گاوخونی احیا نشده است

اصفهان امروزـ در روزهای گذشته با بارش‌های مناسب و بعضاً سیل‌آسا در سراسر کشور و همچنین استان اصفهان و به دنبال آن با افزایش حجم آب خروجی از سد زاینده‌رود بعد از گذشت بیش از 14 سال آب به تالاب گاوخونی رسید. این موضوع باعث شد تا بسیاری از احیای تالاب بین‌المللی گاوخونی سخن به میان آورند موضوعی که با واکنش برخی از فعالان و کارشناسان محیط‌زیست روبرو شد. رضا خلیلی دبیر انجمن دوستداران محیط‌زیست ورزنه در اظهارنظری عنوان کرد: نمی‌توان ادعا کرد که تالاب بین‌المللی گاوخونی احیاشده و تنها می‌توان گفت تالاب به‌صورت موقت آبگیری کرده و تا حداکثر دو ماه آینده پایدار است. سیلی هم که گفته‌شده بود قرار است گاوخونی را به دریاچه ارومیه دوم تبدیل کند، متأسفانه به‌محض رسیدن به دلتا تالاب توسط کشاورزان به‌ سمت زمین‌های کشاورزی هدایت ‌شد و تالاب از این نعمت بی‌بهره ماند. به گفته او در این منطقه شاهد بارش شدید یا سیل یا حتی بارندگی قابل‌توجهی نبودیم که بر تالاب اثرگذار باشد و متأسفانه میزان آبگیری تالاب کمتر از ده درصد است. خلیلی ادامه داد: در حال‌ حاضر تنها می‌توانیم امیدوار باشیم که تالاب گلویی تازه‌ کرده و هنوز زنده است؛ اما واکنش نسبت به ادعای احیا شدن تالاب گاوخونی ادامه‌دار بود در این راستا عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اصفهان نیز در مورد میزان آب لازم برای سیراب شدن تالاب گاوخونی اصفهان توضیح داد: برای احیای تالاب گاوخونی حدود 300 میلیون مترمکعب آب نیاز است. ناصر حاجیان اضافه کرد: تاکنون کمتر از 10 میلیون مترمکعب آب به عرصه‌های تالاب بین‌المللی گاوخونی رسیده درحالی‌که باید سطح آب به بیش از این میزان برسد. حاجیان مدیریت منابع آب را بسیار مهم دانست و یادآور شد: برای تکمیل ظرفیت آب سد زاینده‌رود نیاز به آب بیشتری است و نباید نسبت به میزان تناسب ورودی و خروجی آن بی‌توجهی کرد و خودسرانه آب زیادی را باز کرد و منابع آبی را از دست داد. او با اشاره به این‌که امکان دارد میزان بارندگی در سرشاخه‌های زاینده‌رود به حدود 2 هزار و 500 میلی‌متر برسد، تصریح کرد: چنین میزان بارشی در 60 سال گذشته به‌طور تقریبی کم‌سابقه بوده اما با توجه به این‌که در سال گذشته کمترین میزان بارش را تجربه کرده‌ایم تحلیل موضوع و توجه به منابع آبی از اهمیت خاصی برخوردار است؛ اما اینکه چه شرایطی باعث به وجود آمدن وضعیت فعلی برای تالاب گاوخونی و فراتر از آن تخریب محیط‌زیست شده موضوعی است که باید توجه ویژه‌ای به آن صورت گیرد چراکه تخریب محیط‌زیست در آینده‌ای کوتاه زندگی برای انسان‌ها را با چالش جدی روبرو خواهد کرد سیل و فرونشست زمین شاید اولین آسیب‌هایی است که استفاده نادرست از منابع آبی و نابودی محیط‌زیست به دنبال دارد. حقابه هایی که در سال‌های گذشته به دلیل کاهش بارندگی‌ها در سرشاخه و یا هر عامل دیگری به فراموشی سپرده شد نیز می‌تواند از متهمان ردیف اول در خشک شدن گاوخونی باشد و حالا باوجود آبگیری اندک این تالاب باید تدابیر لازم برای بهبود وضعیت و احیا کامل آن در برنامه‌ریزی‌های سال جاری قرار گیرد چراکه کارشناسان نسبت به خشک شدن تالاب گاوخونی و تبدیل‌شدن این منطقه به کانون ریز گردها بارها هشدار داده‌اند. در این مورد خلیلی دبیر انجمن دوستداران محیط‌زیست ورزنه با انتقاد از اینکه برخی سیلاب رودخانه را به‌عنوان حقابه تالاب یاد می‌کنند گفت: مدیریت سیل آب در شرایط فعلی موضوعی است که مغفول مانده است و مسئولان هیچ نظارتی نسبت به آن ندارند و این در حالی است که سازمان‌های متولی مسئولیت مدیریت این سیلاب برای رسیدن به تالاب گاوخونی را بر گردن یکدیگر می‌اندازند. حاکمیت قدرت اجرایی ندارد که با متجاوز برای دست‌اندازی به حقابه محیط‌زیست برخورد قانونی کند؛ با قانون‌شکنان برخورد قانونی نشد و روز یازدهم فروردین نیز در محل آب‌بند شانزده ده فارفان مادی به‌صورت غیرقانونی باز شد. همچنان قانون‌شکنی‌ها ادامه دارد و نظارتی نیست. بر اساس ماده ۲ قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور، سازمان حفاظت محیط‌زیست مکلف است نیاز آبی زیست‌محیطی تالاب‌ها ( حقابه) را تعیین و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تأمین آن اقدام کند. تمام شرایط ایجاد شده برای تالاب گاوخونی در حالی است که بر اساس مصوبه هیئت دولت، حقابه محیط‌زیست بعد از تأمین آب شرب، اولویت دوم در مصارف آب در حوضه‌های آبریز کشور است اما حتی باوجود قوانین و مصوبات و مصوبه ۹ ماده‌ای شورای عالی آب، تالاب بین‌المللی گاوخونی همچنان از حقا به ۱۷۶ میلیون مترمکعبی خود که می‌تواند تأمین‌کننده حداقل نیاز آبی این تالاب بزرگ کشور باشد، سهمی ندارد. تالاب گاوخونی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تالاب‌های کشور ثبت جهانی شده و در سال‌های گذشته تا امروز هیچ آبی در این تالاب وجود نداشت. این تالاب به وسعت 476 کیلومترمربع در 167 کیلومتری جنوب شرق اصفهان و در کنار شهر ورزنه واقع‌شده است و ارتفاع آن از سطح دریا هزار و 470 متر و بیشینه عمق آن 150 سانتی‌متر است. درگذشته 50 گونه پرنده تالاب بین‌المللی گاوخونی اصفهان وجود داشته است اما در حال حاضر حتی یک‌گونه پرنده نیز در این تالاب زندگی نمی‌کند.