ما اجازه اجرا نداریم ولی اجازه پیشرفت داریم

عابد کریمی- اصفهان امروز: مهسا نساج‌پور تنبک‌نواز جوانی است که آموزش موسیقی را از سن 14 سالگی با محمدجعفر قاضی‌عسکر استاد جوان و تازه به شهرت رسیده سازهای کوبه‌ای شروع کرده است. بعد از چهار سال آموزش با توجه به پیشرفت و مهارت کافی به پیشنهاد استادش محمدجعفر قاضی‌عسکر در سال 91 برای ادامه تعلیم، نزد نوید افقر نوازنده اهل شیراز رفت که در آن دوران ماهی یک‌بار به اصفهان سفر می‌کرد و در آموزشگاه آوا به هنرجویانش آموزش می‌داد. این بانوی جوان تنبک‌نواز اصفهانی با توجه به کسب عناوین مختلف و رتبه‌‌ اول جشنواره موسیقی فجر، به دلیل جنسیت خود مشکلاتی برای نواختن و روی صحنه رفتن در کنسرت‌ها و مراسم عمومی دارد. در این زمینه و در مورد مسیر موفقیت و پیشرفت‌های مهسا نساج‌پور با او به گفتگو نشستیم:

به عنوان یک نوازنده بانو چه محدودیت‌هایی دارید؟

محدودیت بانوان نوازنده خیلی زیاد است، من تا به حال روی صحنه نرفته‌ام فقط پارسال بود که 16 مهر در یک اجرای خصوصی در هتل آسمان با یک کنسرت برنامه‌ای اجرا کردم؛ یعنی یک اجرای خصوصی برای من تنها دسترنج نوازندگی در شهر خودم بوده است.

آیا کسانی هستند که اجازه کار موسیقی به بانوان نمی‌دهند یا موضوع دیگری است؟

اینکه ما زن هستیم و در جامعه خود جنس ضعیف محسوب می‌شویم بحثی جدا است، اما از نگاه مذهبی و جنسیتی هم نوازندگی و موسیقی برای بانوان دچار دردسر و مشکل بوده و هست. البته چیزی که به نظر من تأثیر بیشتری دارد این است که بیشتر خود خانم‌ها در حق خود کم‌لطفی می‌کنند. درست است که ما اجازه اجرا و شرکت در کنسرت را نداریم ولی اجازه تمرین و پیشرفت را داریم، چیزی که بیشتر بانوان از خود دریغ می‌کنند و در مقایسه با آقایان از تکنیک و مهارت کمتری در نوازندگی برخوردار هستند.

تا به حال چه رتبه‌هایی کسب کرده‌اید؟

با گروه محلی بانوان در جشنواره زاگرس نشینان دوم شدیم، سه بار در بخش جنبی جشنواره فجر شرکت کرده‌ام، سال 94 در جشنواره موسیقی فجر مقام دوم را کسب کردم و سال 95 رتبه اول این جشنواره را به دست آوردم. یکی از افتخارات من هم دف‌نوازی با گروه هیوا همراه با آقای کامکار است.

وضعیت جشنواره‌ها برای بانوان چگونه است، آیا در جشنواره‌ها نوازنده‌های خانم پرقدرت حاضر می‌شوند؟

امسال سطح جشنواره فجر خیلی بالا بود، تئوری موسیقی، بخشی از آزمون بود و در همنوازی به چالش کشیده می‌شدیم. شاید تعداد و کیفیت کار آقایان بهتر بود اما همین طور که گفتم، خود من نفر اول بخش تنبک‌نوازی جشنواره شدم. گمان می‌کنم اگر فضای رقابتی بیشتری به غیر از جشنواره که سالیانه هست وجود داشت، بانوان پیشرفت و انرژی بیشتری در موسیقی به دست می‌آوردند؛ و بهتر محک خواهند خورد.

آیا در شهرهای دیگر به غیر از اصفهان هم وضعیت موسیقی برای بانوان به همین منوال است؟

خیر، در تهران محدودیت بسیار کمتری وجود دارد، من از سال 91 به صورت مجوزدار و رسمی چند اجرا در تهران داشته‌ام. عدم اجرای موسیقی من بیشتر برای شهر خودمان است. اگر نه بانوان تهرانی اوضاع بهتری نسبت به ما شهرستانی‌ها به خصوص اصفهانی‌ها که در شهری مذهبی زندگی می‌کنیم، دارند. در تهران می‌شود کار موسیقی کرد اما در اصفهان دید مردم بسیار متفاوت است حتی در اصفهان مدرس موسیقی بودن را شغل نمی‌دانند.

در مراسم بزرگداشتی که در اصفهان برای استاد شما محمدجعفر قاضی عسکر گرفته بودند شما اجازه نواختن نگرفتید اما خیلی تشویق شدید، این تشویق‌ها چه حسی داشت؟

اینکه مردم به من لطف دارند و من را تشویق می‌کنند وقتی نتوانستم بنوازم خیلی خوب است، اما به هیچ وجه حس خوبی نبود. غصه خوردم که چرا نتوانستم برای همشهریان خودم اجرا کنم؛ اما حس خوبی داشتم که این مراسم متعلق به استاد من بود و من این فرصت را داشته‌ام که با استادی به این خوبی کار کنم.

آیا تا به حال به این فکر کردید که به جایی سفر کنید که اجازه اجرا و نواختن داشته باشید؟

خارج شدن از کشور به ذهنم رسیده است اما هیچ وقت نتوانسته‌ام خودم را راضی کنم، چون وابستگی‌های زیادی دارم چه وابستگی خانوادگی و چه وابستگی‌های فرهنگی و دیگر.

خانواده چه دیدی روی شما و اجرای موسیقی دارند تا به حال به عنوان نوازنده زن در جامعه دید منفی روی شما بوده است؟

من تا به حال هر کاری که کردم و به اینجا رسیده‌ام از حمایت‌های خانواده بوده است، اجازه دادند تدریس موسیقی را به عنوان شغل انتخاب کنم و به تازگی هم پیانو را به عنوان ساز دیگری برای نواختن انتخاب کردم و از طرف خانواده مشکلی نداشتم تا به امروز در جامعه دید منفی روی من نبوده است یا شاید به روی خود نمی‌آورند، چون من پرستیژ و شخصیت کاری خودم را حفظ کرده‌ام و همه‌جا نمی‌نوازم.

چه خواسته‌ای از مسئولان و دست‌اندرکاران موسیقی دارید؟

وقتی‌که در جشنواره‌ای مقام می‌آوریم، دیگر همه چیز تمام می‌شود و پشت موسیقی ما ول می‌شود، چراکه اجازه شرکت و برگزاری کنسرت نداریم. ما بیمه نیستیم و عدم اجازه کار امنیت شغلی ما را از بین خواهد برد. از لحاظ شغلی تا زنده‌ام موسیقی را ادامه می‌دهم اما اگر یک اتفاق بیفتد یا یک انگشت من بشکند دیگر نمی‌توانم بنوازم و کار تمام است.