مأموریت نجات از جزیره کارتن‌خواب ها
ماجرا ازآنجایی آغاز شد که مردی تصمیم گرفت به‌جای پخش کردن غذای نذری بین اقوام و آشنایان خود، سفره‌اش را در میان نیازمندان پهن کند و خودش هم، زانو به زانویشان بنشیند. پس ظرف‌های غذا را پشت خودروی‌اش گذاشت و راهی مناطق فقیرنشین شهر شد؛ اما مسیری که او در پیش‌گرفته بود ناشناخته‌های بسیار داشت.
ماجرا ازآنجایی آغاز شد که مردی تصمیم گرفت به‌جای پخش کردن غذای نذری بین اقوام و آشنایان خود، سفره‌اش را در میان نیازمندان پهن کند و خودش هم، زانو به زانویشان بنشیند. پس ظرف‌های غذا را پشت خودروی‌اش گذاشت و راهی مناطق فقیرنشین شهر شد؛ اما مسیری که او در پیش‌گرفته بود ناشناخته‌های بسیار داشت. شب‌های نخست که سایه‌ها به راه افتادند و پشت هر سایه دستی برای گرفتن غذا بلند می‌شد کمی ترسید اما دل به دریا زد و آنقدر به کارش ادامه داد تا سایه‌ها بیرون آمدند و هیبت‌ها نمایان شدند. او قدم به جزیره کارتن‌خواب‌ها گذاشته بود و خیلی زود فهمید برای جلوگیری از زیرآب رفتن این جزیره متروکه به چیزی بیشتر از یک وعده‌غذای گرم احتیاج است؛ بنابراین آستین همت را بیش‌ازپیش بالا زد و با همیاری مردم توانست سرانجام سرپناهی برای کارتن‌خواب‌های شهر ایجاد کند و ناجی آنهایی باشد که شهر و شهرنشینان طردشان کرده بودند. او پدرخوانده کارتن‌خواب‌های شهر شد. همان کسی که باعث شد امروز مسئولان شهر باافتخار بگویند چهره شهر از پدیده کارتن‌خوابی پاک‌شده است. محسن انصاری، مدیرعامل انجمن پایان کارتن‌خوابی امید که اکنون دو گرمخانه مردان و زنان اصفهانی را مدیریت می‌کند، در گفتگو با اصفهان امروز از پیچ‌وخم‌های مسیری که طی کرده می‌گوید که در ادامه می‌آید:
در حال حاضر چه تعداد زن و مرد در سرپناه‌های انجمن شما خدمات می‌گیرند و اسکان این افراد به چه ترتیب است؟ آیا رفت‌وآمد روزانه انجام می‌شود یا اسکان دائمی است؟حدود 200 نفر خانم و آقا در دو محل گرمخانه جداگانه‌ای که داریم اسکان داده می‌شوند که گاهی بیشتر از این میزان هم مراجعه و پذیرایی می‌شوند. ضمن اینکه کودکان را تحویل بهزیستی می‌دهیم و نوجوانانی که 12-18 ساله هستند در مرکز جداگانه که به‌تازگی توسط بهزیستی گشایش‌یافته است نگهداری خواهند شد. در محل گرمخانه کسانی هستند که اعتیاد را ترک کرده و مشغول به کار هستند اما در بعضی موارد حقوقشان کفاف معاششان را نمی‌دهد تا بتوانند خانه‌ای اجاره کرده یا مایحتاج زندگی را تأمین کنند؛ بنابراین همچنان به گرمخانه رفت‌وآمد دارند و در این محل پناه می‌گیرند. عده دیگری هم مستقل شده و توسط مددکاران انجمن با خانواده خود آشتی کردند، بنابراین به محل زندگی خود نقل‌مکان می‌کنند. در زمینه اشتغال این افراد همکاری خوبی نداشتیم چراکه در جامعه ما به افرادی که باز توانی‌شان را به دست آورده‌اند کمتر اطمینان می‌کنند.
چه درصدی از افراد حاضر در گرمخانه به بهبودی کامل رسیده‌اند و چه خدماتی دریافت کرده‌اند؟
عده زیادی به بهبودی کامل رسیده‌اند. تاکنون حداقل 800 نفر ساکنان گرمخانه این محل را ترک کرده‌اند و تعداد زیادی از آنها به شهرهای خودشان بازگشته‌اند، چراکه ما از شهرهای مختلف مثل مشهد، بندرعباس، کرمان، چهارمحال بختیاری و ... مراجعه‌کننده داشته‌ایم. در این میان اعتیاد تعدادی از آنها هم بازگشت دارد اما در گرمخانه می‌مانند که بهبودی‌شان تکمیل شود. به‌این‌ترتیب آسیبشان کمتر است. خط قرمز گرمخانه این است که در این محل هیچ‌کس مصرف مواد مخدر نداشته باشد. به همین منظور به‌طور منظم تست اعتیاد گرفته می‌شود. برای افرادی که به این محل می‌آیند زیر نظر پزشک، روان‌پزشک و به‌اصطلاح پرستاری که چک آپ می‌کند پرونده پزشکی و درمانی تشکیل می‌شود و آزمایش‌های مختلف ازجمله هپاتیت و اچ آی وی برایشان انجام می‌شود. در مورد کسانی که برای انجام کار به خارج از گرمخانه رفت‌وآمد دارند، در هر بار ورود مجدد اگر تست اعتیادشان مثبت باشد دیگر مرخصی ندارند، یا اینکه اگر واقعا بی‌خانمان نباشند، پذیرش نخواهند شد. مواردی هم داریم که به‌عنوان تنبیه در نظر گرفته می‌شود؛ مثلا دارو، چای، سیگار، قند و امکاناتی که برایشان فراهم است را از دست می‌دهند. البته این شامل خوردوخوراکشان نمی‌شود و هر کس حتی اگر اعتیاد داشته باشد و به گرمخانه مراجعه کند غذای او را تأمین می‌کنیم.
آیا برنامه‌ای برای اشتغال این افراد در نظر دارید؟تاکنون پیگیری‌های زیادی برای ایجاد اشتغال این افراد داشته‌ایم ولی در این مسیر به همکاری و حمایت سازمان‌های دولتی نیاز است؛ مثلا شهرداری می‌تواند سهمیه خوبی برای کارهای ساده کارگری در نظر بگیرد و ما نیروهایی را از طرف گرمخانه به آن معرفی کنیم.
- در مسیر ایجاد گرمخانه با چه مشکلاتی مواجه بودید؟ آیا تاکنون خطری شمارا تهدید کرده یا موردتهاجم و مزاحمت قرارگرفته‌اید؟
زمانی که تصمیم به راه‌اندازی گرمخانه داشتیم دردسرهای زیادی وجود داشت؛ مثلا مکانی که توانستیم اجاره کنیم آب آشامیدنی و گاز نداشت. ساختمان حمام و سرویس بهداشتی نیمه‌کاره بود. گاز با کپسول و آب با بشکه‌های 20 لیتری تأمین می‌شد. چاه فاضلاب هم مشکل داشت و درمجموع مشکلات بسیاری در محل اسکان وجود داشت که با همکاری خود اعضای گرمخانه آنها را رفع‌ورجوع کردیم. به‌جز این مشکلات خدماتی، در رابطه با مسائلی که به مجوز و کاغذبازی‌های اداری مربوط می‌شد هم راه سختی را پیمودیم. البته در این مسیر همکاری‌هایی داشتیم. مثل آقای محمود ابراهیمی مدیرکل امور اجتماعی استانداری که همکاری خوبی با ما داشتند. ضمن اینکه کمک‌های مردمی هم درراه اندازی این انجمن تأثیر زیادی داشت.
گردش مالی کمک‌های مردمی در انجمن شما به چه ترتیب است؟نخست باید اشاره‌کنم زمانی که مسائل اقتصادی کشور دچار مشکل شود در کمک کردن مردم تأثیرگذار است. شرایطی پیش می‌آید که مردم خودشان گرفتاری دارند و نمی‌توانند مثل قبل به دیگران هم کمک کنند. در انجمن ما هم پیش‌ازاین بیشتر کمک می‌شد؛ اما درمجموع حدود 20 تا 30 درصد مخارج این انجمن توسط کمک‌های مردمی تأمین‌شده و حدود 60 تا 70 درصد توسط اعضای هیئت‌مدیره و چند نفر خاص تأمین می‌شود. خدمات مالی انجمن کاملا رسمی است و تمام حساب‌هایی که داریم زیر نظر مستقیم ممیزی مالی و حسابرس رسمی اداره دارایی انجام می‌شود.
از دیدگاه شما معضل کارتن‌خوابی اصفهان در کدام‌یک از پدیده‌های اعتیاد، طلاق یا فقر ریشه دارد؟همه پدیده‌هایی که نام بردید به‌نوعی فرد را به‌سوی کارتن‌خوابی سوق می‌دهد؛ مثلا در کارتن‌خوابی افراد زیادی با طلاق مواجه شده و ناکامی‌هایی را در زندگی تجربه کرده بودند که رفته‌رفته آنها را به اعتیاد و در ادامه فقر و کارتن‌خوابی رسانده بود. برخی از افراد هم به دلیل ناراحتی اعصاب و روان یا بیماری‌های درمان نشدنی از سوی خانواده خود طردشده‌اند چراکه درمان آنها هزینه‌های سنگینی داشته و این خود باعث بی‌خانمانی و کارتن‌خوابی افراد شده است. درمجموع طلاق و فقر در بروز اعتیاد تأثیرگذارند.
چگونه توانستید اعتماد این افراد را جلب کرده، آنها را در گرمخانه پناه داده و اعتیادشان را درمان کنید؟ما چند سالی به کارتن‌خواب‌ها و بی‌خانمان‌ها غذا می‌دادیم و ارتباط صمیمی خوبی با آنها ایجاد کرده بودیم. در ابتدا هفته‌ای یکی دو شب و در ادامه هر شب توزیع غذا داشتیم و کم‌وبیش درمانشان را هم پیگیری می‌کردیم. همین امر باعث شد که اعتماد آنها جلب شود؛ اما اصلی‌ترین موضوع این بود که حرمت انسان افراد را خیلی خوب حفظ کردیم و مراقب بودیم شخصیتشان تخریب نشود. برخلاف خیلی جاهای مشابه، در گرمخانه هیچ‌گونه زدوخورد یا فحاشی اتفاق نمی‌افتد چراکه این رفتارها باعث می‌شود فرد دوباره به سمت اعتیاد کشیده شود.
چه تعداد داوطلب عضو این انجمن هستند و به‌جز کمک‌های مالی چه خدمات دیگری به این انجمن داده می‌شود؟
در شبکه‌های اجتماعی حداقل 10 هزار نفر عضو داریم که فعالیتشان در کارگروه‌های مختلف تفکیک‌شده است. این کارگروه‌ها شامل مسائل حقوقی، اشتغال، تبلیغات، روابط عمومی و درمان خیران است. در راستای خدمات دیگر نیز شرایطی فراهم‌شده که هرکسی با توجه به شغل و تخصصش می‌تواند با انجمن ما همکاری داشته باشد؛ مثلا در گرمخانه افراد مختلفی داشتیم که سواد نداشتند و از طریق همین همکاری‌ها، خدمات آموزشی فراهم شد. یا درزمینه کارهای دندانپزشکی برای برخی افراد دندان مصنوعی گذاشتیم که هزینه آن به‌صورت رایگان و از طریق مشارکت‌های مردمی تأمین‌شده است.
آیا برنامه اطعام کارتن‌خواب‌ها همچنان برقرار است و آیا هنوز کسانی هستند که بی‌سرپناه باشند؟
بله همچنان هفته‌ای یک تا دو شب اطعام داریم اما نه اطعام کارتن‌خواب‌ها، چون کارتن‌خواب‌ها آدرس گرمخانه را دارند. ولی مکان‌هایی وجود دارد که اعضای ما برای ایجاد ارتباط و شناسایی به آنجا سرمی‌زنند و اگر فردی باشد که انجمن را نشناسد یا به هر دلیل مایل به اسکان در گرمخانه نباشد اطعام می‌شود. در حال حاضر تقریبا تمام کارتن‌خواب‌ها و بی‌خانمان‌های اصفهان گرمخانه را می‌شناسند.
برای ایجاد این گروه و سرپناه کارتن‌خواب‌ها از نمونه‌های کشوری یا خارجی الگوبرداری کرده‌اید؟
این نخستین گرمخانه مردمی در سطح ایران بوده و همچنین نخستین گرمخانه‌ای است که به‌صورت شبانه‌روزی خدمات مختلف ازجمله اسکان، اطعام، درمان، آموزش و توانمندسازی ارائه می‌کند. چه در ایران و چه خارج از کشور سرپناه یا گرمخانه وجود دارد اما با شرایط خاص و در زمان‌های محدود و تعیین‌شده خدمات ارائه می‌دهد. ما الگوبرداری خاصی نداشته‌ایم و هر چه ایجادشده با عشق و تجربه خودمان بوده است.
چه برنامه‌های برای گسترش این انجمن و تبلیغات جهت جلب کمک‌های مردمی دارید؟برای گسترش این محل همکاری دولت را نیاز داریم. خیلی کارها است که از توان یک گروه مردمی خارج است؛ مثلا در رابطه با مدارک شناسایی افراد به همکاری ثبت‌احوال نیاز داریم چراکه بیشتر این افراد مدارک شناسایی ندارند. یا در مورد درمانشان علوم پزشکی می‌تواند کمک کند. هزینه‌های پزشکی این افراد سرسام‌آور است و اگر که همکاری علوم پزشکی را نداشته باشیم مجبوریم هزینه‌های زیادی پرداخت کنیم. این‌یک انجمن مردمی است که تمام فعالیت‌ها و مخارجش از طریق مردم تأمین می‌شود. تا این لحظه بیش از هزار نفر کارتن‌خواب را سروسامان داده و چهره شهر را از این معضل اجتماعی پاک‌کرده است. بااین‌وجود هنوز خیلی از مردم از فعالیت این انجمن بی‌اطلاع هستند.
بازارچه خیریه‌ای که برگزار کردید با چه هدفی بود و چه بازخورد مالی و غیرمالی داشت؟بازارچه خیریه نخستین فعالیت یا به‌اصطلاح آزمایش تبلیغاتی انجمن بود. گرچه شرکت‌های خیلی بزرگ هم در این بازارچه شرکت کردند اما تعدادشان محدود بود و بیشتر فعالیت مردمی و توسط اعضای انجمن انجام شد. در بحث فروش قیمت‌گذاری‌ها عرف و عادی بود چون تنها هدف درآمدزایی نداشتیم بنابراین قیمت‌ها را هم چند برابر نکردیم. هدف اصلی ما این بود که در معرفی هرچه بیشتر انجمن تبلیغاتی داشته باشیم هرچند انتظار داشتیم از سازمان‌های دولتی و همچنین صداوسیما حضور و همکاری بیشتری صورت پذیرد اما استقبال آن‌طور که باید نبود. پیش‌تر هم از صداوسیما خواهش کردیم که گزارش و تبلیغاتی از فعالیت این انجمن داشته باشند اما به ما گفته شد اگر بخواهید یک برنامه در صداوسیما از این انجمن پخش شود باید هزینه تبلیغاتی‌اش را پرداخت کنید. ما این‌قدر در رابطه با خوردوخوراک و مسائل مددجویان، هزینه‌های جاری در انجمن داریم که نمی‌توانیم هزینه‌ای صرف تبلیغات در صداوسیما داشته باشیم.