کرونا و مواد غذایی
مواد غذایی و احتمال انتقال ویروس کرونا از مواد خوراکی از میوهها گرفته تا سبزیها یکی از پرسشهایی است که بسیاری را درگیر خود کرده است. پس از مشخص شدن امکان انتقال ویروس از طریق هوا و تنفس این بار مواد غذایی بخش دیگری از نگرانی مردم را به خود اختصاص داده است و سؤال این است آیا ممکن است ازطریق مواد غذایی که خریداری میکنیم یا تحویل میگیریم، دچار ویروس کرونا شویم؟ دونالد شافنر، استاد گروه علوم تغذیه دانشگاه راتگرز میگوید: علم درباره ویروس کرونا همچنان در حال آشکارشدن است؛ اما درحالحاضر شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این بیماری ازطریق غذا منتقل میشود.
مواد غذایی و احتمال انتقال ویروس کرونا از مواد خوراکی از میوهها گرفته تا سبزیها یکی از پرسشهایی است که بسیاری را درگیر خود کرده است. پس از مشخص شدن امکان انتقال ویروس از طریق هوا و تنفس این بار مواد غذایی بخش دیگری از نگرانی مردم را به خود اختصاص داده است و سؤال این است آیا ممکن است ازطریق مواد غذایی که خریداری میکنیم یا تحویل میگیریم، دچار ویروس کرونا شویم؟ دونالد شافنر، استاد گروه علوم تغذیه دانشگاه راتگرز میگوید: علم درباره ویروس کرونا همچنان در حال آشکارشدن است؛ اما درحالحاضر شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این بیماری ازطریق غذا منتقل میشود.
ویروس کرونا نوعی ویروس تنفسی است که معمولا از راه قطرات حاصل از سرفه یا عطسه فرد مبتلا به افراد دیگر منتقل میشود. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، اگرچه امکان دچار شدن به ویروس ازطریق لمس سطوح آلوده به قطرات حاوی ویروس و سپس دستزدن به چشم یا بینی یا دهان وجود دارد، این روشِ اصلی انتشار بیماری نیست. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، سازمان غذا و دارو، وزارت کشاورزی آمریکا و سازمان جهانی بهداشت میگویند مواد غذایی بهعنوان مسیر انتقال این ویروس شناخته نمیشوند.
اطلاعات موجود درباره ویروسهای کرونای مرس و سارس که شبیه ویروس کرونای جدید هستند، اطمینانبخش است. شواهد نشان میدهد ویروسهای مذکور نیز ازطریق غذا منتقل نمیشدند؛ البته داشتن عادات غذایی ایمن همیشه معقول است. جیمز راجرز، مدیر آزمایش و پژوهشهای ایمنی غذایی سازمان گزارشهای مصرفکننده میگوید:
همان کارهایی که برای پیشگیری از ابتلا به عفونت یا باکتریهای عامل بیماریهای قابلانتقال ازطریق غذا مانند ایکولای (اشریشیا کلی) یا سالمونلا انجام میدهید، از شما دربرابر هر ویروسی محافظت خواهد کرد.
مهمترین این کارها عبارتاند از: قبل و پس از آمادهکردن غذا و حین آن اگر با گوشت خام، مرغ، غذاهایی دریایی یا تخممرغ کار میکنید و نیز قبل از خوردن غذا دستهای خود را بشویید. میوهها و سبزیجات را بشویید. خمیر خام را نخورید (گاهی اوقات ایکولای در آرد یافت میشود). علاوهبراین، با جداکردن گوشت خام از دیگر غذاها، از رخدادن آلودگی متقاطع مطمئن شوید. برای سبزیجات و گوشت از تختههای آشپزخانه جداگانه استفاده کنید. همچنین، غذاهای فاسدشدنی و پسماندهها را باید سریعا در یخچال بگذارید. اهمیت انجام چنین کارهایی این روزها شاید بیشتر از قبل باشد. راجرز میگوید:
اکنون زمان آن نیست که دچار بیماری ناشی از غذا شوید و بهدنبال دریافت کمک از پزشکانی باشید که بهشدت مشغول مدیریت بیماران مبتلا به کووید ۱۹ هستند.
- ویروس کرونا میتواند ازطریق غذا منتشر شود؟
بعید است. اگر فرد آلوده روی غذا سرفه یا عطسه کند یا ویروس روی دستهایش باشد و به غذا دست بزند، این امکان وجود دارد که ویروس بتواند وارد غذا شود؛ اما برخلاف باکتریهایی که موجب بیماریهای قابلانتقال ازطریق غذا میشوند، ویروس کرونا روی غذا تکثیر نمیشود. بنجامین چاپمن، استاد و کارشناس ایمنی غذایی در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی میگوید:
بسیاری از باکتریها که موجب بیماریهای قابلانتقال ازطریق غذا میشوند، قدرت رشد در غذا را دارند؛ یعنی اگر ترکیب مواد غذایی و شرایط مناسب باشد، چند عدد باکتری میتوانند در مدتزمان کوتاهی به هزاران باکتری تبدیل شوند. ویروسها اینگونه نیستند و برای رشد به میزبان زنده نیاز دارند و با حمله به سلولهای میزبان کنترل سلولها را بهدست میگیرند و میلیونها ذره ویروسی تولید میکنند.
- پختن غذا موجب کشتهشدن ویروس کرونا میشود؟
طبق گفته سازمان جهانی بهداشت، ویروس کرونا احتمالا دربرابر دمای معمول پختوپز حساس است؛ بههمیندلیل، نیازی نیست روش پخت غذا را عوض کنید.
بیشتر تئوریها درباره دمای موردنیاز برای تأثیر روی ویروس از مطالعه واحدی میآید که روی ویروس سارس (نه ویروس کرونا جدید) انجام و در سال ۲۰۰۴ منتشر شد. چاپمن میگوید:
توجه به این نکته نیز مهم است که اطلاعات کافی از ویروس کرونا جدید نداریم تا بدانیم ویروس جدید نیز دقیقا به همان شیوه واکنش نشان میدهد یا خیر.
کارشناسان میگویند احتمالا پختن غذاها بهاندازه موردنیاز برای کشتن پاتوژنهایی که موجب بیماریهای قابلانتقال ازطریق غذا میشوند، باعث ازبینرفتن ویروس کرونا عامل کووید ۱۹ نیز میشود.
- کارکنان بیمار رستوران میتوانند غذای شما را آلوده کنند؟
بهطورکلی، رستورانها استانداردهای ایمنی غذایی دارند که باید از آنها پیروی کنند. استانداردهای مذکور عمدتا برای اجتناب از انتقال باکتریها و ویروسهای قابلانتقال ازطریق غذا مانند سالمونلا، ایکولای، شیگلا، نوروویروس و ویروس عامل هپاتیت A ، تعیین شده است؛ اما همین استانداردها مانع از واردشدن ویروس کرونای جدید به غذای شما میشوند. علاوهبراین، سازمان غذا و دارو توصیه میکند در این مدت، تأسیسات غذایی باید تلاشهای بهداشتی خود را مضاعف کنند تا هر خطر احتمالی مرتبط با کارگران بیمار را فارغ از نوع ویروس یا باکتری کنترل کنند.
- ممکن است ازطریق بستهبندی مواد غذایی دچار ویروس شوید؟
طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، ویروس کرونا عمدتا از فردی به فرد دیگر و ازطریق قطرات تنفسی منتقل میشود. چاپمن میگوید: ما غذا یا بستهبندی غذا را بهعنوان منبعی از انتشار ویروس ندیدهایم.
اگر چیزی که حاوی ویروس است، لمس کنید و سپس به بینی یا دهان یا چشم خود دست بزنید، ممکن است آلوده شوید. بااینحال، درباره بستهبندی مواد غذایی خطر کم است. در مطالعه مقدماتی که هفدهم مارس سال جاری میلادی در مجله The New England Journal of Medicine منتشر شد، پژوهشگران ماندگاری ویروس جدید در سطوح مختلف را آزمایش کرده بودند. آنها دریافتند ویروس روی پلاستیک و فولاد ضدزنگ تا ۷۲ ساعت میماند. همچنین مشخص شد این ویروس روی مقوا ۲۴ ساعت بیشتر نمیماند. البته در این مدت هم ویروس کرونا بهسرعت بهسمت تخریب پیش میرود. نیمهعمر یا مدت زمانیکه غلظت ویروس ۵۰ درصد کاهش پیدا میکند، روی فولاد ضدزنگ ۵/۶ ساعت و روی پلاستیک ۶/۸ ساعت و روی مقوا کمی بیش از سه ساعت بود. راجرز میگوید:
فقط همینکه ویروس در آنجا وجود دارد، به این معنا نیست که توانایی عفونی کردن شما را دارد.
این احتمال کم است که بستهبندی در معرض تمام شرایط لازم برای ماندن ویروس روی آن قرارگرفته باشد. بااینحال، برای کاهش خطر میتوانید کارهایی انجام دهید؛ مثلا هنگام بازگشت از فروشگاه دستان خود را بشویید؛ خریدهای خود را روی سطحی قرار دهید که تمیزکردنی باشد؛ بستهبندیها را باز و سپس سطح را تمیز کنید و دوباره دستان خود را بشویید؛ اگر خیلی نگران هستید، میتوانید شیشهها و قوطیها و ظروف پلاستیکی حاوی مواد غذایی را با استفاده از دستمالی ضدعفونی یا محتویات آنها را به ظرف جدیدی منتقل کنید.
- گوشتها و دیگر محصولات دامی حاوی ویروس هستند؟
اولین موارد بیماری کووید ۱۹ با بازار فروش حیوانات زنده در چین مرتبط بود. این امر باعث شد برخی مردم فکر کنند محصولات دامی حاوی این ویروس هستند؛ اما شواهدی دراینباره وجود ندارد.
طبق مقالهای که در مجله International Journal of Hygiene and Environmental Health منتشر شده است، علائم اصلی بیماری کووید ۱۹، تب و علائم تنفسی است؛ بنابراین، روش انتقال بیماری باید تنفسی باشد و انتقال آن ازطریق خوردن مواد غذایی کاملا بعید است.
پس چگونه این افراد آلوده شده بودند؟ پژوهش دراینباره همچنان ادامه دارد؛ اما این باور وجود دارد که ویروس از خفاشها نشئت گرفته و سپس به حیوان دیگری و درنهایت، به انسان منتقل شده است. شافنر میگوید:
هرجا ارتباط نزدیکی بین انسانها و حیوانات زنده وجود داشته باشد، این احتمال وجود دارد ویروس پرش گونهای انجام دهد (قابلیت آلودهکردن گونه دیگری را نیز بهدست آورد).
درباره نگرانی مذکور، شافنر میگوید: تا جایی که میدانیم، حیوانات در این کشور تحت تأثیر قرار نمیگیرند. علاوهبراین، مسیر اصلی انتقال از فردی به فرد دیگر است.
- غذاهایی مانند میوهها و سبزیجات که بهصورت خام خورده میشوند، بیخطر هستند؟
ازنظر تئوری، این امکان وجود دارد که مثلا اگر فرد آلوده بهطور مستقیم روی سیبی عطسه کند و شما آن سیب را بردارید و سپس بهصورت خود دست بزنید، عفونی شوید. البته بهگفته شافنر، احتمال اینکه شما با ایستادن کنار آن فرد آلوده شوید، بسیار بیشتر از آلودهشدن ازطریق سیب است. بههمیندلیل، در دستورالعملهای فاصلهگیری اجتماعی توصیه میشود که حداقل ۶ فوت (حدود دو متر) بین شما و افراد دیگر فاصله باشد؛ ازاینرو، سریعا پس از دستزدن به اجناس فروشگاه باید دستهای خود را شسته یا ضدعفونی کنید. شافنر میگوید:
اینها بزرگترین کارهایی است که میتوانید برای کاهش خطر ابتلای خود انجام دهید.
اگر درباره این مسئله نگران هستید، میتوانید بهجای خوردن مواد غذایی خام، آنها را بپزید.
- باید روش شستوشوی معمول خود را تغییر دهیم؟
لازم نیست. میتوانید میوهها و سبزیجات را با استفاده از آب بشویید و برای شستن میوهها و سبزیجات سخت از برس شستشو استفاده کنید. شافنر میگوید: شستن این محصولات را با استفاده از صابون یا محلول سفیدکننده رقیقشده توصیه نمیکنم؛ چراکه هر دو میتوانند موجب ناراحتی معده شوند. سرکه ویروس را نمیکشد و شواهدی نیز وجود ندارد که نشان دهد محلولهای شستوشوی سبزیجات موجب ازبینرفتن ویروس میشود.
براساس بهروزرسانیهای وزارت کشاورزی آمریکا، شواهدی وجود ندارد که از انتقال ویروس کرونا ازطریق کالاهای وارداتی حمایت کند. ذکر مجدد این نکته ضروری است که برخلاف باکتریهای عامل بیماریهای قابلانتقال از راه غذا یا ویروس درون یا روی مواد غذایی تکثیر نمیشود و نتایج کنونی نشان میدهد که مدت ماندگاری آن روی بیشتر سطوح زیاد نیست؛ بنابراین، حتی اگر محصول یا بستهبندی حاوی ویروس باشد، احتمالا در جریان حملونقل از بین میرود.
- باید کیسههای خرید قابلاستفاده مجدد را بشویید؟
ممکن است در این شیوع با روی آوردن به کیسههای یکبارمصرف احساس امنیت بیشتری کنید؛ اما کارشناسان میگویند نیازی به این کار نیست. چاپمن میگوید:
کیسههای پارچهای قابلاستفاده مجدد خود را پس از هربار خرید میشویَم. هیچ مدرکی مبنیبر این ادعا وجود ندارد که آنها بیماری را منتقل میکنند؛ اما این کاری هوشمندانه است.