اصفهان بستری آماده برای توسعه گردشگری خلاق
کمتر کسی است که میدان نقش‌جهان را نشناسد و به‌عنوان یک ایرانی لااقل یک‌بار از آن بازدید نکرده باشد. این شهرت اگرچه سال‌های دور تنها در کشورمان مطرح بود اما مدت‌هاست که آوازه این میدان جهانی شده و همه‌ساله گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به‌سوی خود می‌کشاند.
مینا عباسپور- اصفهان امروز : کمتر کسی است که میدان نقش‌جهان را نشناسد و به‌عنوان یک ایرانی لااقل یک‌بار از آن بازدید نکرده باشد. این شهرت اگرچه سال‌های دور تنها در کشورمان مطرح بود اما مدت‌هاست که آوازه این میدان جهانی شده و همه‌ساله گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به‌سوی خود می‌کشاند. به‌ویژه که در گردشگری ایران مبحث مثلث طلایی گردشگری نیز این روزها حائز اهمیت شده است و برنامه‌های مدونی در مسیر بازدید گردشگران از سه شهر اصفهان، شیراز و یزد در دست اجراست. میدان نقش‌جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزو نخستین آثار ایرانی بود که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید. ازاین‌رو این میدان قدمت و پیشینه‌ای منحصربه‌فرد در میان آثار تاریخی اصفهان و ایران دارد. باید به این نکته نیز اشاره داشت که میدان نقش‌جهان نه صرفاً به دلیل پیشینه و تاریخچه‌اش است که مورد بازدید قرار می‌گیرد بلکه این میدان مستطیل شکل با درازای ۵۶۰ متر و پهنای ۱۶۰ متر (طول ۴۴۰ قدم و عرض ۱۶۰ قدم) در مرکز شهر اصفهان، در مناسبت‌های بزرگی همچون روز جهانی قدس، 22
بهمن‌ماه سالروز پیروزی انقلاب و در برگزاری کمپین‌های تبلیغاتی کاندیداهای ریاست جمهوری میزبان و مقر بزرگ مردم اصفهان است بنابراین از دیدگاه سیاسیون و مسئولین استانی و کشوری نیز جایگاه ویژه‌ای دارد؛ اما به‌تازگی رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی شورای شهر اصفهان اقدام به بازدیدهای میدانی از نقاط مختلف شهر داشته و نخستین بازدید خود را از میدان نقش‌جهان انجام داده است. فریده روشن با همراهی تنی چند از مسئولین شهر ازجمله رئیس اتحادیه صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان به این میدان قدم گذاشت و با کسبه این محل نیز به گفتگو پرداخت. روزنامه اصفهان امروز به گفتگو با او پرداخت تا ابعاد این «واکاوی‌های فرهنگ شهر» را بیشتر شناخته و دلیل آغاز آن با میدان نقش‌جهان را جویا شود که در ادامه می‌آید:
برنامه بازدید از میدان نقش‌جهان با چه هدفی و تحت چه عنوانی انجام شد؟
همان‌گونه که می دانید یکی از مهمترین ارکان هویتی کلان‌شهر تاریخی اصفهان، داشته‌های گران‌سنگ و بی‌شمار میراث فرهنگی و تاریخی این شهر است و صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اصفهان ازنظر تنوع و اصالت و اهمیت، چنان مرتبتی دارد که این شهر به شبکه شهرهای خلاق جهان زیر نظر یونسکو پیوسته و عنوان جهانی شهر خلاق صنایع‌دستی را بر دوش می‌کشد. از طرفی مدیریت شهری، مدل حرکتی و ثبات خود را بر مدار توسعه پایدار متمرکز نموده که این رویکرد در شهر اصفهان فضای بسیار مناسبی دارد و یکی از راهبرد شورای اسلامی شهر برای شهرداری بر همین اصل استوار است. میدان نقش‌جهان یک مجموعه بی‌نظیر تاریخی و میراث فرهنگی است که در فهرست آثار جهانی ثبت‌شده است. این میدان پویاترین و فعال‌ترین قطب تولید و عرضه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اصفهان بوده و همچنین یکی از مقاصد اصلی گردشگری برای گردشگران خارجی و داخلی، یک نمونه کامل و جامع از ظرفیت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهر اصفهان قلمداد می‌شود که برای فهم بهتر و بررسی آسیب‌ها و تهدیدها و همچنین فرصت‌ها و نیازهای حوزه میراث فرهنگی، شاخص‌ترین مجموعه است.
بازخورد شما از این بازدید چه بود؟
با توجه به اینکه بازدید از مجموعه تاریخی، فرهنگی و هنری نقش‌جهان با حضور و همراهی تعدادی از هنرمندان، کنشگران و متولیان حوزه صنایع‌دستی و گردشگری انجام شد؛ نگاهی عمیق و واقعی‌تر به مسائل و مشکلات میدان نقش‌جهان و در قالب کلی‌تر، میراث فرهنگی و گردشگری شهر اصفهان داشتیم که مصادیق ملموس و عینی به این منظور موجود بود؛ کما اینکه به‌هرحال ظرفیت‌های موجود هم بیشتر موردتوجه قرار گرفت. از طرفی، فضای ارتباطی خوبی برقرار شد بین افرادی که هرکدام در بخشی از این مجموعه قرار دارند و این ارتباط قطعاً در بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌بخشی مؤثر خواهد بود. البته باید به این نکته هم اشاره داشت که مطالبات عمدتاً از شهرداری بود، درحالی‌که شهرداری سهم مشخصی در این حوزه دارد و متأسفانه کم‌توجهی نهادهای متولی دیگر، همه به‌پای شهرداری نوشته‌شده که باید این نگرش اصلاح شود.
سهم شهرداری را در رابطه با وضعیت گردشگری و صنایع‌دستی شهر چه می‌دانید؟
سهم و جایگاه مدیریت شهری و شهرداری با توجه آنچه در قانون اساسی جزو وظایف شهرداری‌هاست، در چند بخش قابل‌ذکر است. درزمینه گردشگری، با توجه به اینکه شهر خلاق و مؤلفه‌های آن ارتباط تنگاتنگی با توسعه گردشگری و بازسازی شهری دارد، ایجاد و توسعه زیرساخت‌های لازم و خدمات رفاهی که یک شهر توریستی با شاخصه‌های تاریخی و فرهنگی در جایگاه بین‌المللی به آن نیاز دارد مورد اهمیت است. کلان‌شهر اصفهان، با غناي آثار فرهنگي و هنري و اصالت صنايع خلاق ازجمله صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، دارا بودن مصادیق ارزشمند میراث ناملموس و خرده‌فرهنگ‌های متعدد، بستر آماده‌ای برای توسعه گردشگری خلاق است که راهبردهای شهرداری اصفهان برای تحقق توسعه پایدار، باید در این راستا تدوین شود. توجه به مبلمان شهری و زیباسازی با در نظر داشتن هویت تاریخی و فرهنگی شهر اصفهان؛ استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی و تبلیغات شهری و محیطی به‌منظور معرفی جاذبههای گردشگری این شهر از دیگر مواردی است که توسط شهرداری باید لحاظ شود. در بخش صنایع‌دستی نیز استفاده از ظرفیت فضاهای در اختیار شهرداری برای آموزش و تولید و عرضه صنایع‌دستی ازجمله خانه‌های فرهنگ، فرهنگسراها، بازارهای روز و غیره، ساماندهی فضاهای باز شهری به‌منظور برگزاری رخدادهای هنری و فرهنگی با تمرکز بر صنایع‌دستی و هنرهای سنتی؛ حمایت از هنرمندان خانگی در قالب خرید آثار از آنان؛ استفاده از المان‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اصفهان در طراحی مبلمان شهری و تبلیغات محیطی مواردی است که می‌توان در سهمیه شهرداری در نظر داشت. بهره‌گیری از ظرفیت خواهرخوانده‌ها، یکی از بهترین و مهمترین فرصت‌ها برای شهرداری هم در بخش گردشگری و هم صنایع‌دستی، است که بتواند با رویکرد بین‌المللی درزمینه جذب گردشگر و معرفی و عرضه صنایع‌دستی اقدام کند. البته عنایت داشته باشید که کمیسیون فرهنگی- اجتماعی- ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان، موارد فوق‌الذکر را از منظر فرهنگی و اجتماعی در دستور کار خود قرار داده و با توجه به اینکه کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری به‌صورت تخصصی در حوزه گردشگری ارائه راهبرد و سیاست‌گذاری خواهد داشت، مباحث تخصصی را باید از کمیسیون مزبور و اعضای محترم آن پیگیری کرد.
آیا این بازدیدها دنباله‌دار خواهد بود و خروجی اجرایی قابل‌مشاهده‌ای خواهد داشت؟
بله؛ قطعاً با برنامه‌ریزی و هدفمند. سیاست‌گذاری‌های لازم در این راستا به عمل خواهد آمد تا در حوزه‌های مربوطه ضمن ارتباط مستمر و تعامل هدفمند با کنشگران و ذی‌نفعان و نهادهای حاکمیتی متولی حوزه فرهنگی، شورای اسلامی شهر و به‌تبع آن کمیسیون فرهنگی- اجتماعی- ورزشی با توجه به جایگاه قانونی خود، در مقام سیاست‌گذاری و نظارت نقش خود را ایفا نموده و برای هم‌راستا نمودن فعالیت‌ها در این زمینه اقدام گردد. یکی از مشکلات اساسی درزمینه ساماندهی و رفع مشکلات این حوزه، عدم تعامل و ارتباط منطقی بین دستگاه‌های متولی در وهله اول و کنشگران و فعالان این حوزه در مرحله بعدی است؛ اداره کلی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، شهرداری، اداره کل اوقاف و امور خیریه، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و ...، هرکدام سهمی در حفظ و نگهداری، ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها، ساماندهی، معرفی، تولید، عرضه و... دارند که باید هم‌افزایی و تعامل لازم بین این نهادها و همچنین کنشگران این حوزه برقرار گردد و ظرفیت‌های موجود بخش‌های مختلف در کنار هم قرار گیرد و از موازی کاری پرهیز گردد تا بتوان به استانداردهای لازم رسید که شوری اسلامی شهر در این زمینه نقش مهمی می‌تواند داشته باشد. مهمتر از این، در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های خود، راهبردهای لازم را به شهرداری ارائه خواهد کرد که در این زمینه گام‌های اساسی‌تر برداشته و به نسبت سهم و وظیفه قانونی خود، اقدام‌های مؤثرتری انجام دهد.
بازدید بعدی شما چه زمان و از چه قسمت شهر خواهد بود؟
این موضوع ان‌شاءالله در کمیسیون فرهنگی- اجتماعی- ورزشی موردبررسی قرار خواهد گرفت و با توجه به اولویت‌ها و ضرورت‌های موجود، در این باره برنامه‌ریزی خواهد شد. آنچه مسلم است اینکه بخشی از برنامه‌های کمیسیون فرهنگی در دوره پنجم بر این مبنا خواهد بود.
برنامه بازدید از میدان نقش‌جهان با چه هدفی و تحت چه عنوانی انجام شد؟
همان‌گونه که می دانید یکی از مهمترین ارکان هویتی کلان‌شهر تاریخی اصفهان، داشته‌های گران‌سنگ و بی‌شمار میراث فرهنگی و تاریخی این شهر است و صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اصفهان ازنظر تنوع و اصالت و اهمیت، چنان مرتبتی دارد که این شهر به شبکه شهرهای خلاق جهان زیر نظر یونسکو پیوسته و عنوان جهانی شهر خلاق صنایع‌دستی را بر دوش می‌کشد. از طرفی مدیریت شهری، مدل حرکتی و ثبات خود را بر مدار توسعه پایدار متمرکز نموده که این رویکرد در شهر اصفهان فضای بسیار مناسبی دارد و یکی از راهبرد شورای اسلامی شهر برای شهرداری بر همین اصل استوار است. میدان نقش‌جهان یک مجموعه بی‌نظیر تاریخی و میراث فرهنگی است که در فهرست آثار جهانی ثبت‌شده است. این میدان پویاترین و فعال‌ترین قطب تولید و عرضه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اصفهان بوده و همچنین یکی از مقاصد اصلی گردشگری برای گردشگران خارجی و داخلی، یک نمونه کامل و جامع از ظرفیت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهر اصفهان قلمداد می‌شود که برای فهم بهتر و بررسی آسیب‌ها و تهدیدها و همچنین فرصت‌ها و نیازهای حوزه میراث فرهنگی، شاخص‌ترین مجموعه است.
بازخورد شما از این بازدید چه بود؟
با توجه به اینکه بازدید از مجموعه تاریخی، فرهنگی و هنری نقش‌جهان با حضور و همراهی تعدادی از هنرمندان، کنشگران و متولیان حوزه صنایع‌دستی و گردشگری انجام شد؛ نگاهی عمیق و واقعی‌تر به مسائل و مشکلات میدان نقش‌جهان و در قالب کلی‌تر، میراث فرهنگی و گردشگری شهر اصفهان داشتیم که مصادیق ملموس و عینی به این منظور موجود بود؛ کما اینکه به‌هرحال ظرفیت‌های موجود هم بیشتر موردتوجه قرار گرفت. از طرفی، فضای ارتباطی خوبی برقرار شد بین افرادی که هرکدام در بخشی از این مجموعه قرار دارند و این ارتباط قطعاً در بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌بخشی مؤثر خواهد بود. البته باید به این نکته هم اشاره داشت که مطالبات عمدتاً از شهرداری بود، درحالی‌که شهرداری سهم مشخصی در این حوزه دارد و متأسفانه کم‌توجهی نهادهای متولی دیگر، همه به‌پای شهرداری نوشته‌شده که باید این نگرش اصلاح شود.
سهم شهرداری را در رابطه با وضعیت گردشگری و صنایع‌دستی شهر چه می‌دانید؟
سهم و جایگاه مدیریت شهری و شهرداری با توجه آنچه در قانون اساسی جزو وظایف شهرداری‌هاست، در چند بخش قابل‌ذکر است. درزمینه گردشگری، با توجه به اینکه شهر خلاق و مؤلفه‌های آن ارتباط تنگاتنگی با توسعه گردشگری و بازسازی شهری دارد، ایجاد و توسعه زیرساخت‌های لازم و خدمات رفاهی که یک شهر توریستی با شاخصه‌های تاریخی و فرهنگی در جایگاه بین‌المللی به آن نیاز دارد مورد اهمیت است. کلان‌شهر اصفهان، با غناي آثار فرهنگي و هنري و اصالت صنايع خلاق ازجمله صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، دارا بودن مصادیق ارزشمند میراث ناملموس و خرده‌فرهنگ‌های متعدد، بستر آماده‌ای برای توسعه گردشگری خلاق است که راهبردهای شهرداری اصفهان برای تحقق توسعه پایدار، باید در این راستا تدوین شود. توجه به مبلمان شهری و زیباسازی با در نظر داشتن هویت تاریخی و فرهنگی شهر اصفهان؛ استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی و تبلیغات شهری و محیطی به‌منظور معرفی جاذبههای گردشگری این شهر از دیگر مواردی است که توسط شهرداری باید لحاظ شود. در بخش صنایع‌دستی نیز استفاده از ظرفیت فضاهای در اختیار شهرداری برای آموزش و تولید و عرضه صنایع‌دستی ازجمله خانه‌های فرهنگ، فرهنگسراها، بازارهای روز و غیره، ساماندهی فضاهای باز شهری به‌منظور برگزاری رخدادهای هنری و فرهنگی با تمرکز بر صنایع‌دستی و هنرهای سنتی؛ حمایت از هنرمندان خانگی در قالب خرید آثار از آنان؛ استفاده از المان‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اصفهان در طراحی مبلمان شهری و تبلیغات محیطی مواردی است که می‌توان در سهمیه شهرداری در نظر داشت. بهره‌گیری از ظرفیت خواهرخوانده‌ها، یکی از بهترین و مهمترین فرصت‌ها برای شهرداری هم در بخش گردشگری و هم صنایع‌دستی، است که بتواند با رویکرد بین‌المللی درزمینه جذب گردشگر و معرفی و عرضه صنایع‌دستی اقدام کند. البته عنایت داشته باشید که کمیسیون فرهنگی- اجتماعی- ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان، موارد فوق‌الذکر را از منظر فرهنگی و اجتماعی در دستور کار خود قرار داده و با توجه به اینکه کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری به‌صورت تخصصی در حوزه گردشگری ارائه راهبرد و سیاست‌گذاری خواهد داشت، مباحث تخصصی را باید از کمیسیون مزبور و اعضای محترم آن پیگیری کرد.
آیا این بازدیدها دنباله‌دار خواهد بود و خروجی اجرایی قابل‌مشاهده‌ای خواهد داشت؟
بله؛ قطعاً با برنامه‌ریزی و هدفمند. سیاست‌گذاری‌های لازم در این راستا به عمل خواهد آمد تا در حوزه‌های مربوطه ضمن ارتباط مستمر و تعامل هدفمند با کنشگران و ذی‌نفعان و نهادهای حاکمیتی متولی حوزه فرهنگی، شورای اسلامی شهر و به‌تبع آن کمیسیون فرهنگی- اجتماعی- ورزشی با توجه به جایگاه قانونی خود، در مقام سیاست‌گذاری و نظارت نقش خود را ایفا نموده و برای هم‌راستا نمودن فعالیت‌ها در این زمینه اقدام گردد. یکی از مشکلات اساسی درزمینه ساماندهی و رفع مشکلات این حوزه، عدم تعامل و ارتباط منطقی بین دستگاه‌های متولی در وهله اول و کنشگران و فعالان این حوزه در مرحله بعدی است؛ اداره کلی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، شهرداری، اداره کل اوقاف و امور خیریه، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و ...، هرکدام سهمی در حفظ و نگهداری، ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها، ساماندهی، معرفی، تولید، عرضه و... دارند که باید هم‌افزایی و تعامل لازم بین این نهادها و همچنین کنشگران این حوزه برقرار گردد و ظرفیت‌های موجود بخش‌های مختلف در کنار هم قرار گیرد و از موازی کاری پرهیز گردد تا بتوان به استانداردهای لازم رسید که شوری اسلامی شهر در این زمینه نقش مهمی می‌تواند داشته باشد. مهمتر از این، در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های خود، راهبردهای لازم را به شهرداری ارائه خواهد کرد که در این زمینه گام‌های اساسی‌تر برداشته و به نسبت سهم و وظیفه قانونی خود، اقدام‌های مؤثرتری انجام دهد.
بازدید بعدی شما چه زمان و از چه قسمت شهر خواهد بود؟
این موضوع ان‌شاءالله در کمیسیون فرهنگی- اجتماعی- ورزشی موردبررسی قرار خواهد گرفت و با توجه به اولویت‌ها و ضرورت‌های موجود، در این باره برنامه‌ریزی خواهد شد. آنچه مسلم است اینکه بخشی از برنامه‌های کمیسیون فرهنگی در دوره پنجم بر این مبنا خواهد بود.