افسردگی میانسالی در پی سندرم آشیانه خالی
بحران میانسالی می‌تواند برای برخی از افراد دوران سختی باشد که سندرم آشیانه خالی نامیده شده است و عموما بعد از ترک کردن آخرین فرزند از خانه، اتفاق می‌افتد.
احساس ناتوانی از مشکلات شایع روانی در دوران سالمندی است که منجر به تحریک‌پذیری، افسردگی، افزایش سطح استرس، واکنش‌های انطباقی ناسازگار و کاهش عزت‌نفس می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده است که اختلالات افسردگی، شناختی و اضطرابی به ترتیب فراوان‌ترین مشکلات شایع روانی در بین سالمندان است و بیش از ۱۵ درصد سالمندان از افسردگی رنج می‌برند. بر اساس گزارش جمعیت جهانی سالمند، جهان با پدیده پیر شدن جمعیت روبرو است، پیش‌بینی می‌شود که ربع قرن دیگر یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر افراد ۶۰ ساله و بالاتر باشند.
جمعیت سالمندان ایرانی نیز تا ۱۴۳۰ به بیش از ۳۰ درصد کل جمعیت کشور می‌رسد، یعنی در آن سال از هر سه نفر ایرانی یک نفر سالمند است که از میانگین جهان و آسیا بیشتر خواهد بود. سالمندان پرتعدادی که آن سال را تجربه خواهند کرد، متولدان دهه ۶۰ هستند. یکی از پدیده‌های دیگر این دوران، سندرم آشیانه خالی نامیده شده و نوعی افسردگی است که پس‌ازآنکه آخرین فرزند خانه را ترک کرد در زن و مرد ایجاد می‌شود. مینا محمدی کارشناس سلامت سالمندان در این زمینه به ایرنا می‌گوید: هم‌اکنون بیماری افسردگی در میان ۱۰ عامل اصلی بار بیماری در جهان، رتبه چهارم را دارد و تا سال ۲۰۲۰ به رتبه دوم خواهد رسید. او ادامه می‌دهد: با بالا رفتن سن، میزان افسردگی افزایش می‌یابد، چنانچه در کودکان و نوجوانان کمترین میزان افسردگی و در سالمندان بیشترین میزان یافت می‌شود، بنابراین افراد میان‌سال نسبت به علائم افسردگی باید هوشیار باشند. محمدی با بیان اینکه سالمندی منجر به تغییراتی مانند رنگ‌پریدگی پوست، تحلیل ماهیچه‌ها، سفیدی موی سر، خمیدگی و کوتاهی قد، نازک شدن استخوان‌ها و پوکی استخوان، نامنظمی و کندی ضربان قلب و افزایش فشارخون می‌شود، گفت: در این سن به
دنبال کمی روابط اجتماعی، احساس تنهایی ایجاد می‌شود، این احساس پدیده‌ای گسترده و فراگیر است و ۲۵ تا ۵۰ درصد کل جمعیت بالای ۶۵ سال، آن را تجربه می‌کنند. این کارشناس تصریح می‌کند: با توجه به اینکه شیوع نشانه‌های افسردگی در میان سالمندان بیشتر از جوانان است، این اختلال در دوران پیری کمتر تشخیص داده می‌شود زیرا با زوال عقل و آلزایمر اشتباه گرفته‌شده یا به‌اشتباه نشانه پیری تلقی می‌شود و تنها ۱۰ درصد سالمندان افسرده از درمان‌های روان‌شناختی بهره‌مند می‌شوند. محمدی ادامه می‌دهد: در مقایسه با جوانان در بین سالمندان افسردگی بیشتر با نشانه‌ها و ضعف‌های بدنی آشکار می‌شود و در بسیاری از مواقع همراه یا پس از نقصان‌های جسمی ایجادشده در دوران سالمندی به وجود می‌آید. این کارشناس می‌گوید: ممکن است این بیماری در پس یک بیماری جسمانی پنهان شود یا امکان دارد سالمندان تمایلی به بیان اینکه احساس افسردگی می‌کنند نداشته باشند، چون معتقدند افسردگی نشانه ضعف است یا فکر می‌کنند خودبه‌خود برطرف می‌شود. یکی از نشانه‌های اینکه افسردگی سالمندان نادیده گرفته می‌شود، شیوع بالای خودکشی در این گروه سنی است. بررسی‌های صورت گرفته نشان داده است
که افسردگی در سالمندان ساکن خانه سالمندان به‌صورت معناداری بیشتر از سالمندانی است که در خانه‌های خود و یا همراه با خانواده زندگی می‌کنند. محمدی اضافه می‌کند: افسردگی سبب تسریع نقصان‌های پیری می‌شود لذا تشخیص دقیق، پیشگیری و درمان آن به بسیاری از سالمندان کمک می‌کند بیشتر عمر کنند و فعال‌تر بمانند، او، کاهش انرژی و تمرکز، مشکلات خواب بویژه سحرخیزی و بیدار شدن‌های مکرر در طول خواب، کاهش یا افزایش اشتها، کاهش وزن و شکایات بدنی، اضطراب و بی‌قراری، زود از کوره در رفتن، کاهش قدرت تصمیم‌گیری، احساس بی‌ارزشی و یا پوچی، احساس گناه و افکار خودکشی را از علائم افسردگی در سالمندان عنوان می‌کند. او می‌گوید: اگر سالمند افسرده‌ای در اطرافیان و نزدیکان وجود دارد باید راجع به عواطف و احساسات سالمندان با آنها صحبت شود و از گفتن عبارات منفی چون افسردگی، ناسازگاری، ناتوانی و غیره خودداری کنند زیرا در آنها مقاومت ایجاد می‌کند و ممکن است نخواهند راجع به آن موضوع صحبت کنند. محمدی با بیان اینکه سالمندان دوست ندارند احساس شرم و سرخوردگی کنند، تأکید می‌کند: به آنان اطمینان دهید که قضاوتشان نمی‌کنید و تنها هدفتان مراقبت از آنان است.
او ادامه می‌دهد: باید به سالمندان کمک شود تا درک کنند که کمک گرفتن انتخاب خود آنان است و مراقبت از سالمند افسرده به این معنی نیست که باید تمام کارهایشان را انجام داد زیرا ممکن است در آنها احساس ازکارافتادگی و ناتوانی ایجاد شود.