بلند معرفی کرده است.»‬‬‬‬
او که به وجود نابرابری در این جشنواره معتقد است، ادعایش را با این دلایل تبیین می‌کند: «حمایت از فیلم‌های تولیدشده در تهران در این جشنواره خیلی بیشتر از فیلم‌های فیلمسازان سایر شهرهای کشور است. این نابرابری را حتی در چینش برنامه اکران می‌توان دید. ضمن اینکه گاهی فیلم‌های ضعیفی در جشنواره حضور دارند که ورودشان به‌هیچ‌وجه قابل توجیه نیست.»
ازنظر افسر، جشنواره فیلم کوتاه تهران مملو از نابرابری است. او می‌گوید: «متأسفانه سایت فیدان که زیر نظر جشنواره است، به طور آشکار مخاطبانش را به دیدن فیلم‌های خاصی تشویق می‌کند که این کار، درست نیست.»
او وجود لابی در این جشنواره را هم اینچنین شرح می‌دهد: «برخی در این جشنواره به من گفتند اگر فلانی را به‌عنوان مشاور انتخاب کنی، رد شدن فیلمت محال است.»
افسر به شیوه پذیرفتن آثار در این جشنواره هم نقد وارد می‌کند و می‌گوید: «من با علم به این‌که فیلمم، «مردگی»، تجربی نیست، آن را برای این بخش جشنواره فرستادم که پذیرفته شد. جالب اینکه هیچ‌کدام از 19 فیلم این بخش جشنواره، تجربی نبودند و جایزه هم درنهایت به اثری رسید که بیشتر کلیپ بود تا فیلم تجربی.»
بااین‌همه، افسر، حضور در این جشنواره را مهم می‌داند و معتقد است ورود فیلم به این جشنواره، باعث رخ دادن اتفاق‌های خوبی برای سازنده آن می‌شود.
از نظر او علت کمرنگ بودن حضور فیلمسازان اصفهانی در این جشنواره هم این است که اصفهان فیلمسازان خوبی دارد، اما سینمای کوتاه اصفهان، در بحث تکنیک بسیار عقب است.