احیای درختان خشکیده با پیکرتراشی

سـَـویا رضایی/ در میان آلودگی هایی که در فضای هر شــهری حاکم شده است مانند آلودگی های هوا، صوتی و ... درختان برای تعدیل دما شــش های زنده تنه شــهرها به شمار می آیند، درختان نیز همانند سازه های شهری، ساختارهای خاصی دارند که سبک معماری گیاهی را ایجاد می کنند. متناسب با شرایط هر شهر و مکانی درختان مختلفی انتخاب می شود و در خیابان هــا، میدان ها و فضاهای باز نوع درختان متنوع و متفاوت است. در ســال های گذشته به دلایل مختلفی همچون آلودگی های زیست محیطی، آفات و بیماری ها و شرایط نامناسب بســتر با شکستن و یا خشکیدن درختان روبرو شــده ایم، دیدن از پا افتادن درختی کهنســال و یا حتی جوان بسیار دردناک اســت که چرا جاندارانی به این سودمندی باید از صحنه روزگار حذف شوند؟ در اقدامی تازه از سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری شاهین شهر شاهد پیکرتراشی درختان خشکیده سطح شهر بوده ایم که در این رابطه با مدیرعامل سازمان به گفت وگو نشستیم .

بهترین گزینه برای حفظ درختان خشــک پیکرتراشی بود

مدیرعامل سازمان سیما منظر و فضای سبز شهرداری شاهین شــهر، علی عرب در مورد وجود درختان خشک در سطح شهرگفت: شــکل ظاهری درختان خشک نه تنها منظر شهری را تحت شــعاع قــرار داده و آلودگی بصری ایجاد می کند، بلکه کانون آفات مختلف در بدنه درخت شــده و احتمال آتش سوزی را نیز به دنبال دارد که به ناچار سازمان باید در اولین فرصت نسبت به حذف آن اقدام کند .

او ادامه داد: شــرایط ایجاد و نگهداری فضای ســبز در شاهین شهر با توجه به موقعیت جغرافیایی اش بسیار محدود است و سه مورد خاک، آب وهوا این نگهداری را تحت شعاع قرار می دهد و در این رابطه ما مجبور شــدیم خاک مناسب را برای احداث فضای سبز خریداری و سالیانه مبالغ بالایی برای تأمین و تصفیه آب هزینه کنیم، درواقع در ســال های گذشــته برای تنومند شدن هر درخت در این شهر، زحمات بسیاری کشیده شده و خشک شدن درختان برای ما به هر دلیلی که شامل پایان سن بیولوژیکی، بیماری، آفت زدگی، تنش های محیطی، نامناسب بودن بستر و غیره است دغدغه است که حتی به صورت خشک آن را حفظ کنیم.

عرب بیان داشت: بهترین گزینه برای حفظ درختان خشک پیکرتراشی بود که با احترام به مؤلفه های زیست محیطی و ایجاد منظری جدید از درختان خشــک، دیدی تازه فضای پیرامون ایجاد و درختی خشــکیده که عامل ایجاد آلودگی بصری است را به تندیســی زیبا تبدیل کنیم و بــا حداقل هزینه زیبایی را به شــهروندان هدیه دهیم.

مدیرعامل سازمان گفت: برای انتخاب طرح های پیکرتراشی سعی بر آن شد که خاطرات کارتون ها و نمادها را برای شــهروندان زنده کنیم ازجمله پیکرتراشی به شکل پینوکیو، درخت قصه گو، پلاک یادمان شــهدا، سیمرغ، شاهین و غیره.

عرب با بیان اینکه در سال گذشته شش اثر پیکرتراشــی در خیابان های عطار، شهید بهشتی، فردوســی، بلوار امام، میدان فاطمیه و گلزار شهدا اجراشده است، افزود: برای انجام پیکرتراشی تنها درختانی کــه در اثر عواملی همچون آفات و بیماری ها، پایان ســن بیولوژیکی و نامناسب بودن بستر خشک شده اند قابلیت تراش دارند اما در چند سال گذشته به دلیل وزش بادهای طوفانی با شکستن درختان نارون روبرو شدیم و تنه این درختان به علت تر بودن قابلیت اســتفاده برای پیکرتراشی را ندارد، در این راستا حدود ۹ ماه گذشته تولید خاکبرگ از برگ های حاصل از خزان و سایر ضایعات حاصل از فعالیت های اجرای فضای سبز در دســتور کار قرارگرفته که درختان شکسته شده نیز به این فرایند وارد می شوند، طبق آمار در دو فصل آخر سال گذشــته بیش از ۵۰ تن خاکبرگ تولید کردیم که در کوددهی فضای ســبز شاهین شهر استفاده می شود .

مدیرعامل سازمان منظر و فضای سبز شهرداری شاهین شهر در پایان به پیام فرهنگی پیکرتراشی درختان خشکیده اشاره کرد و گفت: ازجمله وظایف هر انسانی قدرشناسی و محترم نمودن موجوداتی است که روزگاری تمام توان خود را برای خدمت رسانی به ما به کار گرفته اند همانطور که درختی در روزگار جوانی و شادابی برای انسان ها نهایت فایده را داشته و موردتقدیر اســت همه ما ثمره درختان تنومند و مقاومی هستیم که روزگاری با نامالیمات زیادی مقابله کرده و با مهر ما را به رشد و بالندگی رسانده اند و اکنون پس از رسیدن به دوران کهنسالی با تجربه های ارزشمندشان به تنهایی روزگار می گذرانند از شما تقاضا دارم دیدار از پدران و مادران سالمند را فراموش نکنیم .

درختان خشکیده هنوز جان دارند

در ادامه به سراغ هنرمند ساوه ای و مجری این پیکرهای زیبا می رویم. جوانی باانرژی که در تراشــه های چوب غرق شده اســت. صدای چکش بر صدای ما غالب است و گاهی هم صدای اره برقی کل فضا را در بر می گیرد. دستانش نشان از علاقــه به کارش دارد چون در نگاه اول پینه انگشــتانش جلب توجه می کنــد. هنرمندی که عالاوه بر تمرکز به قدرت بدنی نیز نیاز دارد. نمی دانم غیر از این پیکرتراشی چوب، هنری دیگر را دنبال می کند یا نه... به محض اینکه صدای چکش و ضربه ها کم شد حضور خودمان را اعلام کردیم تا چنددقیقه ای ما را با خودش همراه ســازد.

رضا ســتاره از استان مرکزی شهرستان ساوه شهر انار (انارستان ایران) از 40 سال عمر خود بیش از 20 سال است که به هنرآموزی و اجرای فعالیت های هنری مشــغول بوده و حدود 10 ســال است که در مبلمان شهری و میدانی در زمینه های مختلف هنری فعالیت دارد .

ستاره جزو نخستین افرادی است که با درختان خشکیده این شهر ارتباط برقرار کرده و در این باره می گوید: به نظر من درختان خشکیده نیز جان دارند که ما دوباره می توانیم با هنر خودمان آن جان پنهان را نشان دهیم، با طرح هایی متفاوت و نمادهایی مختلف می توان به این درختان خشکیده زندگی دوباره داد، زندگی ای که زیبایی را به دیگران هدیه می دهد، به جای آنکه آنها را بسوزانیم و یا از چرخه زندگی حذف کنیم. ما باید از تمامی اجسام اطرافمان استفاده کنیم و تنها نیازمند یک نگاه ویژه و هنرمندانه است به طور مثال در چند سال گذشته شاهد هنر استفاده از ضایعات فلزی بودیم که چطور خلاقیت یک هنرمند در تولید آثاری کوچک و زیبا تأثیرگذار است آنها با چند قاشق و چنگال مصنوعاتی زیبا پدید می آوردند که فراموش می کنیم پیش از این چه کاربردی داشته اند .

او دربــاره چگونگی ورود به این حیطه از هنر می گوید : چون در زمینه نقاشی سررشته داشتم وارد کارهای حجمی شدم، اجرای کارهای سه بعدی برایم حس بهتری دارد زیرا حجم با مخاطب ارتباط بیشــتری برقرار می کند و در هر بعد آن باید نگاه ویژه ای رعایت شود. در ابتدا من از طریق اینترنت با آثار هنرمندانی از کشــورهای مختلف در زمینه پیکرتراشی آشنا شــدم و باعث شد علاقه ام به هنر بیشتر شــود، بنابراین شروع به جست وجو و تحقیق در این رابطه کردم. در این مســیر نزد استاد خاصی آموزش ندیدم و هر آنچه اجرا می کنم زاییده فکر و هنر دســت خودم همراه با تحقیق و جست وجو است .

ستاره معتقد است، هر شهری طبق فرهنگ شهروندان طرح ها انتخاب می شوند و همچنین به مکانی که قرار است تنه تراشیده قرار بگیرد به عنوان مثال اگر فرهنگسرا یا پارک کودک در آن اطراف باشــد نمادهایــی کارتونی همچون پینوکیو و برای مکان هایی که بزرگســالان در رفت وآمد هستند نمادهایی تزئینی انتخاب می شود .

او در مورد تفاوت پیکرتراشی طبیعت بی جان با درختی که جان خود را ازدست داده تصریح می کند: پیش از اجرای این هنر، درختی که جان خود را از دست می داد مانند شیئی دور انداخته اســتفاده می شد، اما الان با این کار بسیاری از مردم با درختان تراشــیده شده عکس می گیرند، زیرا زنده نگاهش می کنند و از آن لذت می برند. پیکرتراشی طبیعت بی جان همچون فلز یا ســفال از جسمی بی روح و بی جان شــیئی هنری و روح دار پدید می آید و این هنری ماندگار است اما وقتی به جسمی که قبال جان و روح داشته دوباره زندگی دهیم واقعا حس زیبایی اســت که در وصف جمله جای نمی گیرد .

این هنرمند در مورد چگونگی اجرای پیکرتراشی درختان می گویــد: در ابتدا باید به صورت دقیق طرح اولیه روی تنه پیاده شــود، اما من با توجه به تجربه ای کــه در اجرا دارم اول کار را شروع می کنم و بعد ادامه می دهم، مسیر اجرا به صورتی است که در برخی موارد شرایط را تحت شعاع قرار می دهد و باعث می شود پروژه تغییر کند و در اینجا خلاقیت پیکرتراش نیاز اســت. در اجرای طرح هایی که نیاز به تائید کارفرما دارد در ابتدا طرحی اولیه روی کاغذ پیاده و پس از تائید کار شــروع می شود. همه درختان این قابلیت را دارند اما بیشتر اجراهای من روی درخت کاج است زیرا این نوع درخت به وفور در شهرهای مختلف وجود دارد. موضوعی که به کار می بریم خیلی تأثیرگذار و مهم است، مثال برای کاری که الان در حال انجام هستم گل لاله که نماد شهید است را بالای سایر گل های طرحم قرار داده ام تا نشان دهم گل سرسبد ما شهدا بودند .