جلفاگردی در شهر ادیان توحیدی (۲)/ جاذبه‌های محله «سنگ تراشها» تا میدانی که «بایسیکل‌ران» در آن تصویربرداری شد

خبرآنلاین اصفهان-فاطمه کازرونی : محلات دیدنی اصفهان که حال وهوای قدیمی خود را حفظ کرده اند و بناهای تاریخی و باقیمانده در کوچه پس کوچه های نصف جهان بی شمار است، محلاتی هستند که شاید بارها برای خرید یا گشت و گذار از دل آنها گذر کرده ایم از جمله خیابان نظر و محله جلفای اصفهان اما به جز کوچه کلیسای وانک و کمی بالاتر میدان جلفا شاید گذری درونی تر به دل این محلات نداشته ایم.

۴۰۰ سال قبل زمانی که ارامنه به ایران امدند، سه هزار خانوار انها وارد شهر اصفهان شدند و شاه عباس صفوی آنها را در سمت دیگر زاینده رود سکنی داد که این مکان جلفای نو نام گرفت چرا که محله قدیمی آنها در آذربایجان نیز جلفا نام داشت.

وقتی همراه با آرگین آبنوسیان کارشناس گردشگری و عضو شورای خلفیه گری ارامنه در دل کوچه پس کوچه های جلفا و محله سنگ تراشها قدم می گذاریم و به کوچه پس کوچه های آن نفوذ می کنیم دنیایی از زیبایی بناهای قدیمی رخ می نمایان؛ حال هوای کوچه ها خاص است، گویی عطری قدیمی از دل دیوارها بر روح انسان می وزد، عطری که توصیفی ندارد و تنها می توان آن را نوستالژیک و خاطره انگیز نامید.

در میدان جلفا از یک سو به دو کلیسای اصلی ارامنه یعنی بیت اللحم و مریم مقدس می رسیم و از سوی دیگر آن نیز نقطه اتصال محله جلفا با بافت قدیمی اصفهان را شاهد هستیم.

پیش از بازسازی این میدانگاه، تابلوی «ایستگاه درشکه» نیز بر بدنه دیوار خودنمایی می کرده است؛ جایی که ارامنه از آنجا سوار بر درشکه شده و در میدان انقلاب اصفهان، درست در آن سوی زاینده رود و مجاور سی و سه پل تاریخی پیاده می شدند.

میدان جلفا از قصه های مجید تا بایسیکل ران

نکته جالب اینکه این میدان در فیلمهای مختلفی مانند جوجه فکلی، قصه های مجید و جالب تر از همه فیلم بایسکل ران تصویر شده است، داستان این فیلم در پاکستان رخ می دهد اما در حقیقت این همان میدان جلفای اصفهان است که فرد دوچرخه سوار دور آن می چرخد.

به دلیل اهمیت این میدان در تاریخ اصفهان و با توجه به تاثیر «زاون قوکاسیان» در سینمای ایران، مجسمه این هنرمند سینمایی در میدان جلفا نصب شده است تا ضمن گرامیداشت یاد این هنرمند فقید ارمنی که هنرمندان در سرتاسر ایران برای وی احترام خاصی قائل هستند، ارزش سینمایی میدان نیز به تصویر کشیده شود.

با گذر از کوچه های مختلف در دل جلفا از کلیسای هووانس مقدس و دیر راهبه ها گذر کردیم، تنها دیر راهبه های ارمنی که زمانی یتیم خانه ارامنه نیز بوده است.

اکنون در میانه محور «خواجه عابد» کنارمادی «شایج» ایستاده ایم و مادی دوقلوی آن «نایج» نیز سمت دیگر است، ساختاری تاریخی که در همه جای اصفهان هست، حتی محله ارامنه، یادگاری از شیخ بهایی بزرگ برای تقسیم آب میان همه محلات نصف جهان که این روزها حال خوشی ندارد و شهرداری در حال تبدیل تمامی آنها به جوی آبی کوچک است!

یک سمت جایی که ایستاده ایم ساختمانی قدیمی (در حال بازسازی) هست و روبروی ما نیز دو مدرسه قدیمی وجود دارد.

خانه ای متفاوت به سبک بوشهر

این ساختمان قدیمی متفاوت ترین خانه جلفا به محسوب می شود چراکه تمام خانه های اصفهان به سبک درونگرای اقلیم گرم و خشک و دارای هشتی و راهروی متصل به حیاط مرکزی است اما این بنا درونگرا و دارای شیروانی است و به سمت بیرون بالکن و پنجره دارد.

این بنای تاریخی خانه یکی از تجاری است که به بوشهر سفر می کرده است و خانه را به سبک وسیاق گرمسیری ساخته است و شیروانی خانه با ساختاری خاص خود موجب خنک شدن خانه در تابستان می شده است.

بنای مدارس نیز نظر معماری متفاوت هست چون بانی یکی از مدارس روسی بوده است و چوبها و مصالح مورد استفاده نیز از این کشور آمده است؛ حال قرار است این ساختمان به همراه مدرسه، اقامتگاه، کافه، موزه و رستوران به محور گردشگری جداگانه ای در دل محور گردشگری جلفا تبدیل شود.

از محله خواجه عابد به سمت محله سنگتراش ها، تبریزی ها و ایروانی ها می رویم که در دوره شاه عباس دوم بنا شده است، ارامنه این محل قبلا در شمال زاینده رود زندگی می ردند وبعدا به محله جلفای فعلی الحاق شدند.

آخرین مکان مورد بازدید ما موزه موسیقی یا گنجینه موسیقی ارامنه در دل محله سنگ تراش ها است.

در این موزه آثاری از هنرمندان شاخص ارامنه، ویگن دردریان، آندره آرزومانیان نیکول گالاندریان، گورکن موسسیان، سرگی آقاچانیان، هامیک الکساندریان و دیگر هنرمندان ارامنه وجود دارد.

جاذبه های کلیسایی برگرفته از هنر عصر صفوی

در گذر از این کوچه های قدیمی طبیعی است سری به معروف ترین کلیساهای ارامنه و میدان جلفا نیز می زنیم.، کلیسای بیتلحم که قدیمی تر است و کلیسای جامع یا وانک و البته موزه مردم شناسی ارامنه در کلیسای وانک.

جاذبه های این سه مکان معروف را نیز به روایت تصویری چند مرور می کنیم، جایی که نوع گنبدهای کلیسا و تزئینات مختلف آن از جمله کاشیکاری ها مشخصا برگرفته از هنر عصر صفوی و شبیه مساجد اصفهان است.

نکته ای که درباره موزه مردم شناسی ارامنه باید گفت اینکه اولین اتاق این موزه خاکی است که نمادی از این است که سنگ بنای جلفا بر تجارت بنا شده است، همان نامی که بر سر در اتاق خودنمایی می کند.

تجارت اصلی ارامنه پارچه های ابریشم عنوان شده است اما به گفته آبنوسیان به نظر می رسد تجارت ابریشم پوششی برای تجارت اصلی آنها یعنی تجارت سنگ های قیمتی محسوب می شده است.

بازدید از هریک از مراکز وبناهای تاریخی حداقل یک ساعت برای یک گردشگر علاقه مند زمان طلب می کند، موضوعی که تبلیغ و اطلاع رسانی در ارتباط با آن می تواند به افزایش ماندگاری گردشگر در نصف جهان کمک کند، مطلبی که یکی از چالشهای کنونی گردشگری در تمام دنیا است.