توقف آلاینده‌های سنگین در اولویت
در زمان پایداری هوا باید از رهاسازی آلاینده‌ها در هوا بکاهیم
عضو هیئت‌علمی دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان اعتقاد دارد متوقف کردن منابعی که بالاترین سهم را در آلودگی هوا شهر دارند، بیشترین کمک را به کاهش شدت آلودگی خواهد کرد.
سید ابوالفضل مسعودیان استاد تمام آب و هواشناسی دانشگاه اصفهان در مورد آلودگی هوا و پیش‌شرط‌های لازم برای آلودگی هوا به ایسنا گفت: برای آنکه هوا آلوده شود دو شرط لازم است؛ نخست اینکه آلاینده‌ها در جو رها شوند و دوم اینکه آلاینده‌ها در جو انباشته شوند. بخش نخست ممکن است توسط انسان و یا طبیعت انجام شود و بخش دوم مربوط به فرایندهای جوی است. انسان از راه‌های گوناگونی آلاینده‌ها را در هوا رها می‌کند. او در پاسخ به این سؤال که آلاینده‌های جوی چه هستند؟ گفت: آلاینده‌های جوی موادی هستند که به‌صورت طبیعی در جو وجود ندارند و رهاسازی آنها در جو زیان مالی ایجاد می‌کند و تندرستی انسان و محیط‌زیست را به خطر می‌اندازد. منو کسید کربن، سرب، دی‌اکسید نیتروژن، اوزون، دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق ریزتر از ۱۰ میکرومتر از این دسته مواد هستند. آلاینده‌های سمی نیز که رهاسازی آنها در جو موجب سرطان و نقص رشد جنین می‌شوند را نیز باید به این مواد افزود. وجود این مواد در جو اثری بر شفافیت جو ندارد و وجود این مواد در جو تنها با دستگاه‌های اندازه‌گیری آشکار می‌شود. در نتیجه مردم نمی‌توانند این نوع آلودگی را به چشم ببینند. این استاد دانشگاه
اصفهان با اشاره به اینکه گذشته از آلاینده‌هایی که نام بردیم ذرات جامد و مایع نیز در جو معلق هستند، افزود: این ذرات نور را پراکنده می‌سازند و موجب کاهش دید افقی می‌شوند. در این شرایط هوا تار و شیری‌رنگ به نظر می‌رسد. اگر رطوبت کافی در جو وجود داشته باشد و ذرات جامد معلق در هوا نیز فراوان و از نوع آب‌دوست (مانند ذرات نمک و رس) باشند بخارآب بر روی این ذرات می‌نشیند و ذرات ریز آب در هوا تشکیل می‌شوند و هوا مه‌آلود و یا شرجی می‌شود. در شهرها که دود زیادی در جو رها می‌شود مه و دود درهم می‌آمیزند و دودمه را به وجود می‌آورد. در تمام این موارد شفافیت جو کاهش می‌یابد و هوا تیره‌وتار به نظر می‌رسد. مردم معمولا همین شرایط را به نام آلودگی هوا می‌شناسند. مسعودیان با بیان اینکه گاهی بر اثر باد محلی یا جریان‌های بزرگ مقیاس هوا، ذرات گردوغبار از زمین برخاسته و در هوا شناور می‌شوند، تصریح کرد: زمین‌هایی که باد بتواند گردوغبار را از روی آنها به هوا برخیزاند چشمه گردوغبار نامیده می‌شوند. اگر رویه زمین را چنان تغییر دهیم که باد نتواند ذرات گردوغبار را از زمین بلند کند توفان گردوغبار کم‌تر می‌شود. به عکس اگر رویه زمین را چنان
تغییر دهیم که باد آسان‌تر گردوغبار را از زمین بلند کند تعداد و شدت توفان‌های گردوغبار بیشتر خواهد شد. این توفان‌های گردوغبار عمر کوتاهی دارند و پس از فرونشستن باد ذرات گردوغبار معلق در هوا به آرامی بر زمین می‌نشینند و هوا دوباره صاف می‌شود. استاد آب و هواشناسی دانشگاه اصفهان با تصریح بر اینکه حرکات هوا در انباشته شدن آلاینده‌ها و ذرات جامد و مایع معلق در هوا نقش مهمی دارند، اظهار کرد: هوا دو نوع حرکت دارد. حرکت افقی و حرکت عمودی. در حرکت افقی، هوا بر روی زمین از نقطه‌ای به نقطه دیگر جا به جا می‌شود. این نوع حرکت را مردم به نام باد می‌شناسند. چون باد موجب جابه‌جایی هوا و تمام مواد موجود در آن می‌شود می‌تواند آلودگی را پراکنده کند و هوای آلوده شهرها را با هوای تازه و کم‌تر آلوده جایگزین کند. از سوی دیگر همین باد می‌تواند گردوغبار و آلودگی را از روی چشمه‌های گردوغبار و مناطق صنعتی بر روی شهرها منتقل کند. او با بیان اینکه طبیعت دیرگیر اما سخت‌گیر است، یادآور شد: گاهی عامل وزش باد منطقه‌ای یا جهانی است و در این صورت باد، منطقه‌ای وسیع را می‌پوشاند. گاه عوامل محلی موجب وزش باد می‌شوند. به عنوان مثال در اصفهان
کوهستان‌های غرب شهر نسبت به دشت‌های شرق شهر در طول روز به میزان متفاوتی گرم می‌شوند. به همین دلیل گرچه بادهای منطقه‌ای اصفهان غربی هستند، اما در یک شبانه‌روز و بویژه در تابستان که اختلاف دمای شرق و غرب اصفهان بیشتر است بادهای شرقی هم در اصفهان شکل می‌گیرند. به گفته مسعودیان همان‌طور که بادهای غربی می‌توانند آلودگی مناطق صنعتی غرب شهر را بر روی اصفهان منتقل کنند، بادهای شرقی هم می‌توانند گردوغبار را از روی معادن گچ مناطق شرقی بر روی شهر بیاورند. نتیجه آنکه باد هم می‌تواند موجب پراکندگی آلودگی و بهبود هوا شود و هم می‌تواند موجب انتقال آلودگی و گردوغبار و خراب شدن هوا شود. او دومین نوع حرکت هوا را حرکت عمودی دانست و افزود: سرعت حرکات عمودی هوا بسیار کم‌تر از حرکات افقی است و بیشتر اوقات در هوا حرکات عمودی رخ نمی‌دهد. با این حال این حرکات نقش بسیار مهمی در کیفیت هوا دارند. هرگاه هوا از زمین به سوی آسمان (پایین به بالا) در جریان باشد، وضعیت هوا را ناپایدار می‌نامیم. هرگاه هوا ناپایدار باشد حرکات عمودی مانند دودکش آلاینده‌ها را از زمین دور می‌کند؛ در نتیجه کیفیت هوا بهبود می‌یابد. از سوی دیگر هرگاه هوا از آسمان
به سوی زمین (بالا به پایین) در جریان باشد هوا را پایدار می‌نامیم. این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه متوقف کردن منابعی که بالاترین سهم را در آلودگی هوا شهر دارند، بیشترین کمک را به کاهش شدت آلودگی خواهد کرد، گفت: شرایط پایداری مانند درپوشی نادیدنی است که بر روی شهر قرار می‌گیرد و نمی‌گذارد آلاینده‌هایی که در شبانه‌روز در هوای شهر رها می‌شود محل را ترک کند، تصریح کرد: در نتیجه لحظه به لحظه بر غلظت آلاینده‌ها در هوا افزوده می‌شود و کیفیت هوا بدتر و بدتر می‌شود. چون پایداری و ناپایداری توسط عواملی ایجاد می‌شوند که انسان توان تغییر آنها را ندارد برای مبارزه با کاهش کیفیت هوا در زمان پایداری هوا باید از رهاسازی آلاینده‌ها در هوا بکاهیم. برای آنکه بتوان رهاسازی آلاینده‌ها را به نحوی مطلوب کاهش داد که منجر به کاهش شدت آلودگی هوا شود باید سهم هر یک از منابع آلاینده را در آلودگی هوای شهر بدانیم. استاد تمام آب و هواشناسی خاطرنشان کرد: کاهش آلودگی هوا مشروط و منوط به آگاهی دقیق از منابع رهاسازی آلودگی در هوا و کوشش برای کاستن از درجه آلایندگی هر یک از این منابع است. اگر خودروها و موتورسیکلت‌ها نقش مهمی در آلایندگی
شهربازی می‌کنند، با اجرای طرح‌های ترافیکی نمی‌توان مشکل آلودگی هوا را حل کرد هم چنانکه تجربه تهران هم نشان داد؛ بلکه باید فرایند تولید خودرو را اصلاح کرد و این کاری نیست که مردم بتوانند به انجام برسانند بلکه از وظایف مسئولان است. اگر کارخانه‌ها نقش مهمی در آلایندگی هوای شهر دارند باید مسئولیت خود را در اصلاح فرایند تولید بپذیرند. مسعودیان خاطرنشان کرد: هزینه‌هایی را که امروز برای کاستن از آلایندگی هوا نمی‌پردازیم، فردا برای درمان بیماری‌ها صعب‌العلاج خواهیم پرداخت.