نجات تنها بازمانده آسیاب آبی اصفهان از فروپاشی

این روزها در میان پیچ و تاب خبرهای بی‌رمق، یک خبر در میان آن‌ها چشمک می‌زند و آن چیزی نیست به جز احیای آسیاب‌های اصفهان که آسیاب آبی ناژوان هم شامل آن می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، روگذر را به اشتباه رد کردیم و با آدرس پرسیدن‌های چندباره مسیر را پیدا کردیم، آمدیم زیر پل روگذر، مادی قدیمی کنارش بود و کوچه‌ای که نام "آسیاب‌" را با خود یدک می‌کشد؛ از یک محلی پرسیدیم "آسیاب ناژوان‌" کجاست؟ و آن با انگشت، خرابه‌ای را نشان داد که با یک درب کلون‌دار بزرگ حبس شده بود.
بنایی که در حال فروپاشی بود، درب آن 3 قفله بود اما از لابلای چوب‌های پوسیده و زِوار در رفته می‌شد فضای آن را دید؛ اینجا تنها بازمانده آسیاب آبی اصفهان است که در برابر ساختمان‌های مدرنیته سر به فلک کشیده اطرافش کمر خم کرده، خمیدگی معماری‌اش حکایت روزهای ندیدن را دارد.
تنها آسیاب آبی اصفهان با یک مالک شخصی
گوشه حیاط دَرَندَشت آسیاب دود کمرنگی به آسمان پرواز می‌کرد و فهمیدیم که ساعاتی پیش شخصی در آنجا بوده است.
برای وارد شدن به تنها بازمانده آسیاب آبی اصفهان از همان شخص محلی پرسیدیم، اظهار بی‌اطلاعی کرد اما آدرس یک بنگاه املاکی را داد که از آن خبر داشت، بنگاه املاک پس از سین جین کردن شماره تماس مالک آسیاب را داد، آسیابی که به عنوان یک ورثه باقی مانده است.
وارثی که پس از شنیدن توضیحات ما برای معرفی بنا، داد و فریادی از پشت تلفن کشید که ما عجالتاً در آن موقعیت فرار را بر قرار ترجیح دادیم.
احیای آسیاب‌های اصفهان
اما این در حالی است که این روزها در میان پیچ و تاب خبرهای بی‌رمق، یک خبر در میان آن‌ها چشمک میزند و آن چیزی نیست به جز احیای آسیاب‌های اصفهان که آسیاب آبی ناژوان نیز شامل آن می‌شود.
مهدی بقایی مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان از احیای آسیاب‌های قدیمی در محور مادی‌های شهر اصفهان خبر داد؛ به گفته وی طرح احیای آسیاب‌ها نسبت به سایر پروژه‌های زیباسازی شهری از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا پیوند مستقیمی با هویت فرهنگی شهر و کالبد محلات دارد و از لحاظ مبلمان شهری نیز متفاوت از سایر شهرها است.
وی این طرح را چند منظوره دانست و گفت: مادی‌ها از منظر تاریخی، توسعه شهر پایدار و نیز تکمیل فضای شهری اصفهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند از این‌رو باید مورد توجه قرار بگیرند؛ احیای آسیاب‌ها، احیای رابطه بین مادی‌ها و محلات و به تبع آن، احیای عناصر اصلی محله مانند بازارها، مساجد و حمام‌ها و درنتیجه بازسازی هویت شهر اصفهان در محلات را به دنبال دارد.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان بیان کرد: احیای این آسیاب‌ها با ایجاد فضای مکث شهری، عابران و رهگذران را به ایستادن و نشستن دعوت می‌کند که در نهایت منتج به ایجاد پاتوق شهری می‌شود.
امکان ثبت بنا در فهرست ملی وجود دارد
فریدون الهیاری مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان نیز از همکاری با شهرداری در این باره خبرداد و به تسنیم گفت: هماهنگی‌هایی را با سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان برای آسیاب آبی ناژوان انجام داده‌ایم و این بنا به زودی احیا و مرمت می‌شود.
وی افزود: از آنجائی که این بنا مالک شخصی دارد، موانعی داشت که پیگیری شده تا زمینه‌های مرمت آن صورت بگیرد، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نیز درخواست تأمین منابع و اعتبار کرده و ما هم کمک می‌کنیم.
مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان با اشاره به موانع مالک شخصی تصریح کرد: مالک شخصی تا یک سطحی می‌تواند مانع شود اگر ممانعت آن موجبات تخریب را فراهم کند، قابل مدیریت است.
وی افزود: ممکن است این بنا به ثبت ملی برسد، علاقه‌مندان میراث فرهنگی پیگیر این موضوع هستند تا به انجام برسد و اقدامات خوبی انجام شده است، برای تعریف کاربری آن چون مالکیت خصوصی دارد تعریف کاربری با آنها است اما، ما برای حفاظت کمک می‌کنیم.
علیرضا جعفری زند کارشناس میراث فرهنگی در مورد آسیاب آبی ناژوان می‌گوید: فعلاً تنها بازمانده آسیاب آبی در شهر است، قبلاً چند آسیاب آبی در خیابان سلمان فارسی و پل شهرستان هم بود که تا 18 سال پیش کار می‌کردند اما به مرور زمان نابود شدند.
وی افزود: این بنا مربوط به دوره قاجاراست، معماری این آسیاب از نظرساختاری چیز مهمی ندارد و این‌گونه نیست که اثر تاریخی زیبایی داشته باشد اما به عنوان ساختاری، یک نوع معماری است که امروز یکی پس از دیگری نابود شده و ما در اصفهان نمونه آن را نداریم.
جعفری زند بیان کرد: این آسیاب احتمالاً تا 70 سال پیش بهره‌برداری می‌شده و از آنجائی که قطب کشاورزی در غرب اصفهان در کنار مزارع بوده به این لحاظ باقی مانده اگرچه نسبت به سایر آسیاب‌ها ابعادی بزرگی دارد اما اینکه نسبت به بقیه آسیاب‌ها سرپا هست و دیوارهای آن وجود دارد نشان می‌دهد اهمیتش نسبت به بقیه بیشتر بوده که تا حالا باقی مانده است.
عبور رودخانه زاینده‌رود از قلب شهر اصفهان موجب شکل‌گیری آسیاب‌های متعددی در اطراف این رودخانه شده است با وجود اینکه آسیاب‌های آبی شناخته‌شده نیستند اما احیا می‌تواند بقای این صنعت قدیمی را نگه دارد. مشخص نیست مرمت تنها بازمانده آسیاب آبی اصفهان کی اجرا می‌شود اما حتماً این آسیاب هم باید به نوبت باشد...