چالش نهنگ آبی؛ بازی اینترنتی که نوجوانان را به کام مرگ می‌کشاند

تأثیر بازی‌های کامپیوتری مخصوصا جنگی که خشونت و آدم‌کشی در آن‌ها موج می‌زند، بر روی نوجوانان و حتی جوانان غیرقابل‌انکار است. آن‌ها با اجرای این بازی‌ها یاد می‌گیرند کشتن و ریختن خون دیگران، ساده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنند و همین طرز تفکر، زمینه‌ای برای افزایش خشونت در آن‌ها است. دراین‌بین بازی‌هایی مثل نهنگ آبی نیز یافت می‌شوند که با تکنیک‌های روان‌شناسی، خشونت را به‌حداعلا رسانده و فرد را به جنون می‌رسانند، به‌طوری‌که بدن خود را به‌صورت عمدی زخمی کرده و درنهایت خود را می‌کشد.

بازی نهنگ آبی که آن را بانام چالش نهنگ آبی نیز می‌شناسند، یک بازی اینترنتی است که در مدت‌زمان اخیر، در بین کاربران برخی کشورها محبوبیت زیادی پیداکرده است. در آن چندین هدف برای کاربر تعریف می‌شود که باید آ‌ن‌ها را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله طی پنجاه روز انجام دهد.

نحوه طراحی بازی و شیوه تأثیرگذاری آن بر روی روح و روان طوری است که کاربر را به چالش می‌کشاند! به همین دلیل نوجوانان که همیشه دوست دارند توانایی‌های خود را به دیگر نشان داده و از گفتن کلمه نه واهمه دارند، بیشتر جذب آن می‌شوند، گویی گفتن کلمه بله به فرمان‌های بازی، آن‌ها را بزرگ و نیرومند جلوه می‌دهد. کنجکاوتر بودن نوجوانان، دلیل دیگر جذب آن‌ها به این بازی است.

نام‌گذاری این بازی بر اساس اصطلاح نهنگ آبی بوده و از پدیده به ساحل نشستن نهنگ‌ها می‌آید که نشانی از خودکشی است. به عقیده برخی محققان، این نوع از نهنگ‌ها برای خودکشی خودشان را به ساحل می‌کشانند.

کاربر باید به‌طور مرتب بازی نهنگ آبی را اجرا کرده و اغلب یک تصویر از خود ارسال کند تا مجوز راهیابی به مرحله بعد را به دست بیاورد. در نخستین مرحله از او خواسته می‌شود یک نهنگ آبی را بر روی دستش ترسیم کند. تصویر زیر نشان‌دهنده دست یکی از کاربرانی است که نتوانسته به چالش بازی نهنگ آبی کلمه نه بگوید.

بریدن لب یکی دیگر از خواسته‌های دردآور این بازی است که در یکی از مراحل آن از کاربر خواسته می‌شود. رفتن به بلندی، آویزان شدن از آن و گرفتن عکس از خود یکی دیگر از مراحل بازی است. فعالیت این بازی در سال 2013 و همراه با F57 آغاز شد. F57 یکی از نام‌های «گروه مرگ» در شبکه اجتماعی روسی‌زبان VKontakte است. به نظر می‌رسد نخستین مرگ در اثر بازی نهنگ آبی در سال 2015 اتفاق افتاد.

فیلیپ بوکین، یک دانشجوی روان‌شناسی بود که از دانشگاه اخراج شد. وی مدعی ساخت بازی نهنگ آبی است. فیلیپ هدف خود را تلاش برای پاک‌سازی جامعه با حذف انسان‌هایی که هیچ فایده‌ای ندارند اعلام کرد.

در سال 2016، وقتی یک روزنامه‌نگار با ارتباط دادن تعداد زیادی از خودکشی‌های اخیر به این بازی توجه زیادی را به خود جلب کرد، بازی نهنگ آبی مجددا بر سر زبان‌ها افتاد. دوباره نوجوانان زیادی به سمت آن جذب‌شده و والدین زیادی مضطرب شدند. مدتی بعد، بودکین به جرم تحریک 16 دختر نوجوان برای خودکشی دستگیر شد.

قوانینی به‌منظور پیشگیری از خودکشی وضع شد و نگرانی از بازی نهنگ آبی به‌کل جهان گسترش یافت. حتی چندین حادثه که در آن‌ها افراد اقدام به خودآزاری و صدمه زدن به بدن خودکرده بودند نیز به این بازی ارتباط داده شد.

هر بار که نام بازی نهنگ آبی به خاطر حوادث پدید آمده از آن بر سر زبان‌ها افتاد، مجددا تعداد زیادی نوجوان کنجکاو به سمت آن کشیده شدند. بازی بر اساس ارتباط بین کاربران و مدیران بناشده است. در آن مجموعه‌ای از وظایف تعریف‌شده‌اند که توسط مدیران گفته‌شده و کاربران باید آن‌ها را به اتمام برسانند. اغلب وظایف روزانه تعریف‌شده و به‌نوعی در انتها، به صدمه زدن به خود ختم می‌شوند. کاربر طی 49 مرحله آن‌چنان تحت‌ تأثیر قرارگرفته و غرق بازی نهنگ آبی می‌شود که در مرحله 50 دست به خودکشی می‌زند.

بیدار شدن در ساعت 4:20 دقیقه صبح، بالا رفتن از یک جرثقیل، حک کردن یک عبارت خاص بر روی دست خود با خراشیدن پوست، فروکردن سوزن به داخل دست یا پا، ایستادن بر روی پل و یا سقف خانه، گوش دادن به موسیقی و مشاهده ویدیوهای ارسال‌شده توسط مدیران، ازجمله مراحل بازی نهنگ آبی هستند. تعداد زیادی خودکشی از کشورهای سراسر دنیا گزارش‌شده‌اند. در اغلب موارد سن افراد بسیار کم و پایین‌تر از 17 سال بوده است.

در این بازی طی مراحل، رفته‌رفته اطلاعاتی از کاربر کسب‌شده و بعدها، به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم برای وی بازگو می‌شوند. به همین دلیل فرد نوجوان تصور می‌کند مدیران بازی واقعا قادر به مشاهده وی از نزدیک و کنترل اعمال او هستند. پس او از یک مرحله به بعد، احساس می‌کند کنترل بازی از دستش خارج‌شده و مجبور به ادامه آن است، چراکه ممکن است با توقف بازی تهدید شود!

این نخستین باری نیست که برخی افراد، بیش‌ازحد به دل‌بازی‌های کامپیوتری و موبایلی می‌زنند! به‌عنوان نمونه اخبار متعددی طی چند دهه اخیر درباره مرگ به خاطر اجرای زیاد بازی‌های کامپیوتری به گوش رسیده‌اند. بازی نهنگ آبی هر چه که باشد، تنها با استفاده از ترفندهای روان‌شناسی نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و خبری از جادو نیست. این موضوع لزوم هشیاری والدین و کنترل اعمال فرزندان نوجوان خود را بیشتر می‌کند. یک فرد جوان و بالغ، عاقل‌تر از آن است که این‌چنین به دام بیفتد!

نهنگ آبی چه کشورهایی را درگیر کرده است

بر اساس گزارش یورونیوز، حادثه‌ای که در آن نوجوانی خود را به زیر قطار انداخت یا دختری 15 ساله به نام «یولیا کونستانینوا» که خود را از پشت‌بام ساختمانی 14 طبقه به پایین انداخت، به گروه گرداننده بازی «نهنگ آبی» نسبت داده می‌شود.

پلیس در همین ارتباط دو نوجوان را بازداشت کرده که گمان می‌رود از صحنه خودکشی «یولیا» فیلم‌برداری می‌کردند؛ در این رابطه روزنامه «نووایا گزتا» می‌نویسد که از نوامبر سال 2015 تا آوریل سال 2016 میلادی 130 مورد اقدام به خودکشی در ارتباط با بازی «نهنگ آبی» ثبت کرده است.

پلیس روسیه هم در این خصوص تحقیق می‌کند؛ گمان می‌رود که حداقل 130 مورد اقدام به خودکشی در ارتباط با بازی نهنگ آبی بوده است.

سال گذشته، پلیس روسیه جوانی 21 ساله به نام «فیلیپ بودیکین» را دستگیر کرد که گمان می‌رود سردسته گروهی بوده که از طریق اینترنت نوجوانان و جوانان را به خودکشی ترغیب می‌کرده‌اند.

یکی از شبکه‌های اجتماعی و اینترنتی که این گروه‌ها در آن فعال هستند، «وی‌کی» نام دارد؛ «وی‌کی» مخفف «وی‌کنتاکته» (VKontakte) شبکه اجتماعی روسی است که به فیس‌بوک شبیه است و کاربران بسیاری ازجمله در روسیه، اوکراین و مولدوای و قزاقستان دارد.

این چالش اینترنتی اخیراً در فرانسه هم رایج شده است.

هشدار به والدین

بسیاری از خانواده‌ها بر این باورند که دسترسی به بازی نهنگ آبی بسیار ساده بوده و به‌راحتی می‌توان آن را از وب دریافت نمود؛ اما در حقیقت این‌گونه نبوده و از سال 2016 این بازی از اکثر سرورهای رسمی دانلود بازی‌ها و برنامه‌های موبایل، نظیر گوگل پلی حذف کرده‌اند (و در ایران نیز این بازی از طریق کافه بازار و سایر مارکت های اندرویدی قابل دریافت نیست.) به این دلیل که از سال 2015 تا 2016 حدود 130 مورد خودکشی نوجوانان و کودکان را به این بازی نسبت می‌دهند کشورهای زیادی اقدام به فیلترینگ و حذف این بازی از سرورهای تحت نظر خود نموده‌اند.

اما همچنان هستند افرادی که این بازی را از روش‌های گوناگون در اختیار دیگران قرار بدهند. برخی از سایت‌هایی که فیلتر شده‌اند این بازی را به دلیل تعداد زیاد مخاطبینی که از روی کنجکاوی به دنبال آن هستند ارائه می‌دهند. روش دیگر دانلود و دریافت این بازی استفاده از آدرس ایمیل است که دارندگان بازی از آن طریق بازی را برای کاربرانشان ارسال می‌نمایند؛ اما اصلی‌ترین منبع دانلود بازی نهنگ آبی و دریافت آن، وب سیاه یا دارک وب است که این‌گونه برنامه‌ها و تقریباً هر چیزی که در دنیا بخواهید را می‌توان در آن یافت نمود. دارک وب محیطی است برای انجام تبهکاری‌های اینترنتی که اکثر فعالان آن هکرهای حرفه‌ای بوده و قادرند کارهای بسیار زیادی را از طریق اینترنت انجام دهند.

با این حساب باید بگوییم دانلود بازی نهنگ آبی به‌سادگی انجام‌پذیر نبوده و برای این امر لازم است که هزینه و وقت بسیاری را صرف نمود؛ اما در دنیای بی‌کران اینترنت و وب هیچ‌چیز غیرممکن نبوده و با جستجو می‌توان به آن دست‌یافت.

به‌هرحال توصیه اکید ما این است که اگر فقط از سر کنجکاوی علاقه‌مند به انجام این‌گونه بازی‌ها هستید، بهتر است آن را انجام نداده و به دنبال دانلود آن نیز نباشید. هم‌چنین به والدین هشدار می‌دهیم که با نظارت بیشتر بر روی رفتار فرزندانشان در فضای مجازی از نصب این بازی پیشگیری کرده و اجازه ورود فرزندانشان به این چالش را ندهند.