گام بلند اصفهان برای تبدیل شدن به قطب کشت‌های گلخانه‌ای
بخش کشاورزی در کشورهای درحال‌توسعه موتور اصلی رشد و توسعه اقتصادی است. کشورهای درحال‌توسعه برای گذر از بحران‌های عدم توسعه بایستی به سراغ بخش کشاورزی خود رفته و ضمن تلاش برای گسترش تولیدات کشاورزی در تفکر آن باشند که این بخش را با تکنولوژی‌های پیشرفته آمیخته سازند تا از این رهگذر تولیدات خود را کارا نمایند. این بخش به علت ارتباطات گسترده‌ای که با سایر بخش‌های اقتصادی دارد می‌تواند با رشد خود زمینه تولید ثروت، ایجاد بازار و ارزآوری و رشد صنعت را فراهم نماید؛ بنابراین کشورهای درحال‌توسعه برای برون‌رفت از بحران‌های اقتصادی باید بخش کشاورزی را از ارکان اصلی توسعه اقتصادی به شمار آورند و به دلیل نقش به سزایی که این بخش در تأمین غذا، رفاه جامعه، تولید ناخالص ملی و در نهایت رشد اقتصاد ملی ایفا می‌کند، آن را سرلوحه برنامه‌های اقتصادی خود قرار دهند.
اصفهان به عنوان یکی از قطب‌های اصلی کشاورزی کشور نقش تأثیرگذاری در اجرای سیاست‌های راهبردی بخش کشاورزی در کشور ایفا می‌کند و همواره مورد توجه مسئولان بخش بوده است. از طرفی اهمیت کشاورزی و گستردگی و تنوع این بخش باعث شده بررسی تمامی جوانب این بخش زمان زیادی لازم داشته باشد.
اما با توجه به اهمیت موضوعات، در گفت‌وگویی کوتاه پای صحبت‌های مهرداد مرادمند رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان نشستیم تا در خصوص برخی از مباحث مهم بخش کشاورزی سوا لاتی را مطرح و پاسخ‌های این مقام مسئول بخش کشاورزی استان را بشنویم. در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید.
*کشاورزی استان اصفهان طی چند سال گذشته با مشکلاتی در زمینه تأمین آب روبرو بوده است، در همین زمینه سازمان جهاد کشاورزی و سایر نهادها و بخش‌های مسئول تلاش داشته‌اند با سوق دادن کشاورزان به سمت روش‌های نو و اصلاح فرآیندها شرایطی را فراهم آورند که در مصرف آب و افزایش بهره‌وری اتفاقات مثبتی رخ دهد، یکی از این موارد توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در استان است، در حال حاضر وضعیت در این زمینه به چه شکل است؟
بله؛ توسعه کشت‌های گلخانه‌ای یکی از سیاست‌های محوری و اصلی وزارت جهاد کشاورزی است که به دنبال شرایط خشک‌سالی و کم‌آبی، یکی از موارد اصلی برای سازگاری با کم‌آبی همین توسعه کشت گلخانه‌ای است. استان اصفهان از گذشته در این زمینه پیشتاز بوده است، در برخی شهرستان‌ها به‌صورت صنعتی در این بخش حرکت کردیم، گلخانه‌ها را توسعه و این موضوع را ظرفیت‌یابی کردیم. برای شهرستان‌های استان برنامه داریم که امسال 300 هکتار توسعه گلخانه‌ها را در سطح استان داشته باشیم. از طرف دیگر، تسهیلات خوبی از محل بند الف تبصره 18 قانون بودجه، تأمین اعتبار شد که از طریق بانک کشاورزی به متقاضیان تسهیلات بدهیم که تاکنون برای حدود 125 هکتار تسهیلات پرداخت شده است.
*در زمینه تسهیل صدور مجوز احداث گلخانه چه اقداماتی شکل گرفته است؟
مراحل صدور مجوز گلخانه‌ها را تسهیل و فرآیندها را کوتاه کردیم و شرایط همواری برای ورود سرمایه‌گذاران به این بخش فراهم است. آمار نیز نشان‌دهنده استقبال سرمایه‌گذاران برای ورود به این بخش است.
*در زمینه فروش محصولات گلخانه‌ای چه برنامه‌های حمایتی پیش‌بینی شده است؟
در مباحث بازار و فروش محصولات گلخانه‌ای با توجه به تشکیل اتحادیه گلخانه‌داران استان و فعالیت شرکت‌های تعاونی گلخانه‌داران در هر شهرستان و ارتباط دادن آن‌ها با صادرکنندگان، مشکلی در زمینه فروش تولیدات وجود ندارد و بازار مناسبی فراهم است.
*اشتغال ایجاد شده توسط واحدهای گلخانه‌ای چه میزان است؟
برای هر هکتار گلخانه به‌صورت صنعتی، زمینه اشتغال حدود 10 نفر به‌صورت مستقیم و 20 نفر به‌صورت غیرمستقیم ایجاد می‌شود، همچنین در کشت‌های گلخانه‌ای بهره‌وری آب افزایش می‌یابد، در حقیقت توسعه کشت‌های گلخانه‌ای می‌تواند کارکرد چندمنظوره داشته باشد یعنی هم از آب بهترین استفاده را ببریم و تولید مضاعف داشته باشیم و هم اشتغال‌زایی مناسبی ایجاد شود. حدود یک هزار و 800 هکتار گلخانه از سنوات قبل در استان ایجاد شده که زمینه ایجاد اشتغال مستقیم برای حدود 18 هزار نفر را فراهم آورده است. ایجاد 300 هکتار گلخانه را نیز در برنامه داریم که 125 هکتار تاکنون عملیاتی شده و اگر 300 هکتار به‌صورت کامل عملیاتی شود زمینه ایجاد اشتغال برای حدود سه هزار نفر فراهم خواهد شد.
*وضعیت صادرات محصولات گلخانه‌ای چگونه است؟
در زمینه صادرات، خوشبختانه بازاریابی خوبی برای صادرات محصولات گلخانه‌ای به‌خصوص در روسیه و اتحادیه اوراسیا وجود دارد و می‌توان محصولات خوبی به این مناطق ارسال کرد؛ اما از قبل نیز برخی تولیدکنندگان و صادرکنندگان با فعالیت‌هایی که شکل دادند شرایط مناسبی برای صادرات محصولات گلخانه‌ای ایجاد کردند که چند سالی است دغدغه صادرات محصولات گلخانه‌ای را نداریم. فلفل دلمه‌ای رنگی و گوجه درختی از جمله محصولاتی هستند که صادرات آن‌ها به خوبی انجام می‌شود.
*برخی محصولات گلخانه‌ای پس از تولید با نوسانات قیمتی روبرو می‌شوند، علت این موضوع در چیست؟
در خصوص نوسانات قیمت محصولات گلخانه‌ای، باید گفت در گلخانه، تولید محصول در خارج از فصل مدنظر قرار دارد ولی ایران کشور چهارفصلی است و چون در زمانی ممکن است همان محصول در نقطه‌ای دیگر در فضای باز تولید شود، قیمت آن ارزان‌تر است و از طرفی ممکن است صادرات نیز در مقاطعی با روند کندی پیش برود، همین موارد موجب می‌شود در آن فصول خاص با افت قیمت محصولات گلخانه‌ای روبرو شویم، مثل گوجه که اواخر تابستان با کاهش قیمت چشمگیر روبرو شد که دولت خرید حمایتی محصول را در دستور کار قرار داد؛ اما در این فصل که تولید فضای باز نداریم و تولید استان‌های گرمسیر هنوز به ثمر نرسیده، قیمت‌ها در برخی محصولات مانند گوجه افزایش می‌یابد که البته در برهه کوتاهی این اتفاق می‌افتد اما به‌زودی رفع می‌شود، محصولات که وارد بازار شود قطعاً قیمت‌ها به تعادل بیشتری خواهد رسید. در مجموع در تولیدات گلخانه‌ای نوسان قیمتی کمتری وجود دارد به خصوص محصولاتی که صادراتی هستند.
*شهرک گلخانه‌ای بزرگی در خمینی‌شهر در حال احداث است، در خصوص آخرین وضعیت تکمیل این پروژه چه خبری دارید؟
در خصوص شهرک گلخانه‌ای خمینی‌شهر، مشکلاتی در خصوص تأمین آب وجود داشت اما در حال حاضر در یک فاز به مساحت بیش از 20 هکتار راه‌اندازی شده که فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی در آن مشغول فعالیت هستند و تولیدات خوبی دارد. تکمیل فازهای بعدی به خاطر کمبود آب با تأخیر روبرو شده وگرنه آن‌ها نیز آماده بهره‌برداری هستند.
*اخباری از موفقیت جوانان کشور در خصوص تولید بذور خاص کشاورزی وجود دارد، در این زمینه چه فعالیت‌هایی شکل گرفته است؟
بله؛ در کشت‌های گلخانه‌ای به دنبال این هستیم که بذر هیبرید وارداتی را در کشور تولید کنیم که در این زمینه هماهنگی‌هایی با دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان و مرکز تحقیقات کشاورزی داشتیم که محصولات مختلفی همچون خیار و گوجه مورد بررسی و تحقیقات قرار گرفتند و در خصوص خیار نتایجی حاصل شد و تولید داخل تجاری‌سازی شد، خوشبختانه برای اولین بار این اتفاق در استان اصفهان رخ داد و بخش خصوصی نیز در زمینه تولید بذر هیبرید وارد شد که اتفاق بسیار خوبی است، امیدواریم تمامی این تلاش‌ها به ثمر برسد و از واردات بذر تا حدود زیادی جلوگیری کند.
*به سراغ وضعیت کشت غله در استان برویم، آب مورد نیاز کشاورزان با بازگشایی زاینده‌رود در اختیار آن‌ها قرار گرفت، آخرین وضعیت کشت چگونه است؟
امسال با ذخیره مناسب آب سد که پیش‌بینی‌های آن از قبل شده بود، از اواخر آبان ماه، آب در اختیار بخش کشاورزی قرار گرفت و به مدت 20 روز مفید هم جریان داشت و کشت گندم و جو در بهترین زمان ممکن رخ داد؛ اما سازمان جهاد کشاورزی علاوه بر تأمین آب، در زمینه تأمین ارقام مناسب بذر گندم و جو هم فعالیت کرد و 17 نوع بذر در اختیار کشاورزان گذاشت، در خصوص نهاده‌هایی همچون کود شیمیایی نیز فعالیت‌های مناسب شکل گرفت و موارد مورد نیاز کشاورزان تأمین شد و در اختیار آن‌ها قرار گرفت، تسهیلاتی نیز به‌عنوان سرمایه در گردش در اختیار شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌ها قرار دادیم که بتوانند نهاده‌ها را به‌موقع برای کشاورزان تأمین کنند.
*با این شرایط، پیش‌بینی می‌کنید وضعیت برداشت محصول چگونه باشد؟
هنوز صحبت در خصوص پیش‌بینی برداشت زود است، در شرایط کنونی بیشتر به فکر به ثمر رسیدن این کشت‌ها هستیم چون کشت تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون سرما، بارش، تگرگ، طوفان و ... است اما امیدواریم به سلامت این دوران را طی کنیم، اما در مجموع چون این کشت در زمان مناسبی از لحاظ تاریخ کاشت و تهیه بستر بود این امید را داریم که حداکثر عملکرد ایجاد شود. عملکرد گندم و جو در حوزه زاینده‌رود عملکردهای بالایی است، در این بخش عملکرد متوسط شش و نیم تن در هکتار را داریم که حتی به رکورد 11 تن در هکتار هم رسیدیم درصورتی‌که متوسط کشور در حدود 4 تن در هکتار است.
*چه میزان از اراضی استان به‌واسطه رهاسازی آب زاینده‌رود، زیر کشت رفت؟
پیش‌بینی ما این است با آبی که رها شد، در حوزه زاینده‌رود حدود 48 هزار هکتار از اراضی زیر کشت رفته باشد.
*آخرین وضعیت کشت در مناطق غربی استان چگونه است؟
در غرب استان، کشت‌های متنوعی به ثمر رسید که شامل ذرت علوفه‌ای، صیفی‌جات و کشت جدید یونجه و شبدر است که انجام شد و بعدازآن هم کشت غله شامل گندم و جو انجام شده که وضعیت خوبی دارد. همچنین باغات غرب به‌موقع آبیاری شد و آب خوبی دریافت کردند و مشکل تنش آبی را نداشتیم و امید است محصول بهتری هم تولید شود. امیدواریم حالا که کشت به خوبی انجام شد شاهد بارش‌های مناسبی باشیم و سال خوبی از لحاظ بارش‌ها باشد تا کشت به ثمر برسد.
*چندی پیش در نشستی خبری از ارائه بسته تشویقی بخش کشاورزی خبر دادید، آیا این بسته تاکنون به رونق بخش کمکی داشته است؟
بسته تشویقی برای حمایت از سرمایه‌گذاران و فعالان بخش داریم که در قسمت‌های مختلف تسهیلاتی برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته شده که برای نمونه در زمینه تسهیل در صدور مجوزها، حمایت از انجام کشت‌های نوین و گلخانه‌ای با تسهیلات کم‌بهره و توسعه روش‌های نوین آبیاری با اعتبارات دولتی، احیای قنوات و تسهیلاتی در مباحث امور اراضی است. بر اساس آمار، در خصوص صدور مجوزهای گلخانه‌ای با اجرای این بسته تشویقی، شاهد افزایش چشمگیر استقبال بودیم و طی این مدت که این کار انجام شد شاهد افزایش دو تا سه برابری صدور مجوزها هستیم.
*به عنوان سؤال پایانی، به‌تازگی در خصوص بیمه، شاهد اتفاقات خوبی در استان هستیم، در این زمینه از آخرین اخبار و توفیقات بفرمایید.
در بیمه کشاورزی، سهمیه‌ای برای استان در خصوص فعالیت‌های مختلف بخش در نظر گرفته شده که بر اساس ظرفیت‌های استان بوده اما از سنوات قبل یک منحنی سینوسی در این زمینه داشتیم، مدتی استقبال خوب بوده و سطوح بیمه افزایش داشته اما بعداً به دلایلی اقبال برای بیمه کاهش می‌یابد؛ اما تلاش ما در سال جاری این بوده که تغییر رویه‌ای در صندوق بیمه شاهد باشیم تا نگرانی‌ها رفع، خسارات به میزان واقعی پرداخت و رضایتمندی ایجاد شود که در این زمینه جلسات متعددی برگزار و تلاش شد شرایط به‌صورت بهتری باشد. در ستاد بیمه استان که بنده به عنوان رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، عهده‌دار ریاست آن و مدیر صندوق بیمه بانک کشاورزی، دبیری آن را بر عهده دارد چند جلسه برگزار شد تا این موضوع بین بهره‌برداران، ترویج یابد و همکاران نیز آموزش‌های لازم را ببینند که در حال انجام است و امید است با این سلسله اقدامات شاهد توسعه سطح بیمه در استان باشیم.