واکاوی آمارهای صادرات فولاد کشور

در حال حاضر 22 درصد از کل صادرات کشور به محصولات معدنی و صنایع معدنی اختصاص دارد که سهم اعظم از آن را فولاد تشکیل می‌دهد.

به گزارش فارس ، درون‌زایی و برون‌نگری به عنوان دو اصل اساسی اقتصاد مقاومتی، موضوعاتی هستند که رعایت آن‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی منتج به نتایج مثبتی در رشد اقتصادی خواهد شد. از همین رو است که این مفاهیم بارها از سوی مقام معظم رهبری مورد تأکید قرار گرفته و در روزهای گذشته نیز ایشان در دیدار خود با مردم آذربایجان فرمودند: معنای اقتصاد مقاومتی، محصور شدن و زندانی شدن در داخل کشور نیست؛ نیایند بگویند که «ما می‌خواهیم با دنیا ارتباط داشته باشیم»! خب، در اقتصاد مقاومتی ارتباط با دنیا وجود دارد؛ منتها گفته می‌شود که اعتماد بایستی به مردم باشد؛ اقتصاد درون‌زا و برون‌گرا.

ایشان همچنین تأکید کردند: البتّه اگر بخواهیم اقتصاد داخلی رونق پیدا کند باید صادراتِ خوب داشته باشیم، وارداتِ به مورد داشته باشیم، ارتباطات اقتصادی داشته باشیم؛ در این تردیدی نیست.

*برون‌نگری، کلید توسعه اقتصاد داخلی

بر همین اساس، صادرات محصولات صنعتی باید به عنوان یک الزام در سیاست‌های اقتصادی کشور در نظر گرفته شود و پر واضح است که تمرکز سیاست‌گذار در این حوزه باید بر صنایع دارای مزیت و قدرت رقابت صورت پذیرد.

صنعت فولاد در حال حاضر یکی از مهم‌ترین بخش‌های صنعت کشور به حساب می‌آید که در طی سال‌های اخیر و به رغم وجود رکود در صنعت کشور از رشد مناسبی برخوردار بوده و در بازه 12 ساله به طور متوسط هر ساله 5.3 درصد رشد را تجربه کرده که عددی قابل قبول و بالاتر از میانگین کل صنعت است.

این اعداد نشان می‌دهد که این صنعت، در این مدت به عنوان پیشران صنعت کشور عمل کرده و با توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، می‌توان با تجهیز زنجیره تولید فولاد در کشور، از این صنعت به عنوان موتور توسعه صنعتی کشور استفاده کرد.

*تحقق اهداف برنامه فولاد در گرو صادرات

از این رو تحقق هدف 55 میلیون تنی تولید فولاد خام در افق 1404 برای اقتصاد کشور از اهمیت خاصی برخوردار است و سیاست‌گذاران این بخش در تلاش هستند که هر ساله با به‌روزرسانی اطلاعات برنامه جامع فولاد و شناسایی انحرافات موجود، مسیر تحقق این هدف را هموار سازند.

با توجه به محاسبات موجود، تحقق هدف 55 میلیون تنی فولاد، مستلزم تقویت صادرات و تمرکز بر بازارهای هدف است. چرا که، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در سال 1404، بر اساس سناریوهای مختلف، صادرات فولاد کشور باید بین 10 الی 15 میلیون تن باشد و با وجود عدد 6 میلیون تنی فعلی، از هم اکنون باید به فکر افزایش سهم بازارهای جهانی بود.

*تقاضای تکیده از رکود

یکی از مواردی که صادرات فولاد را حیاتی‌تر کرده، روند نامناسب مصرف سرانه فولاد در کشور است. این شاخص از سال 2011 از 280 کیلوگرم به 238 کیلوگرم تقلیل یافته که دلیل آن رکود شدید بخش مسکن بوده است و انتظار می‌رود این رکود با توجه به آمارهای موجود ادامه داشته باشد.

این عدد هم اکنون برای چین، 492 کیلوگرم و برای ترکیه 428 کیلوگرم است.

در کنار کاهش مصرف، در این سال‌ها سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در افزایش ظرفیت کارخانه‌ها نیز به ثمر رسیده و ظرفیت تولید فولاد کشور 32 درصد افزایش یافته است؛ همچنین تولید فولاد 15 درصد رشد داشته است. عدم همسانی رشد تولید و ظرفیت به دلیل نبود تقاضای داخلی و عدم برنامه‌ریزی مناسب برای صادرات رخ داده و منجر به کاهش ضریب بهره‌وری به 62 درصد شده است.

این در حالی است که ضریب بهره‌وری متوسط جهانی 72 درصد بوده و چین نیز ضریب بهره‌وری 86 درصد دارد. به بیانی دیگر، عدم وجود تقاضای داخلی و صادرات مناسب باعث اتلاف منابع در صنعت فولاد شده است.

*وضعیت صادرات محصولات فولادی در جهان

در سال 2017 در جهان مجموعاً یک میلیارد و 675 میلیون تن فولاد تولید شده که 31 درصد و برابر با 519 میلیون تن آن، به سایر کشورها صادر شده است.

در این میان، بیشترین سهم صادراتی از آن چهار محصول ورق گرم، شمش، ورق گالوانیزه و مفتول است که مجموعاً 48 درصد از کل صادرات فولاد جهان را به خود اختصاص داده‌اند.

گفتنی است؛ 80 درصد محصولات فولادی صادراتی دنیا شامل 8 محصولی است که همگی در ایران قابلیت تولید و صادرات را دارند و این خود نشان دهنده ظرفیت بالای فولاد ایران برای حضور در بازارهای جهانی است.

آمارهای انجمن جهانی فولاد همچنان نشان می‌دهد که در 6 سال اخیر، سهم صادرات ورق گرم و مفتول نسبت به سایر محصولات، افزایش چشم‌گیری داشته است و همچنین، صادرات کشور چین به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده جهان نیز به دلایل مختلف، صادرات خود را کاهش داده و هم اکنون فرصتی مناسب برای کشورهای روسیه، هند، اوکراین و ایران ایجاد شده تا ظرفیت موجود را تأمین کنند.

بر این اساس، واردات فولاد چینی در آمریکا از سال 2011 به میزان 31 درصد کاهش یافته است و میزان صادرات چین به سایر کشورها، در ماه گذشته، کمترین میزان از سال 2013 تا کنون بوده است.

این آمارها همچنین نشان می‌دهد که در بین رقبای ایران (روسیه، ترکیه، هند و اوکراین) روسیه با 35 درصد، بیشترین سهم صادراتی را داشته و ترکیه و هند با 20 و 18 درصد در جایگاه بعدی قرار دارند. ایران نیز با 10 درصد در رتبه آخر قرار دارد. گفتنی است؛ ایران در ماه اکتبر، 490 هزار تن فولاد میانی صادر کرده یک پنجم صادرات روسیه و کمتر از نصف صادرات هند در همین ماه است.

در بازار صادراتی شمش اما وضعیت به گونه‌ای دیگر رقم خورده و 23 درصد بازار در دست ایران است که این امر نشان می‌دهد تمرکز صادراتی ایران همچنان بر شمش بوده و از خلق ارزش افزوده و صادرات محصولات نهایی عقب مانده است.

*واکاوی آمارهای صادرات فولاد کشور

در حال حاضر 22 درصد از کل صادرات کشور به محصولات معدنی و صنایع معدنی اختصاص دارد که سهم اعظم از آن را فولاد تشکیل می‌دهد. این عدد در برهه‌ای از سال 95 به 30 درصد نیز رسیده بود. به طور متوسط در سال 96، ماهانه 707 هزار تن فولاد از کشور صادر شده که این عدد برای سال قبل، 567 هزار تن بوده است.

متوسط واردات نیز در سال جاری 323 هزار تن بوده که عدد آن برای سال 95، 310 هزار تن گزارش شده است و این یعنی، تراز تجاری فولاد کشور 49 درصد رشد کرده است.

بررسی سبد صادراتی فولاد کشور نشان می‌دهد انواع شمش فولادی مجموعاً 78 درصد صادرات فولاد کشور را به خود اختصاص داده و پس از آن، ورق گرم با 6 درصد در جایگاه بعدی قرار دارد.

صادرات فولاد ایران به بیش از 40 کشور جهان صورت می‌گیرد که 94 درصد آن به مقصد امارات، تایلند، ایتالیا، اندونزی، افغانستان، عمان، مصر، تایوان، عراق، ترکیه، هند، سودان، اردن، اسپانیا و بلژیک انجام می‌شود و امارات با 19، تایلند با 17 و ایتالیا با 12 درصد، بزرگ‌ترین مشتریان فولاد ایرانی هستند.

*راهکارهایی برای توسعه صادرات

سازمان گسترش و نوسازی صنایع معدنی ایران اعلام کرده که هدف صادراتی فولاد کشور در سال آتی برابر با 9.5 میلیون تن است و برای رسیدن به این هدف باید راهکارهای ممکن را در 3 محور دسته‌بندی کرد.

بر اساس این دسته‌بندی، موضوعاتی همچون گسترش بازاریابی، تأمین مالی و کاهش هزینه‌ها را در برمی‌گیرند که اهم موارد آن به توسعه زنجیره فروش، افزایش مشوق‌های مالیاتی برای خلق ارزش افزوده، توسعه صندوق ضمانت صادرات، زیر ساخت‌ها، کاهش هزینه‌های صادراتی و نوسازی بنادر اختصاص دارد.