اهمیت نگاه نقادانه

اصفهان امروز- محمدرحیم اخوت:

میدان نقش‌جهان در دوره صفویه، خارج از شهر اصفهان و در امتداد شاهراه شهر که بازار بزرگ بود، ساخته شد، به همین دلیل سردر قیصریه، نقش اتصال‌دهنده بازار و میدان را بازی می‌کرد.

برای بررسی اتفاقات گذشته، باید نگاه نقاد داشته باشیم و اگر با نگاه نقادانه به میدان نقش‌جهان نگاه کنیم، باید بگوییم که کاخ سلطنتی عالی‌قاپو، یکی از زشت‌ترین ساختمان‌های دوره صفوی از لحاظ نمای بیرونی آن است و جنس معماری آن از پله‌های تنگ و تار گرفته تا تزیینات بی‌نهایتش، با معماری بناهای دیگر ایرانی تفاوت دارد. جنس معماری این بنا، از نوع معماری منطقه آسیای صغیر است. شاهد مثال این مدعا هم باز بودن سه طرف این بنا است، ویژگی خاصی که با معماری کویر تناسب ندارد.

درواقع در اطراف دریاهای سه‌گانه اژه، مرمره و مدیترانه می‌شود ساختمانی ساخت که سه طرف آن باز باشد و ساکنانش لذت ببرند، نه در منطقه کویری با سرمای زمستان استخوان‌سوز. به همین دلیل است که در معماری خانه‌های کویری، سه طرف ایوان‌ها بسته است. نکته دیگر این است که کاخ‌های اصفهان معمولا به سمت جنوب ساخته می‌شد تا نور زمستانی تا عمق آن‌ها بتابد، قبل از اسلام اما جهت‌گیری ساختمان‌های ایران به سمت شرق بود که تخت‌جمشید، نمونه آن است. تنها ویژگی معماری ایرانی که در ساخت عالی‌قاپو دیده می‌شود، جهت‌گیری آن به سمت شرق است.

نگاه نقادانه در مدیریت امروز شهر اصفهان هم باید جاری شود. چیزی که نبود آن باعث شده شهرداری به شکلی رسمی به فروش تراکم و ارتفاع دست بزند. نبود نگاه‌های درست در مدیریت شهری باعث تخریب بسیاری از بناها و بافت‌های تاریخی اصفهان هم شده، برای مثال خیابان سپه در گذشته، نقش گذر را داشت و حمام خسروآقا در آن واقع شده بود، اما به دلیل این‌که برخی تاجرها می‌خواستند خیابان حکیم راه بیفتد، حمام را تخریب کردند، با این‌که شب پیش از آن، مسئولان شهری در کاخ چهلستون جمع شده و تصمیم قطعی گرفته بودند که این حمام تخریب نشود. بعد از آن، تصمیم جلسه رفت تهران و فردای آن شب، صبح زود حمام را خراب کردند. خوشبختانه هنوز حمام و بازارچه علیقلی آقا، برادر خسروآقا را خراب نکرده‌اند و تصمیم نگرفته‌اند در این بافت تاریخی، هتل بسازند!

این یادداشت شفاهی است