تعقل در حرکت، تکثر در برکت
سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اقتصادی همواره با نگرانی‌هایی همراه است و می‌تواند تبعاتی برای سرمایه‌گذار در پی داشته باشد، اما راه‌های متنوعی وجود دارد که بتوان ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش و در جهت کسب سود حداکثری قدم برداشت.
احمدرضا منزه: زمانی که فردی بخشی از کل سرمایه خود را در بانک، بخشی را در ملک و بخشی را هم به‌صورت نقد و یا در بازارهایی همچون طلا و... سرمایه‌گذاری می‌کند، در واقع سبد سرمایه‌گذاری تشکیل و ریسک سرمایه‌گذاری خود را به میزان زیادی کاهش داده است؛ یعنی اگر قرار باشد به هر دلیلی قیمت ملک کاهش یابد، سرمایه‌گذار خیالش راحت است که سرمایه‌گذاری انجام شده در ملک، بخشی از کل دارایی است و ممکن است با افزایش قیمت دارایی‌های دیگر، اثر کاهش قیمت ملک جبران شود. جمله معروفی در این زمینه وجود دارد که می‌گوید «همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهید»
هدف از این جمله این است که اگر برحسب اتفاق، سبد از دست شما افتاد، همه تخم‌مرغ‌ها نشکند و بهتر است از چند سبد برای نگهداری تخم‌مرغ استفاده کنید. پس برای سرمایه‌گذاری در بازارها، باید سبدی تشکیل داد که در اصطلاح پرتفولیو نام دارد تا بدین‌وسیله بتوان سرمایه‌ها را مدیریت کرده و میزان ریسک را کاهش داد. این موضوع برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در بورس دارند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
تعریف کلی سبد سهام به این صورت است که سرمایه‌گذار کل مبلغ سرمایه‌گذاری خود را به چند بخش تقسیم کرده و پس از بررسی و انتخاب صنایعی که دارای چشم‌انداز مناسبی در آینده هستند، سهم‌هایی که ظرفیت مناسب برای رشد سودآوری دارند را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند. در تشکیل سبد سهام باید توجه داشت که هیچ‌وقت بخش زیادی از سرمایه را بر روی یک سهم سرمایه‌گذاری نکنید و به اصطلاح سرمایه‌گذاران بورسی، تک سهم نشوید چون این کار ریسک سرمایه‌گذاری را به میزان زیادی افزایش می‌دهد و ممکن است در نوسانات قیمتی، فشار روحی و استرس بالایی را به سرمایه‌گذار وارد کند. با تشکیل سبد سهام، سرمایه‌گذار با تنوع‌بخشی در خرید سهام، ریسک موجود را به میزان زیادی کاهش می‌دهد.
سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار، ریزه‌کاری‌های متعددی دارد که اگر آن‌ها را بدانید، جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه برایتان دوچندان خواهد شد. هر کسی وارد دنیای بورس میشود می‌خواهد تکنیک‌های سرمایه‌گذاری و خرید سهام شرکت‌های پربازده بورسی را شناسایی و در آن‌ها سرمایه‌گذاری کند، اما چطور می‌توان حساب‌شده و دقیق در بازار سرمایه قدم برداشت و بهترین سبد سهام را تشکیل داد؟ در پاسخ باید گفت تشکیل بهترین سبد سهام روش‌های علمی و تجربی متعددی دارد که در ادامه به برخی نکات آن اشاره میشود.
*سرمایه‌گذاری در تک سهم را فراموش کنید
در ابتدا لازم است، سرمایه‌گذاری در تک سهم را فراموش کنید. نخستین و ساده‌ترین اصل سرمایه‌گذاری، تقسیم دارایی‌ها یا تشکیل سبدی از دارایی‌های متنوع است. تقسیم دارایی باعث میشود تا ریسک سرمایه‌گذاری به‌طور محسوسی کاهش یابد. هر چه سبد دارایی‌هایتان متنوع‌تر باشد، سرمایه‌گذاری مطلوب‌تری خواهید داشت، البته این موضوع بدان معنا نیست که دارایی‌هایتان را آن‌قدر خرد کنید که کنترل سهم‌های مختلف را از دست بدهید! بلکه باید از قاعده‌ای منطقی پیروی کنید. توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تک سهم شدن، نخستین گام عینیت بخشیدن به اصل تشکیل سبد سهام است.
لازم است بدانید با سرمایه‌گذاری در سهام چندین شرکت (که به‌دقت و برای ایجاد توازن از بین انواع گوناگونی از بخش‌ها و شرکت‌ها انتخاب شده‌اند) کنترل بیشتری روی ریسک سرمایه‌گذاری خواهیم داشت. نکته اصلی سبد سهام این است که اگر سهام یکی از شرکت‌هایی که در آن سرمایه‌گذاری کردهاید، افت قیمت داشت، آن افت با افزایش در قیمت سایر سهم‌های سبدتان جبران شود.
نکته مهم دیگر این است که باید حواستان به بازارهای جهانی باشد؛ برخی تصور می‌کنند آنچه در بازارهای جهانی اتفاق می‌افتد، تاثیر چندانی بر رویدادهای اقتصادی داخل کشور ندارد، درحالی‌که باید گفت این برداشت چندان درست نیست.
یک نمونه ساده تاثیر بازارهای مختلف بر یکدیگر، بازار فلزات است. اگر مشاهده کردید ارزش فلزات رنگین در بازارهای جهانی در حال کاهش است، باید منتظر تأثیر آن بر قیمت فلزات رنگین داخل کشور هم باشید یا اگر برفرض به دلیل یک حادثه طبیعی، تولید یک صنعت خاص دچار مشکل شود، قطعاً بر بازار داخلی آن صنعت در کشورمان هم تأثیر مثبت یا منفی خواهد داشت؛ بنابراین در هنگام تشکیل سبد سهام، حواستان به اخبار و رویدادهای جهانی به‌ویژه در حوزه‌ای که سرمایه‌گذاری عمده انجام داده‌اید، باشد.
نکته دیگر این است که باید صنایع پربازده را شناسایی کنید؛ کارشناسان بورسی معتقدند تنها با انتخاب گزیده‌ای از سهام شرکت‌های مختلف، ریسک سرمایه‌گذاری کاهش نخواهد یافت. در واقع به‌جزء تشکیل سبد سهام و متنوع‌سازی دارایی‌هایتان، باید به صنعتی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید هم توجه داشته باشید.
اگر برفرض، تمام سبد سهام خود را از شرکت‌های فلزی انتخاب کردهاید، لازم است خیلی فوری استراتژی جامع‌تری برای سرمایه‌گذاری‌تان در نظر بگیرید؛ به این دلیل که اگر اتفاقی برای شرکت‌های فعال در حوزه صنایع فلزی بیفتد یا سیاست جدیدی اتخاذ شود که به ضرر این صنعت باشد و درعین‌حال تمام سهم‌های شما هم در این صنعت باشد، قطعاً ریسک بالایی در انتظارتان خواهد بود؛ اما اگر سهم شرکت‌های فلزی را در کنار سهم شرکت‌های پتروشیمی و صنایع مخابراتی تهیه کرده باشید، ریسک فعالیت‌های اقتصادی‌تان هم به‌طور چشم‌گیری کاهش خواهد یافت. به همین دلیل است که توصیه میشود گزیده‌ای از صنایع پربازده را برای تشکیل سبد سهام خود انتخاب کنید. در این صورت اگر اتفاق خاصی برای یک صنعت بیفتد، تمام تخم‌مرغ‌هایتان را در سبد یک صنعت خاص نچیده‌اید.
*ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهید
بهتر است چند صنعت برتر را شناسایی و از میان آن‌ها، شرکت‌های مطلوب‌تر را انتخاب کنید تا ریسک سرمایه‌گذاری‌تان تا حد امکان کاهش یابد. فراموش نکنید خرد کردن بیش حد سرمایه هم کار چندان درستی نیست، چراکه ریسک مدیریت آن را افزایش می‌دهد.
همچنین نیاز است حواستان به تحلیل‌های سیاسی و اقتصادی باشد؛ اخبار رسانه‌های تأثیرگذار را رصد کنید. برای موفقیت در سرمایه‌گذاری، لازم است در جریان اخبار مهم و رویدادهای جاری قرار داشته باشید. بیشتر افرادی که در سرمایه‌گذاری موفق هستند، قبل از هرگونه اقدام یا تغییر استراتژی، نگاهی به آخرین رویکردهای سیاسی و اقتصادی داخل و خارج از کشور می‌اندازند. قیمت‌های جهانی کالاها و نفت، قیمت جهانی طلا، برابری ارزها و سایر مفاهیم اقتصاد کلان مانند نرخ تورم، رشد و تولید ناخالص داخلی از جمله مواردی هستند که باید نسبت به آن‌ها حساس باشید.
با تمام این اقدامات، اما لازم است مراقب شایعات و شایعه‌سازها باشید؛ توجه به اخبار رسانه‌های معتبر برای خرید یا فروش سهم و انتخاب سهام شرکت‌های ارزنده بسیار مهم است؛ اما درعین‌حال نباید حین توجه به اخبار رسانه‌ها در دام شایعات و پیام‌های غیرواقعی گرفتار شوید. گاهی مشاهده میشود برخی افراد تأثیرگذار در بازار، پس از خرید سهام یک شرکت خاص، اقدام به خبرسازی و شایعه‌پراکنی برای آن می‌کنند تا اصطلاحاً بازار را مطابق میل خود حرکت دهند، در چنین مواقعی تیزبینی و تکیه‌بر اخبار رسانه‌های معتبر و سایر ابزارهای تحلیل بازار سرمایه اهمیت دوچندانی می‌یابد.
نکته مهم دیگر این است که متعصبانه به سهام شرکت‌ها نگاه نکنید؛ اینکه سهام یک شرکتی در چند سال اخیر همیشه سودآور بوده، دلیل کافی و مناسبی برای ادامه سودآوری آن در آینده نیست. گاهی دیده میشود برخی افراد با تکیه‌بر اینکه سهام شرکتی در سال‌های اخیر غالباً سودآور بوده، بدون توجه به سایر روش‌های تحلیل علمی، حجم زیادی از سهام شرکت مذکور را خریداری می‌کنند، درحالی‌که ممکن است تحلیل‌ها و بررسی‌های کارشناسی برخلاف برداشت سرمایه‌گذار، به خرید مجدد سهام شرکت مذکور توصیه نکنند. گروه دیگری از معامله‌گران نیز صرفا با توجه به اینکه از گذشته یک شرکت خاص را می‌شناخته‌اند، در اغلب موارد خرید سهام آن شرکت را جزء گزینه‌های اصلی‌شان قرار می‌دهند، درحالی‌که شناخت سطحی یک شرکت دلیل مناسبی برای سودآور بودن سهام آن نیست؛ بنابراین همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، برای تشکیل بهترین سبد سهام باید به فاکتورهای متعددی توجه شود تا هم ریسک کمتر و هم بازدهی مناسب‌تری داشته باشید.
از موضوعات مهم دیگر این است که اشتباهات را پذیرفته و آن‌ها اصلاح کنید؛ در بازار سرمایه بهتر است منطقی و دور از هرگونه برخورد احساسی عمل کنیم. اگر سهمی را به هر دلیلی خریداری کردید و اوضاع آن‌طور که می‌خواستید پیش نرفت، بهتر است آن را بفروشید. در واقع جلوی ضرر را از هر جا بگیرید، منفعت است!
قرار نیست همیشه تحلیل‌های شما درست از آب درآیند. اگر می‌خواهید یک‌قدم حساب شده بردارید، در مرحله اول باید اشتباهتان را پذیرفته و در مرحله بعدی تصمیم منطقی‌تری را برای اصلاح آن اتخاذ کنید.