گردشگری در ایستگاه سیاست
توافق برجام توانست گردشگری ایران را از رکودی که به دلیل انزوای ناشی از تحریم‌ها به آن دچار شده بود، نجات دهد. با رئیس‌جمهور شدن ترامپ و تهدیدهای او مبنی بر به هم زدن برجام و محدودیت‌هایی که برای سفر به ایران ایجاد کرد، آینده روشن صنعت گردشگری ایران به محاقی دوباره رفت. صنعتی که در یکی دو سال رونق آن در ایران، در اصفهان توانست بسیار پررنگ شود.
الهام باطنی/اصفهان امروز: آیا تهدیدهای پی در پی ترامپ مبنی بر خروج از برجام می‌تواند موانعی در مسیر پیشرفت صنعت گردشگری ایران ایجاد کند؟
این سؤالی است که چندی پیش ایندیپندنت مطرح کرد و نوشت: «از زمان لغو تحریم‌ها علیه ایران در سال 2016، صنعت گردشگری ایران رشد قابل‌توجهی داشته و در این سال، بیش از 5/5 میلیون گردشگر خارجی به ایران سفر کردند که حدود نیمی از آنها، زائران شیعه کشورهای خاورمیانه بودند و مابقی از کشورهای آمریکا، اروپا و جنوب و شرق آسیا. درآمد حاصل از صنعت گردشگری برای اقتصاد ایران در سال 2016 هم، 8 میلیارد دلار برآورد شده است.»
با تهدیدهای ترامپ اما به نظر می‌رسد گردشگری ایران دوباره آسیب ببیند، چراکه سفر به ایران، تبعاتی برای سفر بعدی گردشگران به آمریکا خواهد داشت. آنها برای سفر به آمریکا باید به سفارت این کشور بروند و در مصاحبه شرکت کنند، ضمن اینکه اتباع انگلیسی و آمریکایی متقاضی سفر به ایران نیز باید در قالب تورهای سازماندهیشده به ایران سفر کنند.
نکته دیگر اینکه به دلیل موانعی که ترامپ برای سفر به ایران ایجاد کرده و از سوی دیگر، اعمال سختگیری‌های مقامات ایرانی در صدور روادید آمریکایی‌ها که در جواب اقدامات رئیس جمهوری آمریکا انجام می شود، سفر آنها به ایران مدتی کاهش یافت.
از طرف دیگر، دستور ترامپ در رابطه با ممنوعیت سفر اتباع هفت کشور مسلمان به ایالت متحده و جنگ او با برخی از رسانه‌های آمریکایی، منجر شد این رسانه‌ها، تصاویری متفاوت با قبل از ایران به مخاطبان خود نشان بدهند و به جاذبه‌های گردشگری ایران بپردازند، برای مثال سی‌ان‌ان، گزارشی قدیمی درباره ۳۴ جاذبه شگفت‌انگیز ایران را دوباره منتشر کرد.
اختلافات ترامپ با این گروه از رسانه‌ها، ممکن است به سود گردشگری ایران تمام شود، چراکه بسیاری از خبرنگاران آمریکایی و اروپایی در جریان مذاکرات برجام و پس‌ازآن، به ایران آمدند و گزارش‌های متفاوتی از داشته‌های گردشگری ایران منتشر کردند.
مسئله اینجا است که در یک‌طرف میدان، گروهی از تحلیلگران با اشاره به سخنان ترامپ درباره برجام، آینده مبهمی را برای صنعت گردشگری ایران پیش‌بینی می‌کنند و در طرف دیگر، گروهی با رد نگرانی‌ها می‌گویند سخنان ترامپ در بلندمدت تأثیر چندانی نخواهد داشت، چراکه او به‌تنهایی تصمیم‌گیرنده نیست.
سخنان خصمانه رئیس جمهور امروز آمریکا درباره ایران، این پیش‌فرض را مطرح می‌کند که سرمایه‌گذاری خارجی که نیازمند ثبات اقتصادی بیشتر در ایران است، به حالت تعلیق درآید، پیشفرضی که گردشگری تازه جانگرفته ایران را به عقب خواهد راند.
بر اساس آمار منتشرشده از سوی سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۲، سهم مستقیم سفر و گردشگری نسبت به سهم بخش‌های دیگر اقتصاد ایران در تولید ناخالص داخلی، حدود ۲درصد اعلام‌شده و بر این اساس، ایران در بین ۱۸۴ کشور جهان، رتبه ۱۴۷ را به خود اختصاص داده بود. در سال ۲۰۱۲، سهم مستقیم و غیرمستقیم گردشگری نسبت به سهم بخش‌های دیگر اقتصاد ایران در اشتغال، حدود 1/5 درصد از مجموع اشتغال اعلام‌شده و بر این اساس، ایران در بین ۱۸۴ کشور جهان، رتبه ۱۵۰ را به خود اختصاص داده بود. اما برجام، فصل جدیدی را پیش روی صنعت گردشگری ایران قرار داد، طوری‌که با نهایی شدن برجام، ورود گردشگران خارجی به کشور ۴۰درصد رشد کرد و برندهای معتبر هتل‌سازی جهان برای سرمایه‌گذاری در زمینه هتلداری و هتل‌سازی در ایران ابراز علاقه کردند. بر اساس آمار بانک جهانی پیش‌بینی می‌شد ورود گردشگران خارجی به ایران تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کند. اما آیا انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا، پایانی تراژیک برای این آینده روشن خواهد بود؟
این سؤال را برخی از کارشناسان اینچنین پاسخ می‌دهند که دونالد ترامپ، تاجر است و تعامل با او راحت انجام می شود، ضمن اینکه رئیس‌جمهور فعلی امریکا، هتل‌های بسیاری در لاس‌وگاس آمریکا، دوبی و به طور کل خاورمیانه دارد و همین مسئله در شکوفایی صنعت گردشگری در آینده مؤثر است.
گروهی دیگر از تحلیلگران هم معتقدند سرمایه‌گذاران، نفع زیادی از تجارت با ایران می‌برند و در صورت اعمال دوباره تحریم‌ها، درصدد فشار به کنگره بر خواهند آمد.
با همه این صحبت‌ها، دستور مهاجرتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا منجر شد تورهای ایالت متحده، سفرهای خود به ایران را لغو کنند، بویژه که در پاسخ به دستور ترامپ، ایران هم صدور روادید برای شهروندان آمریکایی را متوقف کرد.
مرتضی رحمانیموحد، معاون گردشگری اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور اما سیاست‌های آمریکا را درروند رو به رشد گردشگری ایران، بی‌اثر توصیف کرده و گفته است: «محدودیت این کشور در صدور روادید برای افرادی که به ایران سفر می‌کنند، نه‌تنها مانع ورود گردشگران به کشور نشد، بلکه شاهد رشدی 30 درصدی ورود گردشگران اروپایی بودیم.»
محمد پاک‌نژاد، کارشناس ارشد گردشگری و راهنمای تور اما از این می‌گوید که سخنان ترامپ قطعاً بر گردشگری اصفهان تأثیر گذاشته، بویژه که گردشگرهای آمریکایی یا کشورهای دیگر، اگر روادید ایران در گذرنامه داشته باشند، بعد برای سفر به امریکا دچار مشکل خواهند شد. گرچه به گفته پاک‌نژاد، برخی از آنها، راه‌هایی برای دور زدن این قانون هم پیداکرده‌اند، مثل یک گروه گردشگر فرانسوی که گذرنامه‌هایی با تابعیت کشورهای دیگری به‌جز فرانسه را برای سفر به ایران استفاده می‌کنند.
پاک‌نژاد می‌گوید: «گردشگری حتی از مسائلی چون سیل و زلزله هم تأثیرپذیر است و برای مثال به تازگی تورهای گردشگری به مقصد کرمانشاه کاهش‌یافته است.»