ناگفته هایی از محله جلفا

اصفهان امروز- علی میرزاباقریان:

در میدان جلفا، بساط­بندازهای بازارها دور میدان بساط پهن می­کردند، قیچی­فروش، جوراب­فروش، نخ­فروش، لیوان­فروش، قوری­فروش، تنگی­فروش و کاسه­فروش بود. چیزهایی کهنه مثل لولای در هم می­فروختند. دورش هم دکان بود، پتروس پارچه­باف، صلاح مارنانی که با دوربین­های پارچه­ای عکس می­انداخت، سید عطار، هوانس نجار، سیدرسول قصاب و کریم خراز بعضی از دکان­دارهای این میدان بودند. این بازار را شهرداری حدود 50 سال پیش جمع کرد و گفت اینجا دیگر بالاشهر شده و نباید شلوغ شود. بعد آن­ها رفتند سه­راه مارنان.

جلفا قبلا عتیقه­کارهایی هم داشت که کمدهایی با طرح سردرهای سلطنتی درست می­کردند. یک نفر به نام یقیا (یحیی) هم بود که تار درست می­کرد، می­خواستم شاگرد او بشوم که گفت «تو پسر اوس­علی قفل­ساز هستی که هر قفل در دکانت، یک سازی می­زند!» بعد هم گفت نمی­خواهد کسی کارش را یاد بگیرد و رودستش بیاید. ارحام هم از حدود 50 سالگی، تئاترهای شیرین و خنده­دارش را اینجا اجرا کرد و ثریا هم برای دیدنش از تهران می­آمد. 50 سال پیش یک سینما هم در خیابان نظر ساختند که تنها حدود 10 سال باز بود و ارحام هم در آن اجرا می­کرد.

جلفا نزدیک 12 کلیسا دارد و شاید 50 خانه تاریخی در محله جلفا هست که کسی را در آن­ها راه نمی­دهند و در مالکیت اوقاف یا میراث است. یک خانه در کوچه کلیسا و یک خانه در کوچه کشیش محله تبریزی­ها بود که الان هر دو کافه شده است. خانه بیدخن را هم اداره میراث می­خواهد مرمت کند. یک خانه هم در محله تبریزی­ها در دهانه کلیسا است که قبلا شاه­عباس در آن شب­نشینی می­کرده و حالا تبدیل به شرکت شده است.

دکتر آن موقع در اصفهان کم بود و هر کس می­خواست برود دکتر، می­رفت جلفا که چندتایی دکتر داشت. دکتر داوود مشهور بود که بعدا خانه­اش در محله تبریزی­ها به دانشگاه تبدیل شد. دکتر کارو هم در دروازه دولت مطب داشت. دکتر بنیامین هم معروف بود که از مسلمان­ها پول نمی­گرفت. سی سال بعد خواب دیدم پای درختی روبروی دکان بقالی میدان شکرچیان نشسته بودم که سه ساربان با سه شتر، بنیامین را سوار کرده بودند و از کنار مادی عبور می­کردند. من با دو تا از ساربان­ها دست دادم. بعد یادم آمد با ساربان سوم هم دست بدهم، وقتی خواستم این کار را بکنم، دیدم ساربان­ها و بنیامین دارند به سمت آسمان می­روند.

محله تبریزی­ها در کنار جلفا است و پشت آن، محله ایروان است. این محله، مخصوص اهالی ایروان ارمنستان بود و محله جلفا هم مخصوص اهالی جلفای ارمنستان. محله تبریزی­ها هم در کوچه سنگتراش­ها بود. در کوچه سنگتراش­ها، چندین سنگتراش که سنگ­های قبرستان­ها را کار می­کردند، مشغول بودند. حالا اما اهالی محله ایروان، دیگر مسلمان­ها هستند و کلیسای آن تک افتاده است.