هدایای دوران عقد و مهریه بخشیده شده قابل استرداد است

نشست نگاهی به حقوق زن و مرد در بدو ازدواج و شادی و تاثیرات آن بر مغز به همت کانون زنان دادگستر اصفهان برگزار شد.
به گزارش ایمنا، زینب خزائی، وکیل پایه یک دادگستری و فعال حقوق زنان امروز (دوشنبه) در دومین نشست کانون زنان دادگستر با موضوع نگاهی به حقوق زن و مرد در بدو ازدواج اظهار کرد: در این کانون که به همت جمعی از زنان وکیل دادگستری تأسیس شده است در جهت آگاهی و توانمندسازی جامعه زنان گام برمی‌داریم . در حوزه حقوق زن و مرد در بدو ازدواج لازم است که زنان ما از حقوق خود آگاه باشند چرا که در دنیای امروز کسانی که به خقوق خود واقف نیستند در آینده دچار مشکلات حقوقی بسیار می‌شوند.
این وکیل دادگستری در خصوص مراسم خواستگاری و مسائل حقوقی آن افزود: تقاضای مرد از زن خواستگاریعنوان شده و تازمانی که خانواده ها وارد نشده اند این موضوع رسمیت ندارد.
خزائی با بیان اینکه در جلسه خواستگاری حقوقی به صورت عامیانه مطرح می‌شود که نشأت گرفته از قانون اساسی افزود: حقوقی همچون مهریه بعد از خواستگاریمطرح می‌شود که آشنایی بیشتر بعد از این مرحله را دوران نامزدی می‌گویند.
وی در خصوص هدایای رد و بدل شده و نکات حقوقی این موضوع گفت: در این بین هدایای رد وبدل می‌شود اعم از هدایایی مانند گل و شیرینی که قابل مطالبه نیست اما اقلامی که بماند و موجود باشد اعم از طلا، سکه و لباس قابل مرجوع است که اگر این وصلت انجام نشود هدایا و یا حتی مهریه گرفته شده باید مرجوع شود.
هدایای دوران عقد قابل استرداد است
این عضو کانون زنان دادگستر در خصوص خسارات وارد شده بعد از برهم زدن عقد گفت: در ماده ۱۰۳۶ قانون اگر کسی موجب عدم وصلت شود یا باب خسارتی که به طرف مقابل وارد کرده است باید جوابگو باشد که این ماده در گذشته وجود داشته و اکنون حذف شده است اما ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی اصل ۴۱ قانون اساسی می گوید اگر این خسارت از ناحیه فردی باشد که به عمد این کار را کرده، می‌توان مطالبه خسارت کرد اما خسارت معنوی متأسفانه قابل مطالبه نیست و تنها یک مورد وجود دارد که اگر ایجاد رابطه برای زوجیت و ازدواج بوده باشد اما یکی از طرفین فوت کند هدایا قابل استرداد نیست اما در دیگر موارد قابل استرداد است.
این وکیل پایه یک دادگستری در خصوص سن ازدواج قانونی دختران گفت: قانون سن بلوغ دختران را ۹ سال قرار داده بود که بعد از اصلاح قانون، سن ازدواج برای دختران به ۱۳ سال شمسی و برای پسران ۱۵ سال شمسی افزایش یافت و قبل از این سن دختر و پسر می توانند به شرط مصلحت ولی و اذن دادگاه ازدواج کنند.
خزائی با اشاره به اینکه اجازه ازدواج دختر باکره فقط با اذن پدر و پدربزرگ است، افزود: در مواردی که این دو نفر دلیلی برای مخالفت ندارند دختر می‌تواند به دادگاه های مدنی خانواده مراجعه کند و تقاضای ازدواج نمایند واگر دادگاه اجازه دهد در دفاتر رسمی ازدواج ثبت می شود.
شرایط ضمن عقد
مهناز ادیب وکیل پایه یک دادگستری و فعال حقوق زنان در خصوص شرایط ضمن عقد گفت: این شرایط و حقوق عبارت است از وکالت در حق طلاق، وکالت در حقوق سکنی، وکالت در حق تحصیل و اشتغال، وکالت در حضانت از فرزند و حق خروج از کشور است.
این عضو کانون زنان دادگستر با اشاره به اینکه وکالت در حق طلاق طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی با مرد است، افزود: مرد می تواند این حق را به شخص دیگری از جمله زوجه خودش وکالت دهد این همان وکالت طلاق است که در سند ازدواج نوشته می‌شود یا اینکه زوجین بعد از ازدواج به دفاتر رسمی مراجعه می‌کند و زوج به زوجه این وکالت را اعطا می‌کند.
ادیب در خصوص شرایط اعطای این حق به زن اظهار کرد: این وکالت می تواند با ابقای کل مهریه باشد یا بخشی از مهریه در مقابل حق طلاق بخشیده می‌شود برای مثال اگر مهریه زنی ۳۰۰ سکه بود در مقابل بخشش ۲۰۰ سکه حق طلاق را از مرد می‌گیرد.
این وکیل پایه یک دادگستری درمورد حق سکنی افزود: طبق ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی حق سکنی با شوهر است و زن باید در این مورد تمکین کند و زن می تواند از ناحیه زوج موضوع را به وکالت بگیرد که در این صورت که زن حق انتخاب سکنی خواهد داشت.
وی در خصوص حق خروج از کشور زنان گفت: خانم هایی که فعالیت بین المللی دارند بر روی داشتن این حق اصرار دارند طبق بند ۱۳ ماده ۱۸ قانون گذرنامه، صدور گذرنامه برای زنان شوهردار منوط به موافقت کتبی شوهر است و طبق ماده ۱۵ حتی اگر گذرنامه با رضایت زوج صادر شود زوج بعد از صدور گذرنامه می تواند زوجه را ممنوع الخروج کند. راهکار قانونی این موضوع این است که حق خروج از کشور و حق تقاضای صدور گذرنامه به طور مکرر و جهت سفرهای ضروری و غیرضروری به زوجه داده شود که این امر منع قانونی ندارد.
ادیب افزود: ممکن است بعداً زوجه بخواهد به خارج از کشور سفر کند اگر زوج بتواند برای دادستان وجود مفسده یا عدم تمکین زن را اثبات کند زوج می‌توان زن را ممنوع‌الخروج کند.
این وکیل پایه یک دادگستری در مورد حق اشتغال و تحصیل زنان گفت: طبق ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی شوهر می‌تواند زن را از حرفه یا شغلی که منافی مسائل خانوادگی منع کند از مفهوم مخالف این ماده برمی‌آید که زوج حق مانع شدن از تحصیل یا اشتغال زن را ندارد نگر در موارد تشریح شده که ضمیمه دادگاه‌ها هم بر همین منوال است و خانم‌هایی که بخواهند این امر را در زندگی داشته باشند باید در وکالت‌نامه ضمن عقد این شروط ذکر شود.
این عضو کانون زنان دادگستر اصفهان در مورد واگذاری حق حضانت فرزند به زن گفت: زنان بعد از تولد فرزندان می‌توانند حق حضانت آن‌ها را مطالبه کنند به موجب ماده ۱۱۶۹ اصلاحیه سال ۸۲ مجمع تشخیص مصلحت نظام برای پدرو مادرانی که از هم جدا زندگی می‌کنند مادر تا سن هفت سالگی برای حضانت فرزند اولویت دارد و بعد از آن حضانت با پدر است اما اگر اختلافی حاصل شود حضانت طفل به تشخیص دادگاه و با رعایت مصلحت کودک است و رویه دادگاه‌ها این طور است که اگر فرزندی از سلامت جسمی و روحی کاملی نزد مادر برخوردار باشد حضانت او را حتی بعد از هفت سالگی هم به مادر می‌دهند مگر اینکه مورد خاصی وجود داشته باشد چرا که مصلحت طفل ایجاد می‌کند فرزند نزد مادر باشد.
شناخت انواع مهریه
هاجر آقاعابدی، وکیل پایه یک دادگستری و فعال حقوق زنان نیز در این جلسه در خصوص اینکه مهریه و انواع مختلف آن کدام است، گفت: مهریه یک توافق مالی بین زن و مرد و یک الزام قانونی برعهده مردان است هرچند قوم و خویش و بستگان درباره آن صحبت کنند اما پرداخت کننده نهایی مهریه مرد است و اگر یکی از بستگان مرد تعهد پرداخت مهریه کند زن در هنگام مطالبه مهریه می‌تواند هم از مرد و هم از شخص ثالث به صورت تضامنی مهریه را مطالبه کند.
این عضو کانون زنان دادگستر در خصوص انواع مختلف مهریه گفت: سه نوع مهریه در قانون وجود دارد اولین نوع آن مهرالمسمی این مهر مهریه‌ای که در موقع عقد نکاح و یا بعد از آن تعیین می شود که با توافق هرمیزانی می‌تواند باشد اما باید مالی باشد یا قابل تملک باشد که ارزش اقتصادی داشته باشد و یا می‌تواند منافع یک ملک باشد.
این وکیل پایه یک دادگستری در خصوص این نوع مهریه افزود: این مهریه حتی می‌تواند یک کار عملی باشد مثلاً تعهد مرد برای تعلیم و آموزش زن باشد یا حقی باشد برای مثال شوهر طلبی از شخص ثالثی دارد که می‌تواند آن را به عنوان مهریه همسر خود قرار دهد.
آقاعابدی نوع دیگر مهریه را مهرالمثل عنوان کرد و گفت: این نوع مهریه در موقع ازدواج تعیین نمی‌شود و عقد و نکاح جاری می شود و رابطه زناشویی صورت می گیرد و بعد از آن زن تقاضای مهریه می‌کند و این شرایط خاص خود را دارد و مثل مهریه در زمان عقد مطرح نمی‌شود این نوع مهریه را با توجه به وضعیت، زن تعیین می‌کند در مهریه‌ای که زمان عقد تعیین می‌شود شرط و میزان و محدودیتی ندارد اما مهرالمثل با توجه به شرایط زن از نظر زیبایی، تحصیلات، شرایط خانوادگی اقوام و بستگان زن تعیین م‌ شود.
وی در خصوص آخرین نوع مهریه گفت: نوع بعدی مهریه مهرالمتعه است که عقد نکاح انجام می‌شود مهریه تعیین نمی شود و هیچ رابطه زناشویی وجود ندارد و مرد زن را طلاق می‌دهد در این جا زن می‌تواند مطالبه مهریه کند به این مهریه مهرالمتعه می‌گویند در این نوع مهریه مهر با توجه به شرایط اقتصادی مرد تعیین می‌شود و غنا و فقر مرد در نظر گرفته می‌شود.
این وکیل پایه یک دادگستری در خصوص بخشش مهریه گفت: بخشش مهریه قبل از عقد نکاح اصلا امکان ندارد بعد از عقد باید صورت بگیرد برخی از دفاتر رسمی برای بخشش نکاح اجازه پدر دختر را لازم می دانند و این کار غیرقانونی و غیر شرعی است و گاهی دیده می شود که زن مهریه خود را می بخشد اما در طول زندگی تصمیم به جدایی می‌گیرد و طلاقی که از جانب زن درخواست می شود "طلاق خلع" نام دارد در این نوع طلاق باید زن معادل مهریه یا کمتر یا بیشتر به مرد پرداخت کند تا بتواند طلاق بگیرد پس زنی که مهریه خود را بخشیده نه تنها مهریه‌ای ندارد بلکه باید مبلغی بدهد تا بتواند طلاق بگیرد.
آقاعابدی در خصوص سوال برخی زنان مبنی بر اینکه مهریه بخشیده شده را می‌توانند مطالبه کنند یا خیر، گفت: جواب این سوال دو حالت دارد اگر سندی که تنظیم شده و مرد را از این تکلیف مبرا کرده و در آن ذکر شده که مرد تکلیفی برای پرداخت ندارد زن دیگر نمی‌تواند آن را مطالبه کند اما اگر سند بخشش طوری تنظیم شده باشد که زن در آن سند گفته باشد که مهریه را بخشیده یا آن را هبه کرده در اینجا مهریه قابل برگشت است چرا که هبه یک نهاد حقوقی که تحت شرایط خاصی قابل برگشت است در این شرایط زن می‌تواند با شرایط خاص هبه یا مهریه را دوباره مطالبه کند اما در غیر این صورت حقی در قبال مهریه ندارد.
این وکیل پایه یک دادگستری در خصوص تعیین ۱۱۰ سکه برای مهریه گفت تعیین مهریه تا بی نهایت مانع قانونی ندارد اما تنها به خاطر ۱۱۰ سکه حبس و زندانی وجود دارد مازاد آن هم قابل پرداخت است و برای مازاد آن مرد می تواند دادخواست اعسار بدهد و به صورت اقساط مهریه را پرداخت کند.