تعدیل اجباری
«درد» که می‌دانی چیست؟! می‌دانم که می‌دانی! پس از درد من بخوان که در هر قدم از چشم‌هایت روی کاغذ، شاید که ۱۰۰ نفر (کمی کمتر یا بیشتر) دعاگوی افزایش آگاهی و اطلاعات تو باشند و اگر بی‌توجه، حاصل اضطراب‌های روز گذشته آنها را دور بیندازی با کمی طنز و کنایه باید گفت که قیافه هر کدام‌شان دیدنی می‌شود!
آنها که با وجود همه سختی‌ها، نوشتند و چاپ کردند که بدانی اما نخواندی و ندانستی. نتیجه اینکه روزنامهها یک به یک کاهش صفحات، تیراژ و نیروی انسانی می‌دهند و در مقابل نیروهای انسانی چاپخانه‌ها هم در سکوتی غم‌انگیز، هر ماه آب می‌روند.
اگر متهم به برهم زدن بازار نشوم می‌گویم که بشتابید و تا روزنامهها زیر چتر چاپخانه‌ها نفس می‌کشند، چند شماره از آنها که ۵۰۰ تا نهایت ۲هزار تومان (بیشتر آنها ۱۰۰۰ تومان) نرخ دارند را بخرید. بلکه تا فرصت هست، اطلاعاتی دقیق درباره دغدغه‌های روزتان و راه‌های مقابله با مشکلات‌تان را بیابید. این گونه هشداری می‌دهیم چراکه به نظر می‌رسد شلختگی تصمیم‌ها و اقدام‌ها از سوی برخی درباره موضوع واردات کاغذ و تامین مواد اولیه چاپ، موجب شرمندگی روزنامه‌‌نگاران در مقابل مخاطبان‌شان شده و کاهش اجباری تیراژ آنها، علاوه بر تعدیل نیرو در روزنامهها به تعدیل نیرو در چاپخانه‌ها نیز کشیده شده است و این نخستین اثر آشکار این کاهش تیراژ و صفحات در جامعه است.
به گزارش صمت، اوایل سال ۹۶ نرخ کاغذ حدود ۲۵۰۰ تومان بود اما این روزها یعنی در آخرین روزهای سال ۹۷ نرخ آن به بیش‌از۱۲هزار تومان رسیده است و نرخ زینک خام دو ورقی هم که سال گذشته ۶۸۰۰ تومان بود حالا به ۳۷ تا ۴۲ هزار تومان رسیده و این آغازی بر موج جدید کاهش سفارش به چاپخانه‌ها است.
نیاز جدی به واردات زینک
مدیر اجرایی یکی از چاپخانه‌ها در این‌باره گفت: چاپخانه‌ها بخشی از حلقه خدمات هستند و اگر تولیدکنندگان در تولید موفق نباشد یا به‌واسطه تغییرات ذائقه بازار، اقبالی از سوی مصرف‌کنندگان به آن تولیدات وجود نداشته باشد، بر تمامی اجزای آن حلقه خدمات تاثیر می‌گذارد. هر چند چاپخانه ما کارهای متفاوتی انجام می‌دهد اما بیشتر تولیدات ما در حوزه مطبوعات است و از این‌رو، اگر تولید در مطبوعات پایین بیاید بر کار چاپخانه‌ها نیز اثر خواهد گذاشت.
حمید اصغرپور در گفت‌وگو با صمت درباره چرایی بحران اقتصادی در مطبوعات گفت: ضعف محتوای تخصصی و کارآمد و نداشتن تحلیل‌های عمیق در مطبوعات منجر به دور شدن خوانندگان از رسانه‌های چاپی شد و از سوی دیگر، رقبای سرسختی مانند فضای مجازی با سرعت عمل و جذابیت‌های بصری توانستند بازار مطبوعات را به چالش بکشند. سیاست‌هایی مثل یارانه‌ها و اشتراک‌ها که برای رشد مطبوعات در نظر گرفته شده، در اجرا اثر لازم را نداشت. مجموعه مشکلات مطبوعات، دامن‌گیر کسب و کار چاپخانه‌ها هم شد و طراوت را این بخش گرفت. آنچنان که حالا مشتریان لازم را نداریم. اصغرپور گفت: علاوه بر مشکلات مطبوعات، تامین نبودن مواد اولیه چاپ و هزینه‌های تمام شده تعمیرات و قطعات نیز چاپخانه‌ها را با مشکلات فراوانی روبه‌رو کرده است. بارها شاهد بوده‌ایم که در زمان تهدید‌های اقتصادی بین‌المللی در داخل هم اتفاق‌های جدیدی رخ می‌دهد. بانک‌ها و گمرکات سخت می‌گیرند و به‌عنوان نمونه، مدتی است که برای گرفتن استاندارد مرکب باید یک ماه زمان صرف شود و به‌طور کلی در سیاست‌های کلان بدسلیقگی‌هایی داریم و زمان‌سنجی مناسبی در اجرای سیاست‌های سختگیرانه نداریم. هزینه ارز بالا رفت مهم‌تر
از آن، بلاتکلیفی و زمان‌بر شدن واردات شده است. وی بیان کرد: مشکل دیگر این است که تاجر و کاسب ما قوانین معامله اسلامی را اجرا نمی‌کنند. در موضوع فروش زینک‌ها، هر کسی به‌دنبال سود خود است و فرمول هزینه تمام شده و سود متعارف را در نظر نمی‌گیرد و به این ترتیب، بازار بهم می‌ریزد.
این فعال صنعت چاپ ادامه داد: برای تامین مواد اولیه همیشه برنامه داشتیم اما شوکی که وارد شده به همه فشار می‌آورد. درحال‌حاضر نیاز به واردات زینک جدی است. آنهایی که از قبل زینک داشته‌اند با نرخ بازار سیاه اقدام به فروش می‌کنند. از این‌رو، نیازمند ساماندهی این بازار هستیم. اصغرپور تاکید کرد: در چاپخانه‌هایی که به مطبوعات وابسته هستند، بیشتر از سایر چاپخانه‌ها شاهد تعدیل نیرو هستیم. و امید است با استفاده از تجربیات گذشته و ملاک قرار دادن منفعت جمع به منفعت فردی به سمت جامعه بهتر برویم.
کاهش بسیار شدید تیراژ نشریات
عضو هیات مدیره و مدیر تولید یکی از چاپخانه‌ها نیز در این‌باره بیان کرد: چاپخانه‌ها در سال ۹۷ چند مشکل داشتند. نخست، کاهش ظرفیت تولید است که دلیل آن نیز کاهش بسیار شدید تیراژ نشریات است. وقتی برگشتی روزنامهها زیاد می‌شود آنها کاهش تیراژ و صفحات دارند. چاپخانه‌ها به مطبوعات وابسته هستند و نوع چاپ ما نیز تنها در راستای مطبوعات است؛ بنابراین هر مشکلی که برای مطبوعات پیش بیاید بر کسب و کار چاپخانه‌ها نیز تاثیر مستقیم دارد.
شهاب قاسمی‌پناه در گفت‌وگو با خبرنگار صمت اظهارکرد: کاهش درآمد برای مطبوعات هم بر درآمد و کسب و کار چاپخانه‌ها موثر است. کاهش درآمد چاپخانه‌ها در نهایت به تعدیل نیروی آنها منجر می‌شود. چاپخانه‌ای که ابتدای سال با بیش از ۳۰۰ نفر در ۳نوبت کار می‌کرده، نیروی‌های انسانی خود را به کمتر از ۶۰ نفر رسانده است. وی ادامه داد: مشکل دیگری که امسال پیش آمده، تامین ارز برای واردات مواد اولیه چاپ شامل زینک، مرکب، الکل و مواد اولیه مرکب است. درحال‌حاضر هم در واردات مرکب و هم در واردات مواد اولیه مرکب برای کارخانه تولید مرکب مشکل داریم. در نبود ارز دولتی دچار بازار سیاه و دلال بازی می‌شویم. قاسمی پناه گفت: در این‌باره مکاتباتی با وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است. زمانی که محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت بود ارز ۴۲۰۰ تومانی به زینک اختصاص داد چراکه در آن زمان (حدود ۵ ماه پیش) نرخ زینک در بازار ۴ برابر شده بود. پیش‌پرداخت‌هایی به تعاونی اتحادیه لیتوگرافان انجام شده است اما این تعاونی هنوز با مشکل ارز ۴۲۰۰ تومانی روبه‌رو است و ما امیدواریم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان
وزارتخانه متصدی تلاش کند تا این مشکل رفع شود.
سخن پایانی
خبرنگار، عکاس، دبیر، ویراستار، صفحه‌آرا، سردبیر، مدیر‌مسئول، ناظر‌چاپ، عوامل‌چاپخانه، توزیع‌کنندگان، دکه‌داران و چندین نفر دیگر با عنوان‌های اداری سال‌های زیادی است که با هم به یک «دست به یکی» صادقانه و سالم دست زده‌اند تا تو که نخستین جمله را می‌خوانی، تا پایان آن خبر، گزارش، گفت‌وگو یا یادداشت همرا‌ه‌شان شوی و اطلاعاتی به‌دست بیاوری که به تو قدرت پیش‌بینی وقایع، آگاهی از راه‌حل‌های برون‌رفت از مشکلات و شناخت شرایط موجود را می‌دهد. به نظر می‌رسد، پس از اینکه سال‌ها چاپخانه‌ها و مطبوعات از مردم حمایت کرده‌اند حالا وقت آن است که مردم حمایت از رسانه‌های ۱۰۰۰ تومانی پر اطلاعات را در فهرست مطالبات خود از دولت قرار دهند و اگر در سال‌های گذشته دولت را یاریگر بودیم، این بار دولت از تعطیلی چاپخانه‌ها و مطبوعات جلوگیری کند. مگر این رسم رفاقت نیست؟