برق سکه مهریه را هم گرفت
مدت‌ها پیش بود که بالا رفتن آمار دامادهای زندانی‌شده به خاطر مهریه‌های سنگین و مشکلاتی که اجرا گذاشتن مهریه زنان در نظام خانواده و ازدواج به وجود آورد، طرح مهریه ملی مطرح شد. درست هفت سال پیش ماده ۲۴ لایحه حمایت از خانواده که به موضوع مهریه می‌پردازد توسط نمایندگان مجلس بررسی شد و به تصویب رسید. طبق این قانون جدید میزان مهریه متعارف ۱۱۰ سکه بهار آزادی بود که مرد موظف است آن را پرداخت کند، درصورتی‌که مهریه سقف مذکور را رد کند، دادگاه تمکن مالی مرد را برای پرداخت بررسی می‌کند و تصمیم می‌گیرد که فرد زندانی شود یا خیر. بااین‌حال تمام کسانی که تمکن مالی پرداخت ۱۱۰ سکه را نداشته باشند، به زندان می‌روند. با این حساب می‌توان ۱۱۰ سکه بهار آزادی را به‌عنوان «مهریه ملی» دانست.
مینا عباسپور - اصفهان امروز: مدت‌ها پیش بود که بالا رفتن آمار دامادهای زندانی‌شده به خاطر مهریه‌های سنگین و مشکلاتی که اجرا گذاشتن مهریه زنان در نظام خانواده و ازدواج به وجود آورد، طرح مهریه ملی مطرح شد. درست هفت سال پیش ماده ۲۴ لایحه حمایت از خانواده که به موضوع مهریه می‌پردازد توسط نمایندگان مجلس بررسی شد و به تصویب رسید. طبق این قانون جدید میزان مهریه متعارف ۱۱۰ سکه بهار آزادی بود که مرد موظف است آن را پرداخت کند، درصورتی‌که مهریه سقف مذکور را رد کند، دادگاه تمکن مالی مرد را برای پرداخت بررسی می‌کند و تصمیم می‌گیرد که فرد زندانی شود یا خیر. بااین‌حال تمام کسانی که تمکن مالی پرداخت ۱۱۰ سکه را نداشته باشند، به زندان می‌روند. با این حساب می‌توان ۱۱۰ سکه بهار آزادی را به‌عنوان «مهریه ملی» دانست. اینکه طرح موردنظر تا چه اندازه موافق و مخالف داشت محور اصلی این مطلب نیست اما می‌توان اشاره داشت که باوجود نظرات موافق و مخالف متعددی که در مورد آن وجود داشت، باعث شد تا حدودی از در نظر گرفتن مهریه‌های آن‌چنانی کاسته شود؛ اما این روزها افزایش نجومی قیمت سکه در وانفسای مشکلات اقتصادی و فرهنگی که به‌تنهایی آمار ازدواج و طلاق را تحت تأثیر قرار داده‌اند، به‌اصطلاح «قوز بالای قوز» شده که نگرانی برخی نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی را به همراه داشته است. بر همین اساس به‌تازگی به دلیل افزایش قیمت سکه پیشنهادی مبنی بر حذف یا نیم کردن مهریه ملی و یا محاسبه قیمت سکه بر اساس تاریخ ازدواج مطرح‌شده است که واکنش‌های متفاوتی را نیز به همراه داشته است.
مهریه باید حذف شود
سیدند باهم نصف کنند.»
زنان طلاق بدهند، مهریه نگیرند
نباید دولت در مهریه دخالت کند
در همین راستا احمد پنجه پور، وکیل پایه‌یک دادگستری در گفتگو با اصفهان امروز از مخالفت خود با ورود دولت به مبحث مهریه سخن گفت و اظهار کرد: قطعا افزایش قیمت در پرداخت مهریه تأثیر داشته است اما به اعتقاد من این حوزه جزو توافقات خصوصی مردم است و دولت نباید در آن ورود کند. چون از ابتدا توافق بین زوج پرداخت بر این میزان بوده و درصورتی‌که میزان قیمت سکه افزایش پیدا کند درست مثل زمانی که کاهش پیدا کند بر اساس همان قول و قرار محاسبه می‌شد؛ اما درمجموع اینکه آیا این اتفاق در افزایش آمار زندانیان مربوط به پرداخت مهریه مؤثر است پاسخ مثبت است و قطعا این امر مشکلاتی را برای کسانی که محکوم به پرداخت مهریه هستند به وجود آورده است. درواقع چون خود مردم و خانواده‌ها موقع ازدواج توافقی را انجام می‌دهند، می‌شود این فرهنگ‌سازی را ایجاد کرد که با در نظر گرفتن مهریه معقول یا قابل انجام آن را ثبت کرد که بعدا افراد دچار مشکلات نشوند.
پنجه پور معتقد است اینکه طرفین توافقی کنند و سپس دولت بخواهد در آن دخالتی داشته باشد ازنظر حقوقی محل ایراد است. هرچند این نظر به ضرر آقایان است اما به‌هرحال نباید فراموش کرد تعهدی بوده که پذیرفته‌شده است. درواقع اینکه چنین تصمیماتی منطقی هستند یا خیر به مباحث حقوقی ارتباط نداشته و بیشتر به حوزه جامعه‌شناسی و فرهنگ‌سازی در جامعه مربوط است که افراد کاری را بپذیرند که قادر به انجام آن باشند؛ اما وقتی یک تعهد در قالب سند رسمی پذیرفته‌شده و دو طرف آن را امضا می‌کنند و می‌پذیرند هر ایرادی به آن گرفته شود باعث می‌شود که اعتبار اسناد رسمی کاهش پیداکرده و توافقات خصوصی افراد محل جولان و دخالت دولت شود که این اجازه را نباید به دولت داد.
او در مورد تغییر تعیین نرخ مهریه از نرخ روز به نرخ زمان عقد گفت: در حال حاضر پرداخت مهریه به قیمت روز و تاریخ اجرای حکم در نظر گرفته می‌شود که توافق روز نخست هم بر همین منوال است که اگر افزایش یا کاهش قیمت سکه اتفاق افتاده باشد هم تأثیری در توافق ندارد؛ اما اکنون می‌توان توافق کرد که مهریه به قیمت تاریخ عقد محاسبه شود اما به‌هرحال بازهم بهتر است این توافق هم بین خود طرفین باشد. دولت می‌تواند این مورد را به‌عنوان طرح پیشنهادی ارائه دهد که مثلا فلان شرایط و یا فلان قیمت باشد اما طرفین می‌توانند خلاف آن عمل کنند. در مبانی فقهی هم اعلام‌شده که این امر توافقی بین طرفین است. کما اینکه یک سری امضاها در سند ازدواج هست که پیشنهاد داده‌شده اما زوج‌ها می‌توانند همه را امضا کنند یا اینکه برخی را امضا نکنند. متواند امضا هم نکنند.
سکه حذف شود نه مهریه
در ادامه دکتر محسن کوهی نصرآبادی، عضو هیئت‌علمی گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه پیام نور مرکز اصفهان و مدرس دانشگاه تهران در واکنش به این خبر مبحث مهریه را از دو دیدگاه و نظریه مهم جامعه‌شناسی تبیین کرد و دراین‌باره به اصفهان امروز گفت: دو نظریه کارکردگرایی و نظریه مبادله در تبیین مهریه وجود دارد. در کارکردگرایی نمی‌توان موضوع مهریه را جدا از جامعه و بستری اجتماعی که در آن اتفاق می‌افتد در نظر داشت بنابراین مهریه را بدون در نظر داشتن ساختار فرهنگی نمی‌توان در نظر گرفت. درواقع کارکردگرایی فرهنگ یا جامعه را به‌عنوان عناصر به‌هم‌پیوسته نگاه می‌کند؛ اما در نظریه مبادله نگاه فایده انگارانه است که در آن آدم‌ها منفعت و مقصودی از کنش‌های خود داشته و در هر کنش به دنبال فایده می‌گردند. برای ایشان روابط اجتماعی عبارت از معادلاتی است که انجام می‌گیرد و کنشگران ارتباطات اجتماعی ابتدا نسبت هزینه و سود خود را محاسبه کرده و در صورت سودآوری آن کنش را انجام می‌دهند. حال باید دید مهریه چه آثار و کارکردهایی در جامعه دارد و اینکه چرا مهریه در نظر گرفته‌شده مطرح نیست بلکه باید دید کارکرد دریافت آن چیست؟ کوهی ادامه داد: بر اساس آمار ثبت‌احوال سال 96 بالاترین میزان طلاق با ثبت 175 هزار طلاق ثبت‌شده این در صورتی است که طلاق‌های ثبت‌نشده را حساب نکنیم. از آن‌سو 609 هزار مورد ازدواج ثبت‌شده وجود دارد به‌عبارت‌دیگر از هر 10 ازدواج 5/3 مورد طلاق اتفاق می‌افتد اگرچه در شهرهایی مثل تهران یا اصفهان میزان طلاق بیشتر هم هست. حال با توجه به نظریه مبادله تصور این است که در قبال اینکه قانون به مرد اجازه طلاق داده، حق مهریه را هم به زن داده است، اما بر اساس آمار قبل از افزایش قیمت سکه 2 هزار نفر بدهکار مهریه در زندان به سر می‌بردند که نمی‌توانستند حتی ماهی یک سکه بپردازند. به همین دلیل به زندان رفته و عملا جامعه از خدمات 2 هزار جوان خالی‌شده است. تصور من این است بر اساس اینها مهریه نه کارکرد درستی برای جلوگیری از طلاق داشته، نه بر اساس نظریه مبادله به‌عنوان تعهد مالی به‌صرفه بوده چون در صورت اجرا گذاشتن مهریه فرد یا زندان می‌رود یا آن را پرداخت می‌کند بنابراین مانع از طلاق نشده است.
این جامعه‌شناس که قاطعانه مخالف حذف مهریه است تصریح کرد: من قطعا مخالف حذف یا نیمه کردن مهریه هستم چون تعهدی است که باید وجود داشته باشد. پیشنهاد من این است که سکه از مهریه حذف شود اما با تعیین میزان مشخصی از پول رایج کشور یا به نام زدن ملک جایگزین شود. درواقع چرا باید سکه را انتخاب کنیم که هرروز یک قیمت متفاوت دارد درحالی‌که در گذشته رسم بود که برای این منظور پول می‌دادند یا منزل مسکونی یا زمین سند زده می‌شد.