آزمون سخت دولت دوازدهم در بخش کشاورزی
نان ۸۰ میلیون ایرانی را چهار میلیون کشاورز با مدیریت وزارت جهاد کشاورزی هرروز به سفرهها میرسانند. به همین دلیل هم وزارت جهاد کشاورزی یکی از اساسی‌ترین وزارتخانههای کشور به لحاظ مدیریت و سیاستگذاری بخش غذایی محسوب می‌شود و وظایف پرشماری دارد. شاید عموم مردم تصور کنند وزارت جهاد کشاورزی ساختاری بی‌ربط به زندگی روزانه آن‌هاست؛ اما واقعیت این است که از نان سفره تا آبی که مینوشیم همگی به وزارت جهاد کشاورزی ارتباط پیدا می‌کند. از طرف دیگر سلامت و امنیت غذایی یک کشور به‌طور مستقیم به تولیدات بخش کشاورزی وابسته است و هرگونه اختلالی درروند تولید این بخش می‌تواند امنیت غذایی و حتی سیاسی آن کشور را تهدید کند.
احمدرضا منزه- اصفهان امروز : نان ۸۰ میلیون ایرانی را چهار میلیون کشاورز با مدیریت وزارت جهاد کشاورزی هرروز به سفرهها میرسانند. به همین دلیل هم وزارت جهاد کشاورزی یکی از اساسی‌ترین وزارتخانههای کشور به لحاظ مدیریت و سیاستگذاری بخش غذایی محسوب می‌شود و وظایف پرشماری دارد. شاید عموم مردم تصور کنند وزارت جهاد کشاورزی ساختاری بی‌ربط به زندگی روزانه آن‌هاست؛ اما واقعیت این است که از نان سفره تا آبی که مینوشیم همگی به وزارت جهاد کشاورزی ارتباط پیدا می‌کند. از طرف دیگر سلامت و امنیت غذایی یک کشور به‌طور مستقیم به تولیدات بخش کشاورزی وابسته است و هرگونه اختلالی درروند تولید این بخش می‌تواند امنیت غذایی و حتی سیاسی آن کشور را تهدید کند.
نقش برجسته جهادکشاوری در حمایت از تولید ملی
جهاد کشاورزی نقش بسیار مهمی در حمایت از تولید ملی دارد که باید گفت تحقق این اتفاق مشروط به حفظ روحیه جهادی و تلاش بخشهای مختلف است. مهمترین مأموریت وزارت جهاد کشاورزی حمایت از تولید داخلی و تأمین امنیت غذایی کشور است که زیرساخت‌ها را برای کشاورزان درزمینه تولید راحتتر محصولاتشان فراهم کند؛ چراکه حدود ۲۰ درصد تولید ناخالص ملی و سهم عمدهای از صادرات غیرنفتی به بخش کشاورزی اختصاص دارد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، «خشک‌سالی و محدودیت منابع آبی»، «بهره‌وری پایین»، «مشارکت کم بخش خصوصی در تصمیم‌سازی و اجرای برنامهها»، «پایین بودن سهم سرمایهگذاریها در بخش کشاورزی»، «شناخت ناکافی از ظرفیت‌های اجتماعی، مزیتهای اقتصادی و محیط زیستی مناطق مستعد»، «عدم توجه به لزوم مدیریت تخصصی در بخش کشاورزی»، «نبود ساماندهی و قانون‌مدار نبودن زنجیره عرضه محصولات»، «ضایعات بالا در فرآیندهای تولید، فرآوری، توزیع، فروش و مصرف»، «نهادینه نشدن اخلاق حرفه‌ای و ضعف در مسئولیت‌پذیری اجتماعی متولیان و بهره‌برداران»، «تخریب و اتلاف منابع طبیعی و تهدید تنوع زیستی»، «ضعف در تنوع‌بخشی منابع درآمدی و رفاه و تأمین اجتماعی روستائیان»، «تحقق نیافتن مدیریت سبز و درنتیجه مصرف زیاد انرژی در تولید»، «تقاضامحور نبودن تحقیقات و ضعف در آموزش و ترویج یافتهها»، «قاچاق سازمان‌یافته نهادهها و محصولات» و «ضعف بیمهها» ازجمله اصلی‌ترین مشکلات بخش کشاورزی محسوب می‌شوند.
حدود 564 هزار هكتار اراضی کشاورزی در استان اصفهان
با این تفاسیر و در این شرایط، محمود حجتی وزیر پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی، برنامه پیشنهادی خود در دولت دوازدهم را در چهارچوب اسناد بالادستی به‌ویژه محورهای ششم و هفتم سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی» و محور دوم سیاست کلی کشاورزی و ماده ۳۱ قانون ششم برنامه توسعه، اهداف و راهبردها، ارائه کرده است و عملیاتی شدن این برنامهها را مستلزم طراحی و پیاده‌سازی چهار برنامه اجرایی و تداوم اجرای پروژه‌ها و برنامه‌های اولویت‌دار ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی شامل برنامه اجرایی تولید محصولات و نهادههای راهبردی، برنامه اجرایی توسعه زنجیره‌ها و مدیریت کلان بازار و توسعه تشکل‌ها، برنامه اجرایی حفاظت و صیانت از منابع طبیعی و عملیات آبخیزداری، برنامه اجرایی توسعه زیرساخت‌ها، پشتیبانی و انتقال دانش نوین و تداوم اجرای پروژه‌ها و برنامه‌های اولویت‌دار اقتصاد مقاومتی اعلام می‌کند؛ اما اگر بخواهیم در این شرایط نگاهی به کشاورزی استان داشته باشیم باید گفت، اراضی کشاورزی استان اصفهان حدود 564 هزار هكتار می‌باشد که با توجه به محدودیت‌های منابع آب طی سال‌های اخیر حدود 325 هزار هکتار آن تحت کشت زراعی و باغی قرار می‌گیرد. تعداد شاغلين بخش كشاورزي استان معادل 3/11 درصد از مجموع شاغلين استان است. حجم آب قابل تأمين براي كشاورزي در سال‌هاي نرمال معادل 6525 ميليون مترمکعب براي استان است که از اين ميزان حدود 5092 ميليون مترمکعب از منابع زیرزمینی و 1433 ميليون مترمکعب از منابع سطحي مي‌باشد ولی این میزان در سال‌های اخیر به حدود 4200 میلیون مترمکعب کاهش‌یافته است و این در حالی است که با تلاش‌های شکل‌گرفته میزان تولیدات محصولات کشاورزی استان کاهش نداشته و حتی در برخی موارد با افزایش نیز روبرو بوده است.
مشکلات متعدد دامن کشاورزی استان را گرفته است
البته مشکلاتی که به آنها اشاره شد دامن کشاورزی استان را نیز گرفته است و این در حالی است که با اجرای برنامه‌هایی همچون جهت‌گیری به سمت روش‌هاي نوين كشت به‌منظور استفاده از منابع محدود موجود، يكپارچه‌سازي كشت همراه با مديريت مدرن و پيشرفته، اصلاح الگوي كشت با توجه به قابليت‌ها و ظرفيت‌هاي مناطق، توسعه تشكل‌هاي توليدي در بخش كشاورزي و حمايت از تشكل‌هاي موجود، تخصيص تسهيلات بانك‌ها به‌منظور اجراي طرح‌هاي يكپارچه‌سازي، توسعه مكانيزاسيون، توسعه اجراي سيستم‌هاي آبياري تحت‌فشار، مهار آب‌هاي سطحي و تغذيه مصنوعي سفره‌هاي زیرزمینی، توسعه، ترويج و حمايت از اجراي روش‌هاي بيابان‌زدايي و پيشگيري از گسترش كوير، توسعه روش‌هاي مبارزه بيولوژيك علیه آفات و بيماري‌هاي محصولات زراعي و باغي، توسعه صنايع تبديلي و تكميلی، سرمایه‌گذاری به‌منظور توسعه توليد محصول ویژه (عاری از باقیمانده‌های سموم و آنتی‌بیوتیک‌ها شیمیایی)، اجراي طرح ساماندهي و اسكان عشاير، گسترش كمي و كيفي صنعت بيمه كشاورزي و ... می‌توان به کمک کشاورزی استان شتافت. حال باید دید دولت تازه‌نفس در راستای کمک بیشتر به بخش کشاورزی و مبارزه با مشکلات اساسی این بخش همچون محدودیت شدید منابع آبی به چه شکل عمل خواهد کرد و آیا می‌تواند در این مسیر سخت و البته حیاتی موفق باشد؟
نقش برجسته جهادکشاوری در حمایت از تولید ملی
جهاد کشاورزی نقش بسیار مهمی در حمایت از تولید ملی دارد که باید گفت تحقق این اتفاق مشروط به حفظ روحیه جهادی و تلاش بخشهای مختلف است. مهمترین مأموریت وزارت جهاد کشاورزی حمایت از تولید داخلی و تأمین امنیت غذایی کشور است که زیرساخت‌ها را برای کشاورزان درزمینه تولید راحتتر محصولاتشان فراهم کند؛ چراکه حدود ۲۰ درصد تولید ناخالص ملی و سهم عمدهای از صادرات غیرنفتی به بخش کشاورزی اختصاص دارد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، «خشک‌سالی و محدودیت منابع آبی»، «بهره‌وری پایین»، «مشارکت کم بخش خصوصی در تصمیم‌سازی و اجرای برنامهها»، «پایین بودن سهم سرمایهگذاریها در بخش کشاورزی»، «شناخت ناکافی از ظرفیت‌های اجتماعی، مزیتهای اقتصادی و محیط زیستی مناطق مستعد»، «عدم توجه به لزوم مدیریت تخصصی در بخش کشاورزی»، «نبود ساماندهی و قانون‌مدار نبودن زنجیره عرضه محصولات»، «ضایعات بالا در فرآیندهای تولید، فرآوری، توزیع، فروش و مصرف»، «نهادینه نشدن اخلاق حرفه‌ای و ضعف در مسئولیت‌پذیری اجتماعی متولیان و بهره‌برداران»، «تخریب و اتلاف منابع طبیعی و تهدید تنوع زیستی»، «ضعف در تنوع‌بخشی منابع درآمدی و رفاه و تأمین اجتماعی روستائیان»، «تحقق نیافتن مدیریت سبز و درنتیجه مصرف زیاد انرژی در تولید»، «تقاضامحور نبودن تحقیقات و ضعف در آموزش و ترویج یافتهها»، «قاچاق سازمان‌یافته نهادهها و محصولات» و «ضعف بیمهها» ازجمله اصلی‌ترین مشکلات بخش کشاورزی محسوب می‌شوند.
حدود 564 هزار هكتار اراضی کشاورزی در استان اصفهان
با این تفاسیر و در این شرایط، محمود حجتی وزیر پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی، برنامه پیشنهادی خود در دولت دوازدهم را در چهارچوب اسناد بالادستی به‌ویژه محورهای ششم و هفتم سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی» و محور دوم سیاست کلی کشاورزی و ماده ۳۱ قانون ششم برنامه توسعه، اهداف و راهبردها، ارائه کرده است و عملیاتی شدن این برنامهها را مستلزم طراحی و پیاده‌سازی چهار برنامه اجرایی و تداوم اجرای پروژه‌ها و برنامه‌های اولویت‌دار ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی شامل برنامه اجرایی تولید محصولات و نهادههای راهبردی، برنامه اجرایی توسعه زنجیره‌ها و مدیریت کلان بازار و توسعه تشکل‌ها، برنامه اجرایی حفاظت و صیانت از منابع طبیعی و عملیات آبخیزداری، برنامه اجرایی توسعه زیرساخت‌ها، پشتیبانی و انتقال دانش نوین و تداوم اجرای پروژه‌ها و برنامه‌های اولویت‌دار اقتصاد مقاومتی اعلام می‌کند؛ اما اگر بخواهیم در این شرایط نگاهی به کشاورزی استان داشته باشیم باید گفت، اراضی کشاورزی استان اصفهان حدود 564 هزار هكتار می‌باشد که با توجه به محدودیت‌های منابع آب طی سال‌های اخیر حدود 325 هزار هکتار آن تحت کشت زراعی و باغی قرار می‌گیرد. تعداد شاغلين بخش كشاورزي استان معادل 3/11 درصد از مجموع شاغلين استان است. حجم آب قابل تأمين براي كشاورزي در سال‌هاي نرمال معادل 6525 ميليون مترمکعب براي استان است که از اين ميزان حدود 5092 ميليون مترمکعب از منابع زیرزمینی و 1433 ميليون مترمکعب از منابع سطحي مي‌باشد ولی این میزان در سال‌های اخیر به حدود 4200 میلیون مترمکعب کاهش‌یافته است و این در حالی است که با تلاش‌های شکل‌گرفته میزان تولیدات محصولات کشاورزی استان کاهش نداشته و حتی در برخی موارد با افزایش نیز روبرو بوده است.
مشکلات متعدد دامن کشاورزی استان را گرفته است
البته مشکلاتی که به آنها اشاره شد دامن کشاورزی استان را نیز گرفته است و این در حالی است که با اجرای برنامه‌هایی همچون جهت‌گیری به سمت روش‌هاي نوين كشت به‌منظور استفاده از منابع محدود موجود، يكپارچه‌سازي كشت همراه با مديريت مدرن و پيشرفته، اصلاح الگوي كشت با توجه به قابليت‌ها و ظرفيت‌هاي مناطق، توسعه تشكل‌هاي توليدي در بخش كشاورزي و حمايت از تشكل‌هاي موجود، تخصيص تسهيلات بانك‌ها به‌منظور اجراي طرح‌هاي يكپارچه‌سازي، توسعه مكانيزاسيون، توسعه اجراي سيستم‌هاي آبياري تحت‌فشار، مهار آب‌هاي سطحي و تغذيه مصنوعي سفره‌هاي زیرزمینی، توسعه، ترويج و حمايت از اجراي روش‌هاي بيابان‌زدايي و پيشگيري از گسترش كوير، توسعه روش‌هاي مبارزه بيولوژيك علیه آفات و بيماري‌هاي محصولات زراعي و باغي، توسعه صنايع تبديلي و تكميلی، سرمایه‌گذاری به‌منظور توسعه توليد محصول ویژه (عاری از باقیمانده‌های سموم و آنتی‌بیوتیک‌ها شیمیایی)، اجراي طرح ساماندهي و اسكان عشاير، گسترش كمي و كيفي صنعت بيمه كشاورزي و ... می‌توان به کمک کشاورزی استان شتافت. حال باید دید دولت تازه‌نفس در راستای کمک بیشتر به بخش کشاورزی و مبارزه با مشکلات اساسی این بخش همچون محدودیت شدید منابع آبی به چه شکل عمل خواهد کرد و آیا می‌تواند در این مسیر سخت و البته حیاتی موفق باشد؟