درآمدزایی برای مناطق روستایی و محروم
هفته گذشته شاهد افتتاح اولین جشنواره عرضه پوشاک ملی ایران با رویکرد احیای فناوری‌های بومی در تالار فرشچیان بودیم. اتفاقی که شاید ازنظر عده‌ای شو لباس تلقی شود، اما پشت پرده آن خبرهای خوب و تأثیرگذاری است که کمتر کسی از آن آگاهی دارد. در این نمایشگاه لباس‌های عرضه‌شده تولید ملی، کاملاً بومی و از المان‌های فرهنگ ایرانی غنی بودند.
سمیه مسرور-اصفهان امروز: هفته گذشته شاهد افتتاح اولین جشنواره عرضه پوشاک ملی ایران با رویکرد احیای فناوری‌های بومی در تالار فرشچیان بودیم. اتفاقی که شاید ازنظر عده‌ای شو لباس تلقی شود، اما پشت پرده آن خبرهای خوب و تأثیرگذاری است که کمتر کسی از آن آگاهی دارد. در این نمایشگاه لباس‌های عرضه‌شده تولید ملی، کاملاً بومی و از المان‌های فرهنگ ایرانی غنی بودند. خیلی از ما لباس‌های بلوچی سوزن‌دوزی شده را دیده‌ایم و روی طاقچه خانه مادربزرگمان تا ویترین جهاز نوعروسان، ظروف میناکاری را رؤیت کرده‌ایم. ولی دیدن این آثار در لباس بی‌شک مد جدیدی از پوشاک است که نفیسه عروجی کارآفرین توسعه روستا و مناطق محروم و مشاور ریاست جمهوری در این زمینه آن را ابداع و با حمایت دولت تدبیر و امید به تولید رسانده است. برای آشنایی هرچه بیشتر با پوشاک تولید ملی و اتفاقات خوبی که کمتر کسی از آن خبر دارد باخانم عروجی مصاحبه کرده‌ایم که در زیر می‌خوانید.
از جشنواره عرضه پوشاک ملی ایران با رویکرد احیای فناوری‌های بومی بگویید.
این جشنواره برای اولین بار در کشور و به نام اصفهان سه‌شنبه هفته گذشته 20 تیرماه توسط دکتر رضوی معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری افتتاح شد. در این جشنواره از محصولی که تولید کردیم تحت عنوان پوشاک ملی در سطح کشور رونمایی شد.
پوشاک تولیدی همه مربوط به اصفهان است؟
جشنواره عرضه پوشاک ملی ایران با رویکرد احیای فناوری‌های بومی اولین بار در اصفهان و به نام اصفهان ثبت و برگزار شد، اما سه استان درگیر تولید این محصول هستند.
چه استان‌هایی در تولید پوشاک ملی شرکت داشتند؟
شهر سرباز در سیستان و بلوچستان، روستای بیرجند خراسان جنوبی و مناطق محروم اصفهان.
در عنوان جشنواره درج‌شده «عرضه پوشاک ملی ایران با رویکرد احیای فناوری‌های بومی» دراین‌باره توضیح دهید.
برای تولید لباس از صنایع‌دستی روستا، چیزی که همیشه به‌صورت تکراری تولید می‌شد، استفاده کردیم و با فناوری صنایع‌دستی بومی و ادغام آن در تولید پوشاک، پوشاک ملی تولید کردیم که آن صنایع‌دستی به‌گونه‌ای جدید و جذاب برای مخاطب عرضه شود. مثلاً خیلی‌ها اهلی سیستان و بلوچستان را بالباس‌های شکیل سوزن‌دوزی‌شان می‌شناسند درحالی‌که جامعه شهری مدرن شده بسیار کم متقاضی این‌گونه پوشاک است. ما فناوری را وارد آن سوزن‌دوزی کردیم و لباسی را تولید کردیم که روی آن سوزن‌دوزی بلوچستان کارشده است؛ یعنی سوزن‌دوزی را به یراق‌آلات تبدیل کردیم. درحالی‌که معمولاً یراق‌آلات از چین یا هند وارد می‌شوند و به‌صورت ماشین دوز در دوخت لباس استفاده می‌شود. این واردات به ضرر صنایع‌دستی به‌ویژه صنایع‌دستی مناطق محروم است. رویکرد ما احیای فناوری‌های روستایی و بومی و استفاده از آن‌ها در تولید پوشاک ملی است. دوخت مانتو در خود روستا، رودوزی ساده و یراق‌آلات نیز توسط بانوان روستایی انجام‌شده است. بعضی از مانتوهای تولیدی‌مان نیز با پارچه‌های تولید دستگاه‌های کار بافی با جنس نخ‌های پنبه بافی تولیدشده است. در خود اصفهان صنایع‌دستی زیادی داریم که با کاهش متقاضی برای خرید روبرو هستند. مثل مینا، ما رویکرد مینا را تغییر داده‌ایم. در حال حاضر مانتوهایی داریم که داخل آن پلاک میناکار شده است. وقتی می‌گوییم هنر مینا، همه یاد بشقاب و گلدان می‌افتند که در کمد و ویترین و روی دیوار استفاده می‌کنند. ما مینا را به‌عنوان یک المان فرهنگی وارد لباس کردیم. نگاه ما این است که به‌عنوان یک ایرانی پوششمان باید المانی از فرهنگمان را داشته باشد. تا فردی که از خارج از کشور وارد ایران می‌شود با دیدن ما با المان‌های فرهنگی ایران آشنا شود. در این حالت گردشگر با خرید این لباس، فرهنگ مارا به کشور خودش می‌برد و خواسته و یا ناخواسته سفیر فرهنگی ما می‌شود. بدین ترتیب ما به‌نوعی صادرات فرهنگ انجام می‌دهیم.
استقبال از اولین جشنواره عرضه پوشاک ملی ایران با رویکرد احیای فناوری‌های بومی چگونه بود؟
استقبال بسیار خوب و بیشتر از انتظار ما بود. بطوریکه برای ادامه این کار بسیار امیدوار شدیم.
شاهد برگزاری چنین جشنواره‌های در آینده خواهیم بود؟
قطعاً. ما به‌عنوان «پوشاک ملی» جشنواره‌ای نام‌گذاری و قرار است دو بار در سال در اصفهان این جشنواره به‌صورت کشوری برگزار شود. هدف ما این است که طراحانی که در زمینه مد و پوشاک و حتی حجاب کار می‌کنند به این جشنواره دعوت کنیم. قصد داریم آن‌ها را ترغیب کنیم که تفکرات، دانش و ایده‌هایشان را به سمت کاربردی کردن فناوری‌های بومی ببرند... یعنی از صنایع‌دستی مناطق روستایی طوری استفاده کنند که برای استفاده در جامعه شهری کاربردی شود. در همین راستا اواخر پاییز کالکشن پاییز و زمستان راداریم؛ که آن را در اصفهان با فراخوان کشوری برگزار می‌کنیم و نظرمان برای برگزاری نمایشگاه پل شهرستان است. در این نمایشگاه همه استان‌ها حضور دارند و به‌نوعی بستر اشتغال است که از خودمان به خودمان بازمی‌گردد.
جدای از مانتو و شال، شاهد عرضه صنایع‌دستی مانند کیف‌های چرم دو فرش و حصیربافی گیوه‌هایی با شکل و شمایل متفاوت در این جشنواره بودیم. برای این کار نیز برنامه خاصی دارید؟
این گیوه‌ها در روستای حصین کرمانشاه تولید و سوزن‌دوزی روی آن توسط بانوان مراکز زینبیه و حصه انجام‌شده که خودمان به آن‌ها آموزش داده‌ایم. با ایجاد تغییر در شکل ظاهری گیوه آن را برای مخاطب و مشتری جذاب کرده‌ایم. ما خیلی بافنده فرش در کشور داریم ولی اکثراً بی‌کارند زیرا استقبال زیاد نیست و تولید ندارند. آمدیم سایز فرش دست‌بافت را تغییر و با نصب فرش دست‌بافت روی کیف‌های دست‌دوز چرمی کاربری آن را تغییر داده‌ایم. از سوی دیگر توریست خارجی برای بردن فرش ایرانی لازم به گذراندن مراحل قانونی دست و پاگیر مثل گرفتن برگ سبز نیست و با خرید یک کیف‌دستی فرهنگ و هنر و صنایع‌دستی کشورمان را به کشور خودش می‌برد و مبلغی برای صنایع‌دستی ما در آن‌سوی آب‌ها می‌شود. در این حالت توریست یک سفیر فرهنگی برای صنایع‌دستی و فرهنگ ایران است.
هنرها و صنایع‌دستی و نیروهای مار را چطور شناسایی می‌کنید؟
به دلیل اینکه مشاور توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری هستم، از سوی نهاد ریاست جمهوری یکسری اطلاعات به دست من می‌رسد و از سوی دیگر به دلیل فعالیت طولانی‌مدت در این زمینه آشنایی نسبی از صنایع‌دستی و نیاز روستاهای کشور دارم. قبل از انجام هر کاری نیز در منطقه نیازسنجی انجام می‌دهیم. حدود پنج تا شش ماه در مناطق موردنظر نیازسنجی و تحقیق می‌کنیم و حتی ای سی آب‌وخاک منطقه را استخراج می‌کنیم که ببینیم از چه خاصیتی برخوردار است و می‌شود روی آن چه‌کارهایی انجام داد. بعدازآن سعی می‌کنیم صنایع را باهم ترکیب کنیم. این‌گونه به اقتصاد و صنعت گردشگری مناطق محروم و روستایی نیز کمک کرده‌ایم. مثلاً در کنار پوشاک دو پروژه گردشگری برنامه‌ریز کرده‌ایم که علاقه‌مندان و حتی تولیدکنندگان، خریداران و سفیران فرهنگی که از محصولات ما استفاده می‌کنند را به شهرها و روستاهایی ببریم که مشغول تولید پوشاک ملی هستند تا از نزدیک ببینند که چگونه کار انجام می‌شود.
آیا شاهد این اتفاقات در دولت یازدهم بودیم؟
بله با حمایت‌های دولت تدبیر و امید این اتفاق رقم خورده و پیش‌بینی و چشم‌انداز ما این است که در کشورهای اسلامی نمایشگاهی از پوشاک تولید ملی‌مان را برپا کنیم. هماهنگی‌های لازم این کار در حال انجام است و با کشور بوسنی و هرزگوین صحبت‌های مقدماتی برای برایی این نمایشگاه انجام‌شده است. دولت کار خودش را کرده و بستر را فراهم ساخته است و حالا ما و مردم ایران باید دست‌به‌دست هم دهیم و با خرید پوشاک ملی به رشد اقتصاد و فرهنگ مناطق روستایی و محروم کشور و نیز رشد فرهنگ کشورمان کمک کنیم. چرا باید جنس وارداتی را حمایت کنیم؟ باید به سمت حمایت از تولید باکیفیت ملی به رونق اقتصادی کشور کمک کنیم.
باید بپذیریم که اصفهان مرکز این‌گونه فعالیت‌ها در کشور است؟
انجام این کارها به نام اصفهان ثبت‌شده و شهر گنبدهای فیروزه‌ای به‌عنوان پایلوت کشور برای انجام طرح جشنواره عرضه پوشاک ملی با رویکرد احیای فناوری‌های بوی انتخاب‌شده است. توسط خود من حالا پل نی آماده‌شده برای ارائه به استان‌های دیگر. حالا اصفهان آزمونه (پایلوت) کشوری و مرکز جشنواره شد که طراحان از پلک و برنامه ما استفاده کند.