از کاهش نظارت والدین تا عبور نوجوان از بحران

نیما منظری| بسیاری از کودکان در کنش‌های پیچیده هورمونی و دوران بلوغ، دچار تنش‌های متعددی شده و بحران‌های بسیاری آنها را تهدید می‌کند. در این سنین، نوجوانان گستاخ می‌شوند، در قالب‌های موجود نمی‌گنجند و خشمگین هستند. در این فاصله ممکن است نوجوان به مسیرهای بحران‌زا کشیده شده و تلاش کند کارهای خارج از عرف را تجربه کند که خوشایند والدین نیست. تقریبا همه والدین باور دارند درصورتی‌که نشانه‌هایی از خطر، در نوجوان خود کشف کنند، باید نظارت را بر او افزایش دهند. نظارت مطلوب و به‌اندازه که احساس مداخله ایجاد نکند پیش از درگیری نوجوان راهکار مناسبی است، اما بعد از شروع تنش، یک خطای استراتژیک است. برای مثال ممکن است والدین احساس کنند فرزندشان با جنس مخالف ارتباط پیداکرده یا حتی بوی سیگار و یا قلیان استشمام کنند. تا پیش‌ازاین اتفاقات نظارت ممکن است مانع این درگیری شود، اما اگر این اتفاقات رخ داد باید میزان نظارت را کاهش دهید. یک مثلث طلایی در تربیت نوجوانان وجود دارد که سه رأس آن نظارت، هیجان و دل‌بستگی است. ترکیبی از این سه عامل می‌تواند نوجوانان را از بحران‌ها دور کرده و موجب مصونیت او شود. نظارت به‌تنهایی موجب افزایش تنش می‎شود. برخی از والدین در فرآیند تربیت، دو رأس دیگر یعنی دل‌بستگی و هیجان را از یاد می‌برند. به زبان ساده نوجوانان علاوه بر نظارت به هیجان و عشق نیز نیاز دارند. بیشتر مشکلاتی که نوجوانان درگیر آنها می‌شوند، ناشی از پاسخ داده نشدن به دو رأس از این نیاز و بالا بودن سطح نظارت است. نوجوان به هیجان نیاز دارد و این نیاز غیرقابل کتمان است. چنانچه نیاز به هیجان توسط راهکارهای صحیح و در خانواده یا محیط سالم دوستان پاسخ داده نشود، نوجوان راه دیگری برای آن خواهد یافت. برای مثال مصرف سیگار و مواد مخدر در میان نوجوانان راهکاری است که آنها برای اغنای نیاز به هیجان خود انتخاب می‌کنند. حال‌آنکه این نیاز می‌توانست با بازی‌ها و ورزش‌های هیجان‌انگیز جبران شود. در رابطه با ارتباط با جنس مخالف نیز به همین صورت است و نوجوان تلاش دارد نیاز به دل‌بستگی خود را با این ارتباط برطرف کند. حال‌آنکه این دل‌بستگی باید در محیط خانواده یا تحت دانش خانواده پاسخ داده شود. برعکس چیزی که بسیاری از والدین فکر می‌کنند، در صورت درگیری نوجوان با مشکلات رفتاری، نباید نظارت افزایش پیدا کند. بلکه باید نظارت کاهش و در مقابل نوازش (دل‌بستگی) و پاسخ به هیجان افزایش پیدا کند. نظارت بیش‌ازحد نه‌تنها نتیجه ندارد، بلکه نوجوان را گستاخ می‌کند./ایسنا
*یک کارشناس توانمندسازی رفتاری کودکان و نوجوانان