فشار خون بالا و نارسایی کلیه

فشارخون بالا زماني ايجاد مي‌شود كه رگ‌های خوني شما باريك يا سفت ‌شوند. در اين حالت قلب شما فشار بيشتري را متحمل مي‌شود. فشارخون با دو عدد بيان مي‌شود يك عدد بالايي (فشار سيستوليك) و يك عدد پائيني (فشار دياستوليك) براي افراد بزرگ‌سال، اگر فشارخون به ٩/۱۴ سانتيمتر جيوه برسد، بالا محسوب مي‌شود.
بهتر است اندازه‌گیری فشارخون از اندام فوقاني راست انجام شود چون در 90% افراد، فشارخون اندام فوقاني راست بيشتر از چپ است.
در جه فواصلي بايد فشارخون خود را اندازه‌گيري كنيم؟
فشارخون بايد حداقل سالي یک‌بار اندازه‌گيري شود مگر اينكه خيلي بالا يا خيلي پايين باشد كه در اين صورت فشارخون شما بايد در زمانی که پزشك مشخص مي‌كند، اندازه‌گيري شود.
چه عواملي باعث فشارخون بالا مي‌شود؟
در اغلب موارد علت فشارخون بالا نامشخص است. بااین‌وجود، بعضي عوامل شانس ابتلا به فشارخون بالا را زياد می‌کنند. اين عوامل عبارت‌اند از:
وراثت
سن
چاقي
عدم تحرك و ورزش نكردن
مصرف الكل
نمك زياد در رژيم غذايي
قرص‌های ضدبارداری
جنس: فشارخون بالا در مردان شایع‌تر از زنان است.
آيا فشارخون يك مشكل جدي است؟
بله ـ فشارخون بالاي كنترل نشده خطر سکته قلبي و مغزي را بالا مي‌برد و نيز مي‌تواند به چشم‌ها و كليه‌هاي شما آسيب وارد كند. به همين دليل بسيار مهم است كه شما به توصيه‌هاي پزشك گوش دهيد و تمامي داروهايي را كه براي شما تجویزشده است، به‌طور دقيق مصرف كنيد.
درمان فشارخون بالا چيست؟
- درمان غير داروئي يا اصلاح شيوه زندگي، شامل:
كم كردن وزن اگر اضافه‌وزن داريد.
كم كردن چربي و نمك رژيم غذايي.
شروع يك برنامه ورزشي منظم كه توسط پزشك تأییدشده باشد.
- درمان داروئي: حتي در صورت کنترل فشارخون، مصرف دارو بايد مطابق دستور پزشك ادامه يابد زيرا فشارخون بالا مضر و آسيب‌رسان است حتي اگر هيچ علامتي نداشته باشد.
چطور بفهمم كه بهترين درمان براي فشارخون بالاي من چيست؟
پزشك معالج بهترين درمان را براي شما انتخاب مي‌کند. بعضي داروهاي جديد فشارخون، شايد به شما كمك كنند تا كاركرد كليه‌هايتان را حفظ كنيد بخصوص اگر شما مصرف اين داروها را قبل از اينكه كاركرد كليه به‌صورت قابل‌توجهی کاهش‌یافته باشد، شروع كنيد.
داروهايي كه من مصرف مي‌كنم عوارض جانبي دارند، چه بايد بكنم؟
بايد هر عارضه‌ جانبي (مثل سردرد، منگي، خستگي، تپش قلب، ورم ساق پا، مشكلات در زندگي زناشويي و غيره) را به پزشك خود اطلاع دهيد تا در صورت نياز، مقدار يا نوع داروي شما را تغيير دهد.
پزشك به من گفته‌ است كه فشارخون بالا به كليه‌هاي من آسيب رسانده است، چرا اين‌طور شده است؟
فشارخون بالاي كنترل نشده، سرخرگ‌ها را ضخيم و تنگ مي‌كند و درنتیجه خون کمتري به اعضاي حياتي بدن ازجمله كليه‌ها مي‌رسد. اين امر باعث مي‌شود كه كليه‌ها آسيب ببينند و قادر نباشند به انجام‌وظیفه خود كه تصفيه كردن مواد زائد و مايعات اضافي از خون است به‌طور مؤثر ادامه دهند.
آيا مي‌توان از آسيب بيشتر به كليه‌ها‌ جلوگيري كرد؟
بله. شما مي‌توانيد با پيگيري دقيق برنامه درماني و تغيير در مصرف پروتئين با توصيه پزشک، از بدتر شدن عملکرد كليه‌ها تا حدي جلوگيري كنيد.
چگونه مي‌توان فهميد كه كاركرد كليه‌ها بدتر شده است؟
با انجام آزمايش، بویژه:
آزمايش كراتينين خون: ماده زائدی كه توسط كليه‌هاي سالم دفع مي‌شود و جهت تعيين ميزان کارکرد کليه استفاده می‌شود.
آزمايش كامل ادرار: وجود قند، پروتئين، خون و ... را در ادرار نشان مي‌دهد.
آيا من به رژيم غذايي خاصي نياز دارم؟
بله. افراد با فشارخون بالا اغلب بايد چربي و نمك رژيم خود را كاهش دهند. اگر به كار كليه‌ها آسيب واردشده باشد، احتمالاً بايد مقدار پروتئين را نيز در رژيم غذايي خود با مشورت پزشک و متخصص تغذيه كم كنيد.
اگر كليه‌هاي من از كار بيافتند چه اتفاقي مي‌افتد؟
ممكن است نياز به دياليز پيدا کنيد، دياليز روشي است كه توسط آن خون، تصفیه‌شده و از مواد زائد و آب اضافي پاك مي‌شود.
ممكن است نياز به پيوند كليه داشته باشيد.
وقتی‌که كليه‌ها كاملا از كار افتاد، بدون اين درمان‌ها نمي‌توان به زندگي ادامه داد.
در صورت داشتن سؤالات بيشتر چه می‌توان كرد؟
اگر سؤالات بيشتري داريد بايد با پزشك خود صحبت كنيد.
پزشك شما شايد بگويد كه كاركرد كليه‌هايتان در اثر فشارخون بالا كاهش پیداکرده است. مطالب اين برگه اطلاعاتي درباره اينكه چگونه فشارخون بالا به كليه‌ها آسيب مي‌رساند، در اختيار شما قرار مي‌دهد و راه‌هایی را پيشنهاد مي‌كند كه به كمك آنها مي‌توانيد كاركرد كليه‌ها را حفظ كنيد. اين برگه نبايد جايگزين جلسات رودررویی شود كه شما با پزشك خود داريد و مستقيما با او درباره مشكلاتتان صحبت مي‌كنيد.
در افراد بزرگ‌سال، اگر فشارخون به ٩/۱۴ سانتيمتر جيوه برسد، بيماري فشارخون بالا مطرح می‌شود.

تهيه و تنظيم:
دکتر شيوا صيرفيان
فوق تخصص بیماری‌های كليه
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکي اصفهان
با همكاري: بهنود هدايت‌پور ـ محمدجعفري