پرستاران لژیونر
مهاجرت به کشورهایی که وضعیت اقتصادی مناسبی دارند از دیرباز در همه کشورها وجود داشته، اما موضوع مهمی که شاید باید نگران آن باشیم مهاجرت نیروهای متخصصی هستند که سال‌ها برایشان هزینه شده و حالا زمان بهره‌برداری از آنهاست.
مهاجرت به کشورهایی که وضعیت اقتصادی مناسبی دارند از دیرباز در همه کشورها وجود داشته، اما موضوع مهمی که شاید باید نگران آن باشیم مهاجرت نیروهای متخصصی هستند که سال‌ها برایشان هزینه شده و حالا زمان بهره‌برداری از آنهاست.
مهاجرت به کشورهایی که وضعیت اقتصادی مناسبی دارند از دیرباز در همه کشورها وجود داشته و ایران هم از این موضوع مستثنا نیست، اما موضوع مهمی که شاید باید نگران آن باشیم مهاجرت نیروهای متخصصی هستند که سال‌ها برایشان هزینه شده و حالا که زمان بهره‌برداری از آنهاست، کشورهای دیگر در صف این بهره‌برداری قرار می‌گیرند که توانایی پرداخت هزینه‌های آن را دارند. مهاجرت پرستاران به‌عنوان نیروهای متخصص در حوزه پزشکی سال‌هاست که وجود داشته و دارد ولی شدت آن بیشتر از قبل شده است. کانادا و آمریکا در ابتدا مهم‌ترین مقاصد پرستاران محسوب می‌شد اما حالا قطر و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هم به این مقاصد اضافه شده‌اند. دلیل اصلی‌ای که مهاجرت پرستاران را شدت می‌بخشد مطالبات مالی و البته شرایط کاری است.
در نظام بهداشت و درمان کشورمان، زمانی که تعرفه‌های پزشکی تعیین شد، تعرفه‌های پرستاری به حال خود رها شد و تغییر چندانی نکرد، منظور تغییری است که نظام پرستاری و پرستاران به دنبال آن بودند. با این حال پرستاران با وخیم دیدن اوضاع موجود، تصمیم به مهاجرت گرفتند. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به‌ویژه قطر از کشورهایی است که پولش از پارو بالا می‌رود و همین موضوع هم توانست جذابیت لازم برای مهاجرت پرستاران ایرانی فراهم کند.
کمبود و مازاد
افزایش مهاجرت پرستاران ایرانی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و غربی یعنی تقریباً همه پرستاران در حال ترک کشور هستند. با وجود اینکه صحت چنین ادعایی تاکنون تأیید نشده، کمبود پرسنل بیمارستانی و درمانی از قبیل پرستاران در کنار کمبود تجهیزات پزشکی و بیمارستانی یکی از معضلات اصلی بخش بهداشت و درمان کشور محسوب می‌شود.
کارشناسان و مسوولان نظام پرستاری معتقدند کشور با معضل جدی کمبود پرستار مواجه است و از تعداد زیاد دانش‌آموختگان رشته پرستاری خبر داده‌اند که چون در تخصص خودشان به‌کار گرفته نمی‌شوند از کشور مهاجرت می‌کنند یا به مشاغلی غیر از پرستاری روی می‌آورند.
آقای ابراهیم محمدی، مدیر روابط بین‌الملل سازمان نظام پرستاری با اشاره به کمبود 100 هزار نیروی پرستاری در کشور، از روند اعزام پرستاران ایرانی به کشور قطر با حداقل دریافتی، انتقاد کرد و گفت: «سال 2017، سال خوبی برای پرستاری در دنیا بود، چون در نشست دوبلین، WHO، سیاستگذاران سلامت کشورها را موظف به خودکفایی در زمینه نیروی پرستاری کرد، به‌طوری‌که می‌بایست تا سال 2030 این اتفاق بیافتد.»
او همچنین از احیای مجدد پست ارشد پرستاری WHO بعد از 12 سال به‌عنوان یک موفقیت در پرستاری دنیا نام برد و اضافه کرد: «این تصمیم سبب شد تا در نشست‌های متعدد به موضوع نیروی کار سلامت توجه شود و در همین راستا، کمپین «Nursing Now» راه اندازی شده است که نوید خوبی برای پرستاری است. این قبیل اقدامات و تصمیم گیری‌ها، نشان از ارتقای سطح پرستاری در عرصه جهانی دارد.»
حرفه‌ای دشوار
محمدی از پرستاری به‌عنوان کم‌هزینه‌ترین و در عین حال تاثیرگذارترین نیرو در نظام سلامت نام برد و ادامه داد: «بر همین اساس، تشویق سرمایه گذاران حوزه سلامت بر سرمایه‌گذاری روی کار پرستاری مورد تاکید قرار گرفته است. از آنجا که پرستاری، حرفه‌ای سخت و دشوار است، در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه با کمبود نیروی پرستاری مواجه هستیم که همین موضوع سبب شده تا این کشورها، نیروی پرستاری مورد نیاز خودشان را از سایر کشورها تأمین کنند.» مدیر روابط بین‌الملل سازمان نظام پرستاری به جذب پرستاران ایرانی توسط بخش خصوصی کشور قطر اشاره کرد و افزود: «این اقدام طی یک تفاهم‌نامه توسط وابسته کار جمهوری اسلامی ایران در قطر با بخش خصوصی انجام شده و پرستاران ایرانی در مراکز درمانی این کشور عربی مشغول کار می‌شوند.»
حقوق سه هزار ریالی در قطر
او با تاکید بر حفظ شأن پرستاران ایرانی در کشورهایی که مشغول کار می‌شوند، تصریح کرد: «متاسفانه برای اشتغال پرستاران ایرانی در قطر، حقوق ماهانه 3000 ریال قطر تعیین شده که رقمی در حدود سه میلیون و 750 هزار تومان می‌شود.»
وی با انتقاد از اینکه‌شأن پرستاران در اعزام به قطر حفظ نشده است، گفت: «نباید اجازه دهیم نیروی کار حرفه‌ای به این راحتی از کشورمان خارج شود، در‌حالی‌که با کمبود حداقل 100 هزار نیروی پرستاری مواجهیم.»
محمدی در پاسخ به این سؤال که چه عللی منجر به تمایل پرستاران ایرانی برای کار در کشورهایی همچون قطر می‌شود، اظهارداشت: «فاصله آموزش و بالین، عدم جذب صحیح، فرسودگی شغلی و عدم تناسب سختی کار با میزان دریافتی، از علل مهاجرت پرستاران حتی به قطر با دریافتی کم و شرح وظایف نامناسب است.» مدیر روابط بین‌الملل سازمان نظام پرستاری، با عنوان این مطلب که هر یک دلار سرمایه گذاری در پرستاری با 16 دلار بازگشت سرمایه همراه است، افزود: «در هیچ کدام از حوزه‌های منابع انسانی، چنین بازگشت سرمایه‌ای به واسطه تربیت نیروی انسانی وجود ندارد.»
کمبود نداریم
آقای بشیر خالقی، دبیر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی درباره مهاجرت پرستاران به روزنامه صبح‌نو می‌گوید: «نیروی پرستاری در کشور هست و این‌گونه نیست که کمبود زیادی داشته باشیم، در رشته‌های پرستاری عده زیادی وارد می‌شوند و اگر شرایط استخدام فراهم شود می‌توانند جذب شوند.»
او ادامه می‌دهد: «من الان کمتر می‌شنوم که کسی از پرستاران برای شغل و درآمد به کشورهای دیگر مهاجرت کنند، شرایط کاری در ایران بهتر از سایر کشورهاست، قطعاً پرستارانی که برای کار به سایر کشورهای می‌روند باید دوره‌هایی را بگذرانند تا بتوانند به استاندارد نظام بهداشتی آن کشور برسند تا بلکه بتوانند کاری انجام دهند.»
خالقی درباره تعرفه‌های پرستاری اضافه می‌کند: «تعرفه‌ها باید از طریق معاونت بهداشت و درمان وزارت بهداشت و نظام پرستاری پیگیری شود، ما هم قبول داریم که تعرفه‌های خدمات پرستاری کم است و به همین دلیل هم برای بالا بردن این تعرفه‌ها در کمیسیون پیگیر این موضوع خواهیم بود. البته افزایش تعرفه‌ها در گرو یک‌سری از قوانین بودجه است.»
دبیر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تاکید می‌کند: «درباره طرح کارانه هم باید در طرح تحول سلامت برای ارتقای خدمات پرستاران اقداماتی صورت می‌گرفت که این کار هم به وزارت بهداشت برمی‌گردد. البته امیدواریم با هماهنگی بین سه قوه، مشکلات اقتصادی کشور به زودی برطرف شود.»
مانعی برای مهاجرت نیست
او با اشاره به اینکه مهاجرت‌ها حجم زیادی را دربرنمی گیرد، اضافه می‌کند: «خیلی‌ها درباره مهاجرت پرستاران به اروپا و آمریکا و الان هم کشورهای حاشیه خلیج فارس گزارش می‌دهند، این مهاجرت‌ها چند درصد جامعه پرستاری را تشکیل می‌دهد. آیا همه کسانی که با انگیزه‌های شغلی و مالی مهاجرت می‌کنند موفق می‌شوند به چیزی که می‌خواهند برسند، هر کسی بخواهد می‌تواند برود.»
خالقی با بیان اینکه در‌حال‌حاضر در بیمارستانی که هلال‌احمر کشورمان در امارات و شهر دوبی احداث کرده خدمات زیادی به مردم منطقه ارائه می‌شود، تاکید می‌کند: «در این مرکز خدمات ارزنده‌ای به مردم کشورهای حاشیه خلیج فارس ارائه می‌دهد و وضعیت خیلی خوبی هم دارد.»
دبیر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی تاکید می‌کند: «با وجود اینکه تعداد بیمارستان‌ها و تخت‌های کشور افزایش یافته و نیاز به نیروهای پرستاری دارند، اما افرادی که می‌خواهند بروند مانعی برای رفتن ندارند، این‌ها می‌توانند نماینده‌ای برای جمهوری اسلامی باشند.»
مهاجرت همه‌گیر
آقای منوچهر جمالی سوسفی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز پدیده مهاجرت پرستاران را جدای سایر متخصصان ندانسته و به روزنامه صبح‌نو می‌گوید: «مهاجرت پرستاران نسبت به وضعیتی که در کل کشور وجود دارد مستثنا نیست، یعنی پزشک‌ها، مهندسان، تحصیلکرده‌های برق و الکترونیک و... هم از کشور می‌روند، شرایط
به گونه‌ای است که نمی‌توانیم اشتغال جدی برای همه این رشته‌ها ایجاد کنیم.»
او اضافه می‌کند: «این اتفاق باعث می‌شود تا افرادی که عمرشان را برای تحصیل گذاشته‌اند و نتوانسته‌اند به جایگاهی که می‌خواهند برسند، خیلی‌ها نیازمند شغل هستند که متاسفانه قادر نیستیم برای همه کار درست کنیم. در بحث‌های قانونی هم دستمان باز نیست، تغییرات در قوانین هم نمی‌تواند تعیین‌کننده شرایط بیکاری باشد که درصد بالایی هم دارد.»
مشکلاتی همه‌گیر
جمالی سوسفی ادامه می‌دهد: «در رشته‌های گوناگون وقتی ببینند صدایشان شنیده نمی‌شوند و نیاز به اشتغال، مسکن و ازدواج آنها محقق نمی‌شود بالاخره تصمیماتی می‌گیرند که ممکن است یکی از آنها مهاجرت باشد غاقل از اینکه مقصد آنها خیلی شرایط خوبی نداشته باشد. خیلی از کسانی که به خارج از کشور رفته‌اند دچار مشکلات زیادی شده‌اند و اینهایی هم که می‌روند ممکن است به همان مشکلات گرفتار شوند.»
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه زمینه اشتغال در کشور وجود ندارد و برای همین مهاجرت شدت گرفته است و با اشاره به شعار سال 97، می‌گوید: «امسال هم که سال حمایت از تولید ملی نام‌گذاری شده و این یعنی وقتی قرار است از کالای ایرانی حمایت شود باشد کارگاه مورد حمایت قرار بگیرد، این حمایت یعنی حمایت نیروی ایرانی.» او تاکید می‌کند: «اگر این حمایت صورت بگیرد درصد خروج از کشور را کمتر خواهیم داشت چراکه ایجاد اشتغال بهتری خواهیم داشت، در بخش بهداشت و درمان هم استثنایی نسبت به دیگر بخش‌ها وجود ندارد.»
جمالی سوسفی ادامه می‌دهد: «برای بخش پرستاری ارزش گذاری خدمات پرستاری مورد توجه بوده که البته هنوز انجام نشده است و موضوع را در جلسات کمیسیون بهداشت و درمان و هم در وزارت بهداشت مطرح شده است. ما باید تلاش کنیم که جوان‌هایمان را در کشورمان نگه داریم و این اتفاق را نمی‌تواند با حرف خالی رقم زد.»
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «باید از زمانی شعارها عملیاتی شود و امسال با توجه به نام‌گذاری سال فرصت این اتفاق است که همه مسوولان با همفکری بیشتر و تلاش مضاعف برای ایرانی آبادتر و در مسیر داشته باشیم.»
درهای مهاجرت به روی همه باز است، هر کسی که توانایی رفتن دارد می‌تواند برود، خروج از کشور به معنای خوشبختی محض نیست، اما شاید راهی برای فرار از دست مشکلاتی باشد که در کشور عزمی برای حل آن وجود ندارد. در‌هر‌حال خروج پرستاران، پزشکان، مهندسان و نسل تحصیل‌کرده زیان‌های بزرگی به توسعه کشور خواهد زد. می‌توان به جرات گفت انگیزه‌های شغلی، مالی و جایگاه اجتماعی مهم‌ترین دلایل مهاجرت قشر تحصیل‌کرده است که توانشان را برای کشور میزبان خرج خواهد کرد. امروز باید جلوی اتفاقی را بگیریم که سال‌ها بعد کشور را با مشکل تأمین متخصص روبه‌رو می‌کند.
منبع: روزنامه صبح نو