پر کردن جای خالی نشاط اجتماعی با قلیان
قلیان در سال‌های گذشته به خانه‌ها و دورهمی‌های بسیاری از مردم بویژه جوانان راه‌یافته و آسیب‌های گوناگون آن مشکلات اقتصادی و جانی زیادی را تحمیل کرده است، رفع این معضل روزافزون به تأکید کارشناسان، نیازمند اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی از مضرات دخانیات در همه سطوح جامعه است.
با توجه به اهمیت این موضوع و بررسی جوانب مختلف آن، ایرنا میزگردی را با عنوان «قلیان، بلای جسم و جان» با حضور حسین صفاری مدیر گروه بهداشت محیط مرکز بهداشت اصفهان، سید رضا اسحاقی عضو هیئت‌علمی گروه پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، زهره نادری فوق تخصص ریه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، سرگرد مجید طاهری زاده کارشناس ارشد پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی اصفهان و علی عبدا... نژاد کارشناس دخانیات مرکز بهداشت استان اصفهان برگزار کرد که بخشی از آن در ادامه می‌آید:
هزینه قلیان از سینما و استخر کمتر است
عضو هیئت‌علمی گروه پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: آمارهای جامعی درباره مصرف سیگار در کشورمان داریم به‌طوری‌که ۱۷ درصد ایرانی‌ها یعنی حدود ۱۳ میلیون نفر سیگار می‌کشند اما آمار دقیقی درباره قلیان نداریم. سید رضا اسحاقی با بیان اینکه برآورد میزان استعمال قلیان در کشورمان ۲ برابر سیگار است، افزود: حدود ۲۶ میلیون نفر در یک ماه حدود یک بار قلیان مصرف می‌کنند که تعدادی از آنها با ۱۳ میلیون نفر سیگاری مشترک هستند او با تأکید بر اینکه قلیان، سیگار، چپق و پیپ همه در رده دخانیات قرار می‌گیرند زیرا از تنباکو ساخته شدند، اظهار داشت: دخانیات از نظر پزشکی و روانی به دلیل داشتن ماده نیکوتین دارای تأثیر فرح و شادمانی برای استعمال کننده هستند زیرا بر روی هورمون‌های ایجادکننده شادی، تأثیر می‌گذارند. اسحاقی با اشاره به اینکه شخص مصرف‌کننده قلیان زودتر به حالت لذت حاصل از احساس شادی می‌رسد، تصریح کرد: به همین دلیل شروع استعمال دخانیات بیشتر از قلیان است. این استاد دانشگاه با اشاره به شیوع استعمال قلیان در سال‌های گذشته در کشور، گفت: هشت سال گذشته اگر از پارکی عبور می‌کردید از بین هر ۱۰۰ خانواده ۳۸ خانواده بر سر
سفره خود یک قلیان داشتند اما در زمان حاضر اگر به این سفره‌ها نگاه کنید می‌بینید که بر سر سفره هر خانواده چند قلیان و از انواع مختلف وجود دارد. اسحاقی با تأکید بر اینکه هرچه شادی جامعه را بالا ببریم آمار استعمال دخانیات به‌طور خودبه‌خود کاهش می‌یابد، گفت: این راهکار و کلید اصلی برای کاهش مصرف قلیان و سیگار است زیرا وقتی اصل آن را در بدن داشته باشیم نیاز به فرعش نیست.
عوارض مصرف قلیان در درازمدت آشکار می‌شود
یک فوق تخصص ریه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: مصرف‌کنندگان دخانیات از جمله قلیان در کوتاه‌مدت و سریع دچار عوارض نمی‌شوند بلکه در آینده عوارض آن مشخص می‌شود. زهره نادری با بیان اینکه بر اساس آخرین آمار مصرف قلیان در کشور ۴۰ درصد افزایش‌یافته و ۳۰ درصد بانوان و ۳۰ تا ۳۵ درصد دانشجویان آن را استعمال می‌کنند، افزود: در گذشته حدود ۵۰ درصد مردان سابقه مصرف قلیان داشتند اما زنان کمتر بودند اما در سال‌های گذشته میزان مصرف آن در میان زنان افزایش‌یافته است. او با اشاره به اینکه بیشتر مصرف‌کنندگان قلیان در کشورمان جوان هستند، خاطرنشان کرد: آن دسته از مصرف‌کنندگان قلیان که بیشتر به پزشک مراجعه می‌کنند به دلیل آلرژی (حساسیت) است. این پزشک فوق تخصص ادامه داد: به دلیل اینکه بیشتر مصرف‌کنندگان جوان هستند در زمان حاضر درصد کمتری از آنها دچار مشکل می‌شوند و به پزشک مراجعه می‌کنند. او به برخی باورهای غلط درباره قلیان اشاره و تصریح کرد: عده‌ای می‌گویند قلیان می‌گویند اعتیادآور نیست اما به دلیل اینکه در آن پُک های عمیق‌تر می‌زنند و نیکوتین بیشتری وارد بدن می‌شود، بیشتر در معرض آسیب قرار دارند. نادری توضیح داد:
عده‌ای نیز فکر می‌کنند به دلیل اینکه دود داخل آب می‌رود، ضررهای آن کمتر است یا هیچ ضرری ندارد درحالی‌که آب باعث رطوبت و ماندگاری بیشتر رسوبات و دودها در ریه می‌شود.
1400 واحد عرضه‌کننده قلیان در استان
مدیر گروه بهداشت محیط مرکز بهداشت اصفهان به موضوع قلیان از دید دسترسی پرداخت و گفت: تعداد مراکز عرضه قلیان و فروش مواد دخانی و سیگار روند رو به رشد دارد و مانند قارچ سبز می‌شوند. حسین صفاری با تأکید بر اینکه مقابله با این واحدها سخت شده است، افزود: تعداد این واحدها در سال ۹۱ کمتر از ۲۰۰ بود و پس از اقدامات جدی وزارت بهداشت و مرکز بهداشت اصفهان، مراکز عرضه قلیان تعطیل شد. ممنوعیت عرضه قلیان در اماکن عمومی از سال ۹۴ ابلاغ شد و طرح جمع‌آوری قلیان از چایخانه‌ها از مرداد سال ۹۵ توسط مرکز بهداشت اصفهان و با همکاری قوه قضائیه و نیروی انتظامی در اصفهان به اجرا در آمد و به دنبال آن تعدادی از چایخانه‌ها به دلیل اصرار بر عرضه قلیان، پلمپ شدند. او با اشاره به اینکه مراجع قضائی و نیروی انتظامی در این زمینه بسیار کمک کردند، ادامه داد: اما در سال ۹۶ به دلیل اتفاقاتی که افتاد و مصوبه جدید مجلس، این مراکز مجدد فعال شدند و اکنون حدود هزار چایخانه در کلانشهر اصفهان، قلیان عرضه می‌کنند. اواخر سال ۹۶ فوریت استفساریه تبصره یک ماده ۱۳ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات توسط تعدادی از نمایندگان در مجلس تصویب شد. بر اساس این
استفساریه، اماکن عمومی در تبصره یاد شده، شامل چایخانه‌ها و قهوه‌خانه‌های سنتی و اتاق‌های استعمال دخانیات در فرودگاه‌ها و پایانه‌های مسافربری نخواهد شد و به‌عبارتی‌دیگر چایخانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها از شمول اماکن عمومی خارج می‌شوند بدین ترتیب بسیاری از چایخانه‌های تعطیل‌شده، شروع به کار کردند. صفاری با بیان اینکه فقط ۲۰۰ چایخانه از میان آنها و به گفته خودشان دارای پروانه کسب هستند، تصریح کرد: از دید مرکز بهداشت این مراکز مورد تأیید نیست زیرا صلاحیت بهداشتی ندارند. او با اشاره به اینکه مجموع مراکز عرضه‌کننده قلیان در استان اصفهان حدود هزار و ۴۰۰ واحد تخمین زده می‌شود، گفت: بیشتر مراجعه‌کنندگان به آنها افراد ۱۳ سال تا جوانان هستند و در برخی موارد بانوان مراجعه می‌کنند که تبدیل به معضل شده است. صفاری با بیان اینکه در برهه‌ای که چایخانه‌ها به دلیل عرضه قلیان بسته شدند حدود ۷۰ واحد عرضه‌کننده زیرزمینی قلیان در اصفهان شناسایی شد، خاطرنشان کرد: اکنون تعداد آنها به ۱۰۰ تا ۱۵۰ واحد رسیده است.
شیوع مصرف قلیان، ریشه فرهنگی دارد
کارشناس ارشد پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی اصفهان گفت: آمار دقیقی از استعمال قلیان وجود ندارد و در واقع عدد چندان مهم نیست وقتی افزایش گرایش جوانان به این پدیده را به‌وضوح در جامعه می‌بینیم. سرگرد مجید طاهری زاده با بیان اینکه مواد مخدر که تظاهرات بیشتری دارد چندان قابل‌شمارش نیست، افزود: ۵۵ درصد خانواده‌های افراد معتاد پس از پنج سال متوجه این موضوع می‌شوند اما دخانیات چهره پنهان‌تری دارد. طاهرزاده با اشاره به اینکه سوپرمارکت‌ها و چایخانه‌ها به دلیل درآمد بالایی که برای آنها وجود دارد اقدام به فروش سیگار یا عرضه قلیان می‌کنند، اظهار داشت: مجوزهای قبلی سفره‌خانه‌ها یا قهوه‌خانه‌ها با قیمت‌های بالا خریدوفروش می‌شود زیرا مشتری‌های زیادی دارند. او با بیان اینکه گُل یا ماری‌جوانا خصوصیات قلیان را دارد، چندان خطرناک به نظر نمی‌آید، بوی خوبی دارد و مصرف آن راحت است، خاطرنشان کرد: با استفاده از این ترفند، این ماده خطرناک در فرهنگ عمومی مصرف قلیان حتی برای کسانی که قصدشان کج‌روی نیست وارد شده است درحالی‌که عوارض سنگینی روی مغز دارد.
دسترسی به قلیان به کمتر از ۱۵ دقیقه رسیده است
کارشناس دخانیات مرکز بهداشت استان اصفهان گفت: برآورد مصرف قلیان در مردان ۳۵ و در زنان ۳۰ درصد است و تحقیقات جزیره‌ای در شهرهای مختلف نشان می‌دهد سه تا پنج درصد دختران در سال‌های اول دانشگاه سیگار کشیدن را شروع می‌کنند که ۲۸ درصد آنها قلیان می‌کشند. علی عبدا... نژاد با بیان اینکه هنوز جامعه ما سیگار کشیدن را کاری مردانه می‌داند، افزود: اما مصرف قلیان بین دختر و پسر همسان است و ۲۵ درصد دانشجویان دست‌کم یک بار تجربه مصرف قلیان ر ا داشتند. او با اشاره به اینکه در تحقیقی نیز ۱۱ درصد افراد ۱۱ تا ۱۳ ساله مصرف‌کننده قلیان بودند، تصریح کرد: در ۱۰ سال اخیر مصرف قلیان ۳۵ تا ۴۰ درصد در کشورمان افزایش‌یافته که نخستین عامل آن در دسترس بودن عنوان شده است. این کارشناس با بیان اینکه در زمان حاضر حداقل زمان دسترسی به قلیان ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است، اظهار داشت: بحث باورهای غلط به‌عنوان مصرف جایگزین در شیوع قلیان تأثیر زیادی دارد. او با تأکید بر اینکه مواد استفاده شده در تنباکوی قلیان سرشار از مشتقات نفتی مانند بنزن هستند، تأکید کرد: ۱۰۰ درصد آنها سرطان‌زاست. عبدا... نژاد به تحقیقی که درباره دم و بازدم قلیان انجام‌شده، اشاره و
اضافه کرد: در این تحقیق مشخص شد که ۷۰ درصد آلاینده‌ها داخل ریه‌ها باقی می‌ماند. او به مطالعه دیگری اشاره و خاطرنشان کرد: در این مطالعه ۷۶ درصد جوانان مصرف‌کننده قلیان اثرات مصرف دخانیات را می‌دانستند اما چون اثرات آن طولانی‌مدت است، برایشان چندان قابل‌توجه نبود.