پیام برجامی اروپا به ایران

«همه طرف‌ها به تعهدات خود در برجام پایبند بوده‌اند»؛ این پیامی است که روز پنجشنبه از سوی اتحادیه اروپا به جهان مخابره شد. در روزهایی که تنش‌ها بار دیگر میان تهران و واشنگتن بالا گرفته و تحریم‌های سنا که امضای ترامپ نیز پای آن نشسته است، از مسیری غیربرجامی، توافق هسته‌ای را نشانه گرفته است، سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرده که نقضی در برجام صورت نگرفته و اروپا امید دارد که طرف‌ها این مسیر را مانند گذشته تداوم بخشد.

این درحالی است که هفت ماه از عمر دولت دونالد ترامپ در کاخ سفید می‌گذرد و رئیس جمهور ایالات متحده هنوز در بلاتکلیفی نسبت به برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و گروه 1+5 به سر می‌برد. ترامپ که از کارزار انتخاباتی‌اش تا به امروز بارها برجام را هدف لفاظی‌های خود قرار داده است، در گزارش‌های ماه آوریل و جولای وزارت خارجه‌اش به کنگره، دوبار پایبندی ایران به برجام را تایید کرده و به نظر نمی‌رسد که بخواهد سیاست‌خارجی دولتش را از ریل اجرای توافق هسته‌ای خارج کند. این درحالی است که آمریکای ترامپ تلاش دارد تا همچنان فضای خوف و رجا را در سطح بین المللی برای نزدیکی به ایران حفظ کند. گزارش ماه جولای در شرایطی پایبندی ایران به برنامه جامع اقدام مشترک را تایید کرد که تنها ساعاتی پس از آن، افراد و شرکت‌های جدید در فهرست تحریم‌های ایران قرار گرفتند. علاوه بر ترامپ، تندروهای زیادی در ایالات متحده در کمین میراث اوباما نشسته‌اند تا خصومت با ایران را از راه دیگری غیر از برجام تداوم بخشند. آمریکایی‌ها می‌دانند که برجام، معاهده‌ای نه میان ایران و آمریکا که توافقی است بین‌المللی و مهر تایید شورای امنیت سازمان ملل و جامعه جهانی را نیز به همراه دارد و تخطی از آن، ایالات متحده را منزوی و اروپا را به ایران نزدیک می‌کند. از همین رو، تلاش دارند تا از مسیری غیرهسته‌ای فشارها بر ایران را تشدید کنند. برخی تحلیلگران معتقدند که آمریکا به دنبال آن است تا با اعمال فشارهای گوناگون، تهران را مجبور به خروج از برجام سازد و در نتیجه، هزینه رها شدن از توافق هسته‌ای را بر دوش ایران بیندازد. براین اساس، بسته تحریمی جدید آمریکا علیه سه کشور ایران، کره شمالی و روسیه درحالی هفته گذشته به تصویب مجلس سنا و نمایندگان و امضای رئیس جمهور رسید که در طرح اولیه تحریم‌های HR3364 که توسط سناتورهای جمهوری خواه تدوین شده بود، بندهایی قید شده بود که نقض برجام به شمار می‌آمدند؛ اما در رایزنی های بعدی، این بندها حذف شد تا در صورت تصویب طرح، واشنگتن از سوی دیگر اعضای گروه 1+5 به نقض برجام متهم نشود. ایران اما معتقد است که این تحریم‌ها بندهای 26 تا 29 برجام را که به اصل حسن نیت بازمی‌گردد، نقض کرده است؛ در ایــن بنــدها بر اجرای برجام با حسن نیــت و در فضایی سازنده، خودداری از هر حركتی كه اجرای موفقیت‌آمیز برجام را تحت تاثیر قرار دهد تاكید شده است. ایران با استناد به بندهای 26 تا 29 می‌تواند ادعای نقض از سوی آمریکا را مطرح کند؛ اما از آنجایی که برجام، توافقی بین‌المللی است، برای به نتیجه رساندن این ادعا، نیاز به اجماع با دیگر امضاکنندگان توافق هسته‌ای وجود دارد. اما نبود بندهای مربوط به بازگشت تحریم‌های گذشته و وضع تحریم‌های موضوعی جدید علیه ایران نمی‌تواند نظر مثبت اعضای 1+5 حتی روسیه و چین را نیز برای مقابله با ایالات متحده به همراه داشته باشد. علاوه بر این، حالا اروپا هم این تحریم‌ها را نقض برجام ندانسته و از پایبندی طرف‌ها به تعهدات خود خبر داده است. برهمین اساس، ایران نیز تصمیم گرفته تا پاسخی هوشمندانه و البته غیربرجامی را به واشنگتن مخابره کند. در همین رابطه، سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه کشورمان گفت: برای مقابله با این طرح قوه قضائیه را وارد میدان کردیم، سپاه پاسداران و نیروی سپاه قدس تقویت خواهند شد.عراقچی اضافه کرد: بنابراین تصور عمومی در واشنگتن بر این است که باید این وضعیت برگردد و دوباره ایران را در فشار قرار دهند؛ اما برجام مانع بزرگی در مقابل آنان برای برگرداندن دوباره تحریم های نفتی و بقیه تحریم های سنگین قبلی است. وی ادامه داد: آنها به شیوه های جدیدی متوسل شدند واین قانون جدیدی که تهیه شده است؛ اگر چه تحریم های گذشته را برنمی گرداند، اما اشخاص بیشتری را در فهرست تحریم ها قرار می دهد و با این کار سعی می کنند منافع ایران را در برجام به حداقل برساند و اجرای موفق آن را تحت تاثیر قرار دهند به گونه ای که امید دارند ایران خودش ترغیب شود تا از برجام خارج شود. عراقچی افزود: حتماً به گونه ای رفتار نخواهیم کرد که گرفتار سیاست های دولت آمریکا و ترامپ شویم و واکنش ما به این حرکت، بسیار هوشمندانه خواهد بود. وی اضافه کرد: هیئت نظارت بر اجرای برجام جلسه مفصلی داشت و همه ابعاد موضوع در آن بررسی و واکنش های بسیار حکیمانه ای طراحی شد که در 16 بند توسط رئیس جمهور ابلاغ می شود.