آشناییم با کاریکاتور، داستان عشق در یک نگاه بود

. امسال سی و چهارمین دوره از این جشنواره با حضور ۶۴۱ هنرمند ،۲۲۲۰ اثر از ۶۳ کشور برگزار شد. امسال داوری جشنواره، بیشتر بر موضوع پناهندگی و مهاجرین جنگی تمرکز داشت. همچنین از سال گذشته بخش ویژه ای با موضوع دختران و زنان به جشنواره اضافه شده است.کمیته داوری جشنواره از چند کشور انتخاب می شوند که امسال محسن نوری نجفی از کارتونیست های با سابقه ایرانی یکی از داوران بود. دخشید قدرتی پور، دانش آموخته طراحی صنعتی هنرهای زیبای دانشگاه تهران، سال 2008 در کنار جایزه آیدین دوغان، توانست برگزیده مسابقه بین المللی کارتون در حمایت از کودکان کار و خیابان ایران نیز بشود. وی ایده اثر برگزیده اش را چند سال پیش اتود زده ولی اجرا نکرده بود و تا قبل از این جشنواره نیز این اثر منتشر نشده بود. این اثر به فرهنگ و باورها و تبعیض جنسیتی اشاره دارد. این هنرمند مهارت و فعالیت در زمینه های کارتون- انیمیشن- کمیک استریپ-تصویرسازی- نقاشی- نقاشی دیجیتال- گرافیک- طراحی کانسپت، کاراکتر، استوری بورد- حجم و مدل سازی- طراحی داخلی و دکوراسیون- ایده پردازی، تدریس و مشاوره هنری را در کارنامه کاری خود قرار داده است. پاسخ های قدرتی پور به پرسش های اصفهان امروز را با هم می خوانیم:

۱-دخشید فدرتی از کی وارد دنیای کاریکاتور شد؟ چقدر در این فضا موفق بوده است؟ از کودکی با کاریکاتور آشنا شدم و داستان عشق در یک نگاه بود اولین بار شاید با تماشای مجله های قدیمی خاله ام با عنوان کاریکاتور، کتاب هفته های مادرم، کیهان بچه ها و ... ولی اجراهای کمیک استریپ بهمن عبدی با ماژیک در تلویزیون تاثیر خاصی داشت که البته از حد علاقه و سرگرمی و بعدتر گوشه و کنار دفتر و کتاب های درسی فراتر نرفت. نه من به عنوان یک حرفه در آینده به کارتون نگاه کردم نه بزرگترهایم. اولین کارتون جدی ام را برای مسابقه آسمان آبی تهران و بعدی را برای دوسالانه بین المللی تهران کار کردم که هر دو به نمایشگاه راه پیدا کرد. که همین جا متوقف شد و فکری و کاری درگیر انیمیشن شدم.

2- تا حالا شده که از قدرتی پور انتقاد شدیدی داشته باشید و بخواهید یک کاریکاتور از خودش تهیه کنید؟ خیلی.

۳-اگر قرار باشد به عنوان یک منتقد کارهای خودتان را بررسی کنید، کدام بخش از کارها را حذف می کنید و کدام بخش ها را بیشتر نشان می دهید؟

به دلایل مختلف کم کاری کردم و زیاد کار نکردم که بخشی را هم حذف کنم! شاید باید کم کاری را کم‌کنم!

۴-کاریکاتور بیشتر متکی بر سوژه و موضوع ناب، نگاه منتقدانه و رسانه ای بودنش استوار است یا تکنیک و اجرای قوی حرف اخر را می زند؟

اصل در کاریکاتور ایده است ولی بدون اجرای خوب و پذیرفتنی، ایده زیان می بیند، اثرگذاریش کم می شود یا حتی نمی تواند بیان و منتقل شود و گاه نابود می شود.

۵-نخستین تجربه شما در یک جشنواره جهانی به چه زمانی برمی گرد د؟

آیدین دوغان ۲۰۰۸

6- اصولا حضور در فضاهای بین المللی چه فرصت ها و تهدیدهایی برای یک کاریکاتوریست محسوب می شود؟

ارتباط و تعامل با هنرمندان سایر کشورها می تواند دید گسترده تری نه تنها در زمینه هنر که فرهنگ و دیدگاه های اجتماعی ببخشد و الهام بخش باشد از طرفی می تواند هنرمند را از عمق و روح هنر دور کند و تبدیل به انگیزه و هدف اصلی از خلق اثر شود. فرصت یا تهدید بودن وابسته به خود هنرمند است.

7-برای بیان در کاریکاتورهای خودتان، چه اندازه به فرهنگ و ادبیات رسمی و فرهنگ عوام ایران رجوع می کنید؟

نه فقط برای کاریکاتور که به طور کلی برای هنر یک‌منبع بسیار غنی است

8-جشنواره ای که در ترکیه برگزار شده و شما هم برگزیده شده اید چه جایگاهی در جهان دارد؟ کدام کاریکاتوریست های مهم دنیا در ان شرکت کرده اند؟ شرایط حضور در ان چطور است؟ انتخاب موضوعات و جوایز، سیاسی و یا با جهت داری خاصی نمی باشد؟

از بزرگترین و معتبرترین جشنواره های کارتون دنیاست که به آن لقب اسکار کارتون هم داده اند، یکی از ویژگی های آن نظم و برنامه ریزی دقیقی است که سال هاست در روند این جشنواره به چشم می خورد همچنین عمل به تعهدات جشنواره که از مهمترین بخش های یک جشنواره به حساب می آید. از شناخته شده ترین و حرفه ای ترین کارتونیست های دنیا در این رقابت ها به عنوان شرکت کننده یا داور حضور داشته اند که بسیاری از آنها ایرانی بوده اند. هنرمندان ایرانی در این رقابت ها بسیار موفق بوده اند و سهم کارتونیست های اصفهان از این موفقیت ها به ویژه در سال های اخیر چشمگیر است. موضوع جشنواره آزاد و اختیاری ست.

۸-عنوان اثر شما در این جشنواره چه بود؟ با این موضوع کارهای دیگری هم انجام داده اید یا این نخستین برخورد با این موضوع بوده است؟

هنوز عنوانی ندارد. با این‌موضوع ایده و اتودهایی دارم که اجرا نشده اند

۹-فاصله ایران و ترکیه در کاریکاتور چقدر است؟

از نظری شاید به نزدیکی جغرافیایی دو کشور، هر دو کشور در زمینه طنز و کاریکاتور پیشینه دیرینه و خوبی دارند که فضای آن به دلیل نزدیکی جغرافیایی و البته شباهت های فرهنگی به ویژه در فرهنگ عامه بسیار نزدیک بوده است. از اولین آشنایی های من با طنز در کودکی داستان های «عزیز نسین» نویسنده شهیر و توانای ترکیه است، در ابتدا که نویسنده را نمی شناختم با گمان ایرانی بودن داستان می خواندمشان، برای من کودک فضاها، رویدادها و روابط شخصیت های داستان بسیار آشنا و ملموس بود.

ایران، کارتونیست های توانا و خوش فکری دارد، به خصوص در سال های اخیر تعداد زیادی وارد عرصه کارتون و کاریکاتور شده اند که بیشترشان به خوبی کار می کنند. ولی همانند هنرهای دیگر با توجه به استعدادهای بسیاری که در ایران وجود دارد و در حال افزایش نیز هست حمایت نهادها و ارگان های دولتی و خصوصی بسیار کم است، در ایران شغلی با امنیت حرفه ای و مالی به عنوان کارتون و کاریکاتور نداریم، شناخته نشدن ارزش ها و تاثیرات قوی اجتماعی و فرهنگی کارتون و طنز، ضعف روحیه نقدپذیری، قوانین و محدودیت ها و ممیزی ها، دستمزدهای پایین، تمرکز امکانات و بودجه ها در دست چند گروه خاص و برخوردهای سلیقه ای و گاه شخصی کار را برای بسیاری از هنرمندان بسیار سخت می کند یا ناچار از قربانی کردن اصول هنری و اخلاقیشان برای پذیرفته شدن و داشتن سهمی از این امکانات می شوند.

در ایران از حمایت ها و حرکت های ارگان ها و نهادهای دولتی و رسمی که بگذریم سرمایه دار بانفوذ و قدرتمندی مثل آیدین دوغان نداریم که بخش قابل توجهی از ثروتش را در جهت رشد و پیشرفت فرهنگ و هنر کشورش و حمایت از استعداد های آن صرف فعالیت های فرهنگی و هنری، تاسیس مدارس و موسسات هنری و برپایی جشنواره های سالانه کند که یکی از دستاوردهای آن چنین جشنواره بین المللی نامدار و معتبری است که به کشورش اعتبار می بخشد.

۱۰-حضور و فعالیت در دنیای کاریکاتور، در ایران برای اقایان و خانم ها، یکسان است؟

از آنجایی که کارتون و کاریکاتور بیشتر وابسته به سواد و توانایی های فکری و تکنیکی خود هنرمند است، سهمیه ی دانشگاهی و استخدامی ندارد، درگیر بروکراسی اداری و مجوز کار و غیره نیست و موارد دیگری که در بسیاری از فعالیت های شغلی شرایط را برای زنان سخت تر و گاه ناممکن می کند، در مورد این هنر فضا و شرایط برای فعالیت یکسان تر است به خصوص در سال های اخیر تعداد کارتونیست های زن افزایش داشته است، خودباوری و تغییر یافتن قالب های فکری جنسیتی در ابتدا در باور خود زنان و به تاثیر از آن در جامعه و البته کوچک شدن دنیا از عوامل اصلی این پیشرفت و حضور است.

زمانی که وارد این عرصه شدم تعداد خانم های کارتونیست بسیار کمتر بود آن سال اولین دختر ایرانی برنده جشنواره آیدین دوغان بودم و حالا بعد از گذشت تنها ۹ سال تنها تعداد افزایش نداشته، بلکه خیلی خوب کار می کنند و در همین مدت همین جشنواره چند برنده خانم ایرانی داشته است که بیشترشان هم از اعضای خانه کاریکاتور اصفهان بودند اینجا جا دارد به خانه کاریکاتور اصفهان به عنوان یک مجموعه فعال با مدیریتی متفاوت از بسیاری دیگر از مجموعه های رسمی و پایگاهی خوب برای کارتونیست ها اشاره کنم.

۱۱-اصلی ترین اسیبی که فضای کاریکاتور امروز ایران را تهدید می کند چیست؟ چه باید کرد؟

شهرت طلبی و نامجویی، کلیشه ای شدن و قالب گرایی، نان به نرخ روز خوری، رقابت ناسالم به جای تشویق و همکاری سازنده، در نتیجه فراموش شدن آرمان و هدف اصلی و از دست رفتن عمق و روح و خلوص آثار هنرمند، حمایت مادی و معنوی ناکافی از این هنر، مدیران نالایق با برخوردهای سلیقه ای و جناحی با هنر و هنرمندان، محدودیت بسیار در بیان ایده به دلیل ممیزی شدید را می توان از آسیب های جدی فضای کاریکاتور امروز ایران دانست.

۱۲-چرا برخی در ایران از کاریکاتور وحشت دارند؟

برخی از اندیشه و بیان آن وحشت دارند