خنثی‌سازی سیاست‌های نفتی امریکا و عربستان با هم‌پیمانی روسیه

ایران در سال‌های پس از برجام تلاش کرد ارتباط خود را با دیگر کشورها تقویت کند. در این بین اما برخی کشورها که روابط نامناسبی را با ایران در پیش گرفته بودند، پس از برجام هم حاضر نشدند روابط خود را برمبنای حفظ آرامش و امنیت منطقه و جهان مدیریت کنند. یکی از کشورهایی که در سال‌های گذشته بیشترین تنش‌های اقتصادی را با ایران داشت، عربستان بود.

ایران و عربستان پیش از اعدام شیخ باقرالنمر روابط مناسبی داشتند اما پس از اعدام این روحانی شیعه برخی اقدام به بالا رفتن از دیوار سفارت عربستان کردند و روابط دو کشور پس از آن با چالش‌های جدی روبه‌رو شد.
اکنون که ترامپ از برجام خارج شد، ایران در تلاش است تا با کشورهای اروپایی روابط مناسبی برقرار کند.
با این حال برقراری روابط در شرایط برجام بدون ترامپ کار ساده‌ای نیست. دولتمردان در روزهای گذشته مذاکرات بسیاری داشتند و در این زمینه دستاوردهایی نیز حاصل شده است. با این حال هنوز روابط به نقطه‌ای که ایران در نظر دارد نرسیده است.
یکی از چالش‌هایی که درباره این موضوع وجود دارد تضاد سیاست‌های نفتی ایران و عربستان، ایران و امریکا و عربستان و امریکا است. به‌عبارتی تضاد سیاست‌های نفتی در مثلثی که هر کدام نگاه متفاوتی به آینده بازار نفت دارند. در این شرایط طبیعی است که ایران باید همپیمانانی داشته باشد تا از سیاست‌های مورد نظرش حمایت کنند.
هرچند در ظاهر عربستان و امریکا که در ماه‌های گذشته افزایش نرخ نفت را در دستور کار خود قرار داده‌اند، در سیاست‌های نفتی همسو رفتار می‌کنند اما این‌طور نیست.
پس از توافق فریز نفتی در نوامبر سال گذشته (آبان-آذر) کشورهای عضو و غیرعضو اوپک توافق کردند در تعهد فریز نفتی باقی بمانند. این تعهد با هدف ثبات نرخ نفت بود. با این حال امریکا و عربستان هر دو دست به افزایش تولید زده و از مرز تولید ۱۰ میلیون بشکه نفت در روز گذشتند. کارشناسان نفتی معتقدند دولت امریکا با هدف افزایش نرخ نفت، افزایش تولید را در دستور کار قرارداده و عربستان قصد دارد با افزایش عرضه تقاضا را تامین کند تا نرخ افزایش پیدا نکند.
در صورتی که نرخ نفت از مرز ۱۰۰ دلار بگذرد، تولید نفت شیل توجیه بالایی پیدا می‌کند و شاید امریکا تا سال‌ها اجازه ندهد نرخ نفت کاهش یابد. باید در نظر داشت امریکا در شرایط کنونی که نیاز به نفت شیل دارد، حاضر است برای افزایش نرخ نفت سیاست‌های گوناگونی را تجربه کند. بسیاری از کارشناسان معتقدند یکی از دلایل تاثیرگذار در خروج امریکا از برجام افزایش نرخ نفت بود.
کارشناسان و مسئولان معتقدند ایران برای حفظ منافع نفتی خود باید همپیمانان قوی‌تری در این زمینه داشته باشد. یکی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت معتقداند روسیه از جمله کشورهایی است که در شرایط کنونی ایران می‌تواند در منافع نفتی با او همپیمان شود.

روسیه همپیمانی مطمئن
سلام امینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اوپک باید تلاش کند تا کشورهای متعهد به فریز نفتی در این تعهد باقی بمانند، به صمت گفت: اکنون دو کشور امریکا و عربستان به طور مشخص از این توافق خارج شده‌اند و حجم تولید نفت را به طرز چشمگیری افزایش داده‌اند، اما انگیزه عربستان و امریکا برای افزایش تولید به طور کامل متفاوت است.
وی افزود: امریکا با خروج از این توافق سعی کرد، قیمت‌ها را افزایش دهد و عربستان نیز با هدف کاهش نرخ و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها به بالای ۸۵ دلار از این توافق خارج شد.
این عضو کمیسیون انرژی با بیان اینکه دولت در این زمینه باید با کشورهایی مانند روسیه منافع نفتی مشترک ایجاد کند، توضیح داد: اعراب در سیاست‌های نفتی همپیمان می‌شوند و پیش از این نیز شاهد چنین رویدادهایی بوده‌ایم.
بر این اساس به نظر می‌رسد ایران در حاشیه خلیج‌فارس جز با قطر نمی‌تواند فعالیت‌های خود را گسترده‌تر کند.
امینی افزود: این موضوع کمک می‌کند ایران ارتباط خود را با کشورهای قدرتمند افزایش دهد. علاوه بر این باید در نظر داشت در شرایط کنونی به‌دلیل مشکلاتی که دولت‌ها در منطقه با یکدیگر دارند، ایران باید به‌دنبال شریکان قدرتمندتری باشد؛ به این دلیل در ماه‌های گذشته ارتباط بین ایران و روسیه تقویت شد.
وی توضیح داد: در صورتی که ایران بتواند تا حد امکان نرخ نفت را ثابت نگه دارد، در ادامه مشکلی به‌وجود نخواهد آمد اما اگر قیمت‌ها از دست ایران خارج شود، دیگر کار خاصی نمی‌توان کرد.

شباهت در رفتار تضاد در منافع
مؤید حسینی صدر درباره اظهارات تازه مقام‌های سیاسی و اقتصادی عربستان مبنی بر تامین نفت و افزایش تولید آن بعد از کاهش احتمالی تولید نفت ایران به گسترش نیوز گفت: عربستان اگر بخواهد می‌تواند با همکاری امریکا و سایر کشورهای تولیدکننده نفت عربی در بازار فروش نفت ما اختلال و رقابت منفی ایجاد کند.
وی افزود: اگر عربستان بخواهد چوب حراج به منابع نفتی خود بزند و تولیدش را افزایش دهد، این امر هزینه زیادی برایش خواهد داشت؛ اما این به این معنی نیست که چون بهای این کار برای عربستان سنگین تمام می‌شود، از چنین کاری صرف‌نظر کند.
مشاور وزیر نفت در صنایع پتروشیمی تاکید کرد: نباید به این خیال که عربستان هیچ کاری نمی‌تواند بکند، دست روی دست بگذاریم. ایران باید حواس خود را بیشتر از هر موقع دیگر جمع کند و تلاش‌هایش را برای انجام مذاکرات و انعقاد قراردادهای بلندمدت با کشورهایی که به نفت ما نیاز دارند دوچندان کند.
حسینی‌صدر تصریح کرد: از آنجایی که کشورهای عربی به‌طور عمومی کینه تاریخی با ایران دارند، هیچ‌وقت با ایران تمام‌قد رفیق نخواهند شد و اگر امروز برخی کشورها مانند عراق با ایران همسویی دارند، باید دانست این همسویی کوتاه‌مدت است و قابل اعتماد نیست.
وی یادآور شد: اکنون زمان آزمودن شریکان راهبردی و اقتصادی ایران مانند روسیه و قطر است، از این رو نباید انفعالی عمل کرد، بلکه باید با اتخاذ تدابیر مناسب و اقدام‌های پیشگیرانه توطئه‌های رقیبان را خنثی و فضا را از رقابت تخریب‌پذیر به همکاری متقابل تغییر داد.
مشاور وزیر نفت در صنایع پتروشیمی درباره رویکردهای کشورهای دیگر در این قضیه تصریح کرد: اگر عربستان بخواهد بازار نفت جهان را تصاحب کند، به طور قطع کشورهای عربی و اروپایی پشت آن می‌ایستند؛ حتی اگر پای انتخاب به میان بیاید فلسطین هم عربستانی که کشورش را به خون کشیده را به ما ترجیح‌ می‌دهد.
حسینی صدر اذعان کرد: ما برای اینکه بتوانیم اثر تحریم‌ها را کمرنگ‌تر کنیم باید به حافظه تاریخی‌مان رجوع کنیم و کشورهایی که همیشه به ما صدمه زدند را شناسایی کنیم تا هیچ وقت به آنها نزدیک نشویم.
در مقابل روی کشورهایی که در طول تاریخ روابط خوبی با ما داشتند مانند آلمان، فرانسه و... حساب باز کنیم؛ زیرا در صورت اتحاد با این کشورهاست که می‌توانیم در برابر عربستان که مستعمره فکری امریکاست ایستادگی کنیم.
وی خاطرنشان کرد: اتحاد با کشورهای اروپایی در این شرایط به نفع ایران است زیرا کشورهای اروپایی می‌خواهند مستقل از ترامپ عمل کرده و روابط‌شان را با ایران حفظ کنند؛ اما از طرفی چون با امریکا و عربستان نیز معامله‌های بزرگتری دارند، با احتیاط عمل می‌کنند زیرا نمی‌خواهند آنها را از دست بدهند.