اسراف اصفهانی‌ها در مصرف بنزین

انتظار می‌رفت پس از هدفمندی یارانه‌ها و حذف یارانه انرژی، مصرف سوخت به ویژه بنزین کاهش یابد؛ اما نه تنها میزان مصرف بنزین کاهش نیافت، بلکه هر سال افزایش پیدا کرد. همچنین آغاز سهمیه‌بندی بنزین در دولت گذشته و ادامه آن نیز مانع اسراف مردم در مصرف این سوخت گران‌بها نشد و دولت نا امیدانه به این طرح پایان داد. بر اساس آمارهای مرکز مطالعات انرژی آمریکا سرانه مصرف بنزین ایرانیان به طور متوسط 61 لیتر بیشتر از کشورهای اتحادیه اروپا است. به بیان دیگر تا سال 2015 که جمعیت ایران حدود 77 میلیون نفر بوده است، هر نفر در سال به طور متوسط 318 لیتر بنزین مصرف می‌کرده است و از سوی دیگر در همین مدت، در 28 کشور عضو اتحادیه اروپا با جمعیتی بالغ بر 520 میلیون نفر، سرانه مصرف بنزین ٢٤٧ لیتر بوده است. طبق آخرین آمارهای شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی میانگین مصرف روزانه بنزین ایرانیان در 9 ماهه سال جاری، ۷۴ میلیون و ۸۰۰ هزار لیتر بوده است. این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته 7/4 درصد رشد داشته است.

آمار حیرت‌انگیز!

در کلانشهر بزرگی همچون اصفهان نیز که شبکه بزرگی از حمل و نقل را در اختیار دارد، میزان مصرف بنزین روند صعودی به خود گرفته است. استان اصفهان با جمعیت حدود 5 میلیونی خود که از این نظر سومین استان کشور به حساب می‌آید، در 9 ماهه امسال یک میلیارد و 485 میلیون و 839 هزار و 137 لیتر بنزین سوزانده است. اگرچه خودرو و سایر دستگاه‌هایی که از بنزین استفاده می‌کنند در اصفهان بسیار زیاد است، مصرف این میزان بنزین در استان اصفهان کاملا حیرت‌انگیز به نظر می‌رسد. برخی بر این باورند که استفاده نابجا و غیرضروری از هزاران خودرو شخصی در طول روز و ایجاد ترافیک‌های عظیم در سطح شهر اصفهان مهمترین عامل مصرف بیش از استاندارد بنزین در این استان است. شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران - منطقه اصفهان که به‌تازگی آمار مصرف بنزین اصفهانی‌ها را منتشر کرده، در آمارهای خود آورده است که میزان مصرف بنزین در استان اصفهان نسبت به 9 ماه سال 1394، 68/3 افزایش پیدا کرده است.

سیری‌ناپذیری باک خودروهای فرسوده

آنقدر از بحث خودروهای فرسوده و بی توجهی به آن می‌گذرد که این داستان هم مانند برخی خودروها، قدیمی و فرسوده شده است. امروزه خودروهای فرسوده جزئی از کلانشهر اصفهان شده‌اند و نه تنها سهم زیادی در مصرف بنزین دارند، بلکه بخش بزرگی از آلودگی هوا در روزهای گذشته نیز متوجه این خودروهاست؛ هرچند که عده زیادی این مسئله را قبول ندارند؛ اما به باور کارشناسان امروزه مقصر اول آلودگی هوا، خودروهای فرسوده هستند که البته تعدادشان در شهر اصفهان کم نیست. همچنین بسیاری از خودروها به دلیل عدم معاینه فنی و کارکرد نادرست موتور، هزینه زیادی برای محیط‌زیست استان اصفهان ایجاد کرده‌اند و سوخت را که ثروت بزرگ کشور به حساب می‌آید به راحتی دود هوا می‌کنند. علت دیگری که به‌ظاهر بی‌اهمیت به نظر می‌رسد، اما نقش بزرگی در مصرف بیش از اندازه سوخت دارد، تعویض نشدن به موقع فیلتر هوای خودرو است. هنگامی که عمر فیلتر هوا به پایان می‌رسد و روزنه‌های فیلتر بر اثر گرد و غبار بسته می‌شوند، موتور، تلاش بیشتری برای روشن ماندن و حرکت کردن می‌کند و ناگزیر بنزین بیشتری را می‌طلبد. همچنین لاستیک‌های فرسوده و صاف، باربندهای غیراستاندارد، عدم تنظیم موتور و سایر عوامل فنی که متاسفانه مردم کشور ما توجه چندانی به آنها ندارند، سبب شده است که روزانه میلیون‌ها لیتر بنزین و گازوئیل، بدون هیچ توجیهی سوزانده شود.

طرح‌های ناکارآمد

عوامل مهمی را می‌توان برای اسراف مردم در مصرف بنزین مطرح کرد؛ اما مهم‌ترین دلیل، چیزی نیست جز قیمت پائین بنزین در ایران. آمارها نشان می‌دهند در سال ۲۰۱۶ میلادی متوسط قیمت بنزین در جهان برابر با 97/0 دلار آمریکا به ازای هر لیتر بوده است؛ یعنی به نرخ دلار امروز، هر لیتر، چیزی حدود 3700 تومان. همچنین در ترکیه، قیمت هر لیتر بنزین، 24/1 دلار به فروش می‌رسد که نسبت به درآمدهای مردم این کشور، رقم بسیار بالایی است. حاصل قیمت بسیار پائین بنزین در ایران، خودروهای تک‌سرنشینی هستند که برای غیرضروری‌ترین کارها، نقش ویژه‌ای در هدر دادن سوخت و تخریب محیط‌زیست دارند. البته تاکنون طرح‌های زیادی برای جلوگیری از این معضل به اجرا گذاشته ‌شده است؛ از سهمیه‌بندی بنزین بگیرید تا افزایش قیمت، طرح زوج و فرد، معاینه فنی و... اما به ظاهر هیچ‌کدام از این طرح‌ها تا کنون نتوانسته‌اند از بروز معضل هدر رفتن سوخت و آلودگی هوا جلوگیری کند؛ سوختن دو میلیارد و ۲۰۸ میلیون لیتر بنزین در آذرماه امسال که نسبت به همین ماه در سال گذشته رشد 4/10 درصدی را نشان می‌دهد و آلودگی‌های اخیر در اصفهان و دیگر کلانشهرها که موجب تعطیلی مدارس شد، می‌تواند گواهی بر این ادعا باشد.