کاهش بی سابقه ذخیره سد زاینده رود و جدال با خشکسالی + فیلم

داستان تلخ خشکسالی بیش از ده سال است دست از سر اصفهان و زاینده رود بر نمی دارد و اصفهانی ها و کشاورزان شرق اصفهان، بیشترین روزهای سال را چشم انتظار جاری شدن آب در این رودخانه چهار هزار ساله هستند و باز هم کاهش 80درصدی ذخیره سد زاینده رود نسبت به میانگین بلند مدت چشم انتظاران زنده رود را منتظر می گذارد؛شاید داشتن رودی پر آب، سرابی بیش نیست...

کاهش ذخیره سد زاینده رود
میزان کاهش آب ذخیره شده در سد زاینده رود در سال های اخیر بی سابقه بوده و هم اکنون نسبت به میانگین بلند مدت 80درصد کاهش داشته است.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان می گوید: میزان کنونی آب ذخیره شده در سد زاینده رود حدود 148میلیون مترمکعب است و ذخیره پارسال در چنین روزهایی حدود 165 میلیون متر مکعب بود.
علی بصیرپور ظرفیت حداکثری سد زاینده رود را یک میلیارد و 400میلیون مترمکعب اعلام و اضافه می کند: این روزها تنها حدود یک دهم این سد آب دارد.
وی میزان ورودی سد زاینده رود را سال گذشته حدود 30مترمکعب بر ثانیه عنوان و بیان می کند: هم اکنون این میزان با کاهش بارش ها به هفت مترمکعب در ثانیه رسیده است.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان می گوید:میزان بارش ها در ماه های آبان و آذر امسال در استان های چهارمحال و بختیاری و اصفهان صفر گزارش شده و این شرایط، وضعیت قرمز را برای سد زاینده رود رقم زده است.
وی میزان بارش را آذر ماه در منطقه چلگرد که از مناطق تامین کننده آب زاینده رود است حدود 66میلیمتر اعلام کرده در حالی که میانگین بارش های متوسط در این مدت افزون بر 300میلیمتر بوده است.
زمان افزایش خروجی سد زاینده
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان معتقد است: بارش ناچیز در دو ماه اخیر و کاهش ذخیره سد زاینده شرایطی را رقم زده که زمان بازگشایی زاینده رود برای کشت پاییزه کشاورزان نامشخص باشد .
بصیر پور می گوید: افزایش آب خروجی از سد زاینده رود به منظور کشت پاییزه کشاورزان و جاری شدن رودخانه در کلانشهر اصفهان منوط به تصمیم شورای هماهنگی زاینده رود است.
وی تصمیم این شورا را هم وابسته به میزان بارش های روزهای آینده، مقدار ورودی آب به سد زاینده رود و افزایش حجم سد به حد قابل اطمینان می داند.

افزایش آب خروجی از سد زاینده رود به منظور کشت پاییزه کشاورزان و جاری شدن رودخانه در کلانشهر اصفهان منوط به تصمیم شورای هماهنگی زاینده رود است.

دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان اصفهان اما نظر دیگری دارد، او معتقد است: متوسط بارش ها در چند سال اخیر 1250میلیمتر بوده که این رقم کمی نیست و از طرفی مصرف بی رویه آب در بخش های صنعت،کشاورزی و توسعه مسکونی در اصفهان و همچنین استان های هم جوار ذخیره سد را به کمترین حد رسانده است.

اسفندیار امینی می افزاید: در حال حاضر کسی پاسخگوی تحویل حقآبه کشاورزان شرق استان نیست و پاسخشان این است که امسال میزان ذخیره سد زاینده رود بسیار کم است.
وی به نشست شورای هماهنگی آبریز زاینده رود که شنبه هفته آینده در تهران برگزار می شود اشاره می کند و می گوید: در این نشست وضع حقابه های کشاورزان و شرایط تحویل آب برای سال آبی جدید مشخص می شود.
محسن مهر علیزاده استاندار هم زاینده رود را ستون فقرات اصفهان می داند و تاکید می کند: با به کارگیری تمام توان در برطرف کردن مشکل آب استان تلاش می شود.
رودخانه زاینده رود برای کشت بهاره کشاورزان، از هفته دوم فروردین امسال در اصفهان جاری و تا خرداد ادامه داشت.
پارسال نیز خروجی سد زاینده رود به منظور کشت کشاورزان شرق اصفهان از سوم بهمن با حجم 60مترمکعب بر ثانیه افزایش یافت و 22روز ادامه داشت.
سهم حقابه کشاورزان شرق اصفهان از زاینده رود حدود 400میلیون مترمکعب است.
احیای زنده رود در گرو مدیریت یکپارچه
صاحب نظران حوزه آب؛ زاینده رود و حوضه آبریز آن را پدیده های فراستانی و ملی می دانند چرا که از نظر جغرافیایی سه استان چهارمحال و بختیاری، اصفهان و یزد مستقیم با این حوضه درگیر هستند و با اجرای طرح های انتقال آب از جمله تونل کوهرنگ و چشمه لنگان از حوضه آبریز کارون ، استان های کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان نیز با این بحران در ارتباط اند.
با این نگاه به بحران آب زاینده رود، احیای این رودخانه و حل بحران خشکسالی هم راه حلی فرا استانی می طلبد.
غلامحسین حیدرپور مدیر مطالعات منابع آب شرکت آب منطقه‌ای اصفهان راه نجات حوضه زاینده رود را مدیریت یکپارچه منابع آب می داند و معتقد است: در سال‌های اخیر بحران آب باعث ایجاد پسامدهای خشکی، فرونشست دشت‌ها،کاهش کیفیت منابع آب و خشکی تالاب گاوخونی شده که نیاز به مدیریت یکپارچه و بدون رویکرد بخشی‌نگری به این موضوع است.
وی معتقد است: منابع آب زاینده رود تأمین کننده مصارف آب آشامیدنی، کشاورزی، صنعت و محیط زیست است و باید همه ارگان‌ها و ذی‌نفعان دست‌به‌دست هم دهند تا برای مدیریت یکپارچه منابع آب در سطح حوضه چاره ای اندیشیده شود.
مدیر دفتر برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای اصفهان و پژوهشگر حوزه ی آب هم اعتقاد دارد اگر تمام دستگاه های اجرایی در حوضه زاینده رود هماهنگ و همسو حرکت نکنند وضع آب حوضه بحرانی تر می شود.
بابک ابراهیمی تاکید دارد:اعمال نشدن مدیریت یکپارچه منابع آب و توسعه مصارف در بالا دست حوضه سد زاینده رود در 15سال گذشته پایین دست حوضه را با کمبود جدی آب مواجه کرده است.
طرح 9 ماده ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود از جمله راهکارهایی است که برای اعمال مدیریت واحد بر حوضه زاینده رود ارائه شده است.
این طرح سال93 با هدف هماهنگی و اعمال مدیریت واحد بر این حوضه آبریز در موضوع های منابع، مصارف و حقابه ها به تصویب شورای آب کشور رسید.
در این طرح وزارت نیرو به تأسیس واحد مدیریت یکپارچه حوضه آبریز زاینده رود مکلف شد.
تعیین میزان حقابه ها، سهم آبه ها و صاحبان حق اشتراک و حقابه زیست محیطی رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی ،ساماندهی برداشت آب در استان های اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز، و ممنوعیت بارگذاری جدید بر منابع آب زاینده رود تا پیش از تعیین تکلیف در این حوضه نیز از جمله بندهای این طرح 9ماده ای است.
پیشتر زرگر استاندار قبلی اصفهان گفته بود: اگر بندهای مصوبات طرح 9ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود به طور کامل اجرا شود آب در رودخانه جاری و مشکل تالاب گاوخونی حل خواهد شد.
به نظر می رسد مصوبات طرح 9ماده ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود به کندی پیش می‌رود و باید برای نجات زنده رود تمام مصوبه های این طرح اجرا و با برخی از برداشت های غیر قانونی و بارگذاری های جدید و توزیع ناعادلانه حقابه ها برخورد شود.
زاینده‌رود ، بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از ارتفاعات چلگرد در چهار محال وبختیاری و نیز کوه های فریدونشهر در غرب استان سرچشمه گرفته و به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریزد.
سد قوسی شکل زاینده رود سال 1349 بهره برداری شد؛سدی که در 110کیلومتری غرب اصفهان بر روی رودخانه زاینده رود قرار دارد.

منبع: مرضیه قاسمی / صدا و سیمای اصفهان