با آمدن ترامپ سرنوشت برجام چه می شود؟

اصفهان امروز: روز جمعه دونالد ترامپ وارد کاخ سفید شد. با آمدن او به عرصه بین الملل گویا قرار است موجی از تغییرات در مناسبات امریکا با سایر کشورهای جهان به وجود بیاید. یکی از مسائلی که ذهن جهان بخصوص ایران را به خود مشغول کرده است پایبندی یا عدم پایبندی او به توافق هسته ای است. ترامپ در تبلیغات کمپین انتخاباتی خود پیش از این گفته بود که با رسیدن به کاخ سفید برجام را پاره خواهد کرد وی توافق هسته ای را بدترین توافق مذاکره شده تا به امروز خوانده است. در حالی در هر دو کشور گمانه زنی های زیادی در این مورد صورت گرفته است به نظر نمی رسد که ترامپ بتواند و یا حتی بخواهد به این وعده خود عمل کند. واقعیت این است، ترامپ که وعده عظمت آمریکا را داده بود ، می داند اینکه کشوری که بودجه نظامی اش حدود سی برابر کمتر از ایالات متحده است، موفق شود این ابر قدرت جهانی را به پای میزهای مذاکره بکشاند و روند توافق را نه آنگونه که آمریکا می خواهد بلکه آنگونه که عادلانه و منصفانه است پیش ببرد؛ برای طرفداران عظمت آمریکا بسیار گران تمام شده است. افرادی که همواره در فکر احیای پرستیژ جهانی آمریکا و بازگشت آمریکا به گذشته هستند، معتقدند که در این معامله بر سرمردم آمریکا کلاه رفته است. ادعای پاره كردن برجام يك شعار تبليغاتي برای رأی آوردن و تخريب حزب دموکرات و بخصوص تخریب شخص اوباما بود که رسما حمایت خود را از کلینتون اعلام و از مردم دعوت کرده بود تا به او رای بدهند. پاره‌کردن برجام از جانب آمریکا آنطور که ترامپ شعار می دهد کار راحتی نیست. در صورتی که ترامپ برجام را پاره کند، پرستیژ آمریکا در میان دوستان ایالات متحده به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و به ضرر واشنگتن خواهد بود. این کار دقیقا حرکت کردن ترامپ در مسیر مخالف شعار انتخاباتی وی یعنی بازگرداندن عظمت به آمریکا است. بدون شک مسیر بازگرداندن عظمت به یک کشور از بی اعتبار کردن آن در میان متحدانش عبور نمی کند. از طرف دیگر برجام توانست فضای بین المللی را برای ایران باز کند، قطعنامه های ضد ایرانی در شورای امنیت سازمان ملل متحد را پایان دهد و ایران را از فصل هفت منشور ملل خارج کند و نه تنها خطر جنگی احتمالی را از بین ببرد بلکه زمینه را برای رشد اقتصادی ایران نیز فراهم کند. این موفقیت ها باعث نگرانی و نارضایتی لابی اسرائیل شده و ترامپ با طرح شعار پاره کردن برجام درصدد جلب آرای آنها و طرفدارنشان نیز بود. برجام از جایگاه حقوقی برخوردار است چون شامل قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد است. زمانی که این توافق به امضای ایران و 1+5 رسید، شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز آن را به عنوان قانون بین المللی تائید کرد. پاره کردن برجام باعث می شود که نه تنها متحدان آمریکا از این اقدام آمریکا خشمگین شوند بلکه روسیه و چین هم که پیوسته خواستار موازنه قدرت با آمریکا هستند اجازه نخواهند داد او با عدم تعهد به برجام در جهان قلدری کند. به این ترتیب این دو کشور در شورای امنیت سازمان ملل بار دیگر با آمریکا همراهی نخواهند کرد. دوستان اروپایی آمریکا نیز اجازه نخواهند داد آمریکا با نادیده گرفتن برجام بار دیگر ایران را در شرایطی قرار دهد که فعالیت های هسته ای اش از زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی خارج و همه تلاش ها به نقطه صفر بازگردد. درست به همین دلیل فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ترامپ یادآوری کرده است که توافق هسته ای ایران یک پیمان چند جانبه است نه برگه چانه زنی آمریکا. با برداشته شدن تحریم های هسته ای موجی از شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری در زمینه های مختلف پشت درهای ایران صف بستند . اگر سرمایه گذاری خارجی در ایران ادامه پیدا کند، کار برای ترامپ مشکل خواهد شد. در چند روز اخیر عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد اگر آمریکا برجام را پاره کنند ایرانی ها آن را آتش خواهند زد و همانطور که دکتر صالحی دیروز گفت اگر آمریکا برجام را پاره کند ایران آمادکی ادامه فعالیت های هسته ای پیشین خود را دارد . ترامپ خوب می داند که ایرانی ها پاسخ این پیمان شکنی آمریکا را به نحوی شدید و محکم خواهند داد و در آن حالت با توجه به سابقه بدی که آمریکا در بد عهدی از خود برجای گذاشته است جایی برای مذاکره وجود نخواهد داشت .در این شرایط آمریکا دو انتخاب دارد . یکی اینکه به روی آغاز دوباره فعالیت های هسته ای ایران چشم ببندد که این موجب نارضایتی متحدان این کشور خواهد شد و اعلام شسکت قطعی واشنگتن در برابر ایران است؛ و یا اینکه با ایران وارد جنگ شود. چنانکه آمریکا با ایران وارد جنگی احتمالی شود به خوبی می داند که حمایت کشورهای اروپایی را به همراه نخواهد داشت چرا که آنها حاضر نیستند تاوان ماجراجویی های ترامپ را پس بدهند. در عین حال ورود ترامپ به جنگ با ایران به معنی تحمل هزینه های کمرشکن جدید به ایالات متحده است و نارضایتی رای دهندگانی را به همراه خواهد داشت که با وعده های ترامپ مبنی بر بهبود شرایط اقتصادی آنها، به او رای داده اند. ترامپ جدای از همه این مشکل ها برای رویارویی با ایران و عدم پایبندی به برجام حتی حمایت کامل کابینه خود را نیز به همراه ندارد. ژنرال متیس وزیر دفاع ترامپ از جمله افرادی است که با لغو برجام به شدت مخالف است. او در حالی که برجام را یک توافق ناقص می داند ، می گوید: «من می خواهم این را روشن کنم که راه برگشتی نیست. باور دارم که اگر این کار را بکنیم تنها خواهیم شد و تحریم های اقتصادی ما به اندازه ای که پیشتر و با همراهی متحدان ما تاثیرگذار بود، تاثیر نخواهد داشت.». با این همه نباید زیاد خوش بین بود. آمریکای ترامپ بدون تردید از این توافق رضایت چندانی ندارد و بنابر این سعی خواهد کرد شیرینی این پیروزی را با روش های دیگری که نقص برجام از جانب آمریکا تلقی نخواهد شد مانند تحریم های حقوق بشری و تحریم های یکجانبه به کام ایران تلخ کند.