مانده در راه مدرسه
در دوره ابتدایی هزار و ۵۸۰ نفر از تعداد بازماندگان از تحصیل شناسایی‌شده‌اند
در روزگاری که تحصیل در مقطع فوق‌لیسانس و دکترا برای بیشتر افراد جامعه قابل‌دسترس و نسبتا عادی شده است، دانستن اینکه جمعیتی در حدود ۱۴۰ هزار دانش‌آموز تنها در دوره ابتدایی از تحصیل بازمانده‌اند، پارادوکس بزرگی ایجاد می‌کند و طبق بررسی‌های انجام شده نیز علت آن ریشه در آسیب‌های اجتماعی بویژه فقر دارد؛ اما آمار تکان‌دهنده‌تری نیز وجود دارد که طبق آن تنها در سال گذشته 10 هزار دانش‌آموز ابتدایی بدون هیچ دلیل مشخصی به مدرسه نرفته‌اند و از تحصیلات ساده ابتدایی نیز محروم مانده‌اند. این امر موضوع مهم موردبحث در هشتمین جلسه شورای هماهنگی بهبود و ارتقای شاخص‌های آموزشی و پرورشی مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته بود که سال گذشته در وزارت رفاه برگزار شد و در آن جلسه وزیر سابق آموزش‌وپرورش به ارائه این آمارها پرداخت. بنا به گفته‌های سید محمد بطحائی درباره تعداد دانش‌آموزان واجب التعلیم بازمانده از تحصیل، بر اساس بررسی‌های انجام شده حدود ۱۴۰ هزار دانش‌آموز در دوره ابتدایی بازمانده از تحصیل داریم، اما علت بازماندگی آنها در بسیاری موارد معلولیت، ناتوانی، فقر و مشکلات فرهنگی است. این بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۱۰ هزار دانش‌آموز در دوره ابتدایی به اسم و با کد ملی و آدرس آنها شناسایی‌شده‌اند که تقریبا می‌توان گفت بدون هیچ دلیلی به مدرسه نمی‌آیند و باید به سراغشان رفت و با والدینشان مذاکره کرد و آنها را برای آمدن به مدرسه ترغیب و تشویق کرد.
در آن جلسه رئیس کمیته امداد امام خمینی نیز با اشاره به اینکه ۳۴۰ هزار دانش‌آموز در مناطق با ضریب محرومیت ۶ تا ۹ در کمیته امداد زیر پوشش وجود دارد اعلام کرد حدود ۲ هزار و ۱۵۰ نفر از کودکان خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد نیز به مدرسه نرفته‌اند. خروجی آن جلسه این بود که وزیر سابق آموزش‌وپرورش از امضای تفاهم‌نامه مشترکی با وزارت رفاه برای بازگرداندن کودکان بازمانده از تحصیل به چرخه تحصیل خبر دهد. هدف اصلی این برنامه و شورای هماهنگی ارتقای شاخص‌ها بود، هرچند این روند قابل نقد است و باید موانع شناسایی شود.
بازماندگان تحصیل در اصفهان
در سال تحصیلی گذشته ۸۵۰ هزار دانش‌آموز در بیش از پنج هزار مدرسه در استان اصفهان به تحصیل پرداختند. از این تعداد ۴۷۰ هزار دانش‌آموز ابتدایی در ۲۱ هزار و ۷۳ مدرسه در استان بودند. اکنون‌که بیش از نیمی از تعطیلات تابستانی سپری‌شده و در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید هستیم، معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش‌وپرورش اصفهان اعلام کرده است که در استان پنج‌میلیون‌نفری اصفهان تاکنون چهار هزار و ۸۰۴ دانش‌آموز بازمانده و تارک از تحصیل شناسایی شدند. به گفته شهین جوانی هزار و ۲۱۹ نفر شامل ۷۰۰ نفر پسر و ۵۱۹ نفر دختر از این تعداد بازمانده از تحصیل (کودکانی که شرایط سنی ورود به پایه اول را دارند ولی وارد آموزش‌وپرورش نمی‌شوند) هستند. همچنین سه هزار و ۵۸۵ نفر از این تعداد شامل هزار و ۹۶۳ نفر پسر و هزار و ۶۲۲ نفر دختر تارک از تحصیل (افرادی که به نوعی وارد سیستم آموزش‌وپرورش شدند و به دلایلی سیستم را ترک کردند) هستند. معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش‌وپرورش اصفهان دراین‌باره به ایرنا گفت: در راستای بحث طرح انسداد مبادی بی‌سوادی و با هدف شناسایی، جذب و نگهداشت کودکان لازم التعلیم ۶ تا ۱۲ ساله در دوره ابتدایی، موفق به شناسایی هزار و ۵۸۰ نفر از تعداد بازماندگان و تارک از تحصیل در استان شدیم. از این تعداد افراد شناسایی‌شده ۳۹۹ نفر آنها در سامانه سناد آموزش‌وپرورش ثبت‌نام کردند و از ابتدای مهر به تحصیل مشغول می‌شوند. همچنین هزار و ۱۸۱ نفر شناسایی شدند ولی به دلایل مختلفی از جمله تحصیل در مدارس دینی، ابتلا به بیماری صعب‌العلاج، فقر مالی، فوت (باطل نکردن شناسنامه آنها توسط خانواده که ۳۸ نفر بودند)، کوچ عشایر، کودکان بد سرپرست، مهاجرت به داخل و خارج از کشور وارد سیستم آموزش‌وپرورش برای ادامه تحصیل نشدند. همچنین ۶۶۱ نفر از تعداد هزار و ۵۸۰ نفری که شناسایی شدند به علت معلولیت شدید در مدارس استثنایی زیر نظر بهزیستی مشغول به تحصیل هستند ولی آمار آنها در سیستم آموزش‌وپرورش وارد می‌شود.
مانع تحصیل فرزندتان نشوید
معاون آموزش ابتدایی استان اصفهان با اشاره به ادامه داشتن روند شناسایی و جذب بازماندگان و تارکان از تحصیل در استان گفت: این آمار هرلحظه در حال تغییر خواهد بود. او با تأکید بر عزم استانی و ملی برای انسداد مبادی بی‌سوادی تصریح کرد: دستاوردهای پوشش این مهم برای کل کشور و استان شامل کاهش آمار بزه اجتماعی، فقر فرهنگی، ارتقای سطح آگاهی و توانمندی‌های سطح پایه‌ای که نیاز است در بچه‌ها ایجاد شود، کاهش آسیب‌های اجتماعی، ارتقای مهارت‌های فردی و اجتماعی که احساس می‌شود همه اینها حق کودک است تا از این فرصت برابری که برای او مهیا می‌کنیم استفاده کند. در اجرایی کردن سند تحول بنیادین و برنامه ملی جامع حقوق کودکان و نوجوان، آموزش برای همه و حقوق شهروندی به بحث حق آموزش و پژوهش برای کودکان اشاره و تأکید شده است. او از اولیای دانش‌آموزان خواست تا مانع تحصیل فرزندان خود نشوند و در غیر این صورت از طریق مراجع قانونی با آنها برخورد شود. جوانی همچنین از گروه‌های مردم‌نهاد و فرمانداران شهرستان‌ها خواست تا در مورد شناسایی و جذب کودکان بازمانده و تارک از تحصیل به آموزش‌وپرورش کمک کنند. او بیان داشت: در راستای پیشگیری و نگهداشت دانش‌آموزان نیاز به تشکیل پایگاه‌های توانمندسازی و توسعه مراکز اختلالات یادگیری در مناطق و نواحی آموزش‌وپرورش ویژه دانش‌آموزانی با نیاز ویژه و در معرض افت و ترک از تحصیل است. تمام تلاش سیستم تعلیم و تربیت کشور بر ایجاد شرایط حتی در دورترین روستاهاست که هیچ نهاد دولتی دیگری وجود ندارد و توانسته با ایجاد یک مدرسه پرچم جمهوری اسلامی را برافراشته نگه دارد.
کودکان اتباع، کودکان کار و کودکانی که به علت فقر خانواده از تحصیل بازمانده‌اند موردبحث این گزارش هستند که دست‌کم در سال گذشته برای این موضوع هم تفاهم‌نامه‌ای میان وزرا نوشته‌شده و هم سازوکارهای شناسایی این گروه از جامعه ایجاد شد؛ در این راستا می‌توان به ارسال پیامک به خانواده دارای فرزند بازمانده از تحصیل تا افزایش یارانه این کودکان اشاره کرد. اکنون باید دید در سال تحصیلی جدید مسئولان در سازمان‌های مختلف از جمله رفاه و امور اجتماعی، بهزیستی، آموزش‌وپرورش و نیز سمن‌های حامی کودکان چه تدبیری برای کاهش این آمارها دارند و تا چه اندازه می‌توانند عامل سر کلاس درس نشستن بازماندگان از تحصیل باشند.