دارک؛ حاشیه‌ای ناامن و رهاشده در اصفهان

محله «دارک زینبیه» از مناطق حاشیه‌نشین و پرمعضل اصفهان شناخته می‌شود؛ منطقه‌ای که تا چند دهه گذشته بافت روستایی داشته و این سال‌ها با پیوستن به شهر، هنوز در بی‌هویتی به‌سر می‌برد. کوچه‌پس‌کوچه‌ها و خیابان‌های پردست‌انداز، بافت بومی و سنتی که بی‌شباهت به دهه ۴۰ هم نیست. پیرمردان کنار دکان‌های قدیمی میوه‌فروشی، بقالی یا الکتریکی، آفتاب گرفته‌اند. درِ خانه‌ها باز است و زنان چادری در کوچه‌ها مشغول گفت‌وگو. ظهر که می‌شود، کوچه‌ها مملو از بچه‌هایی است که در مسیر مدرسه تا خانه هنوز هم در زمین‌های خاکی محله، گل‌کوچیک بازی می‌کنند.

جوان‌ترها، سرکوچه‌ها ایستاده‌اند و غریبه‌هایی را که به محله وارد می‌شوند با زیرکی دید می‌زنند. اینجا اما گاهی فاصله آدم‌های بالا و پایین‌شهر تنها در دو اتومبیل که برای معامله‌ای کنار هم ایستاده‌اند خلاصه می‌شود؛ وقتی از داخل اتومبیل مدل‌بالا اسکناس‌هایی به سمت پنجره یک پراید، پرتاب و ظرف چند ثانیه، بسته‌ای به داخل اتومبیل مدل بالا فرستاده می‌شود. پسربچه‌هایی که آدرس ساقی‌ها را به اتومبیل‌های بالای شهری نشان می‌دهند، نه باند مافیای موادمخدر هستند و نه جانی و تبهکار. اینها قربانیان کوچکی هستند که ناخواسته در محله‌ای چشم بازکرده‌اند که خریدوفروش موادمخدر به‌سادگی فروش موادغذایی صورت می‌گیرد. اینجا محله دارک است. نه اشتباه نکنیم، مردمان اینجا همه سیاه نیستند اما دنیای اینجا سفید هم نیست. اینجا وضعیت خاکستری است.

محله آزادی، ارزنان، شهرک امام‌حسین(ع)، شهرک امام‌خمینی(ره) و دارک از محله‌های اصلی زینبیه جنوبی است؛ منطقه‌ای که از لحاظ موقعیت جغرافیایی در شمال شهر اصفهان واقع شده اما از لحاظ وضعیت اجتماعی، جنوب و حاشیه شهر محسوب می‌شود. دارک از محله‌های همجوار حرم زینبیه(س)، دختر امام موسی ‌بن جعفر(ع) است. این محدوده قبل از سال ۱۳۰۰، انبار کاه کشاورزان این منطقه بوده و بعد از پیدایش مقبره زینبیه و احداث حرم، اغلب اصفهانی‌های قدیم، شب‌های جمعه، پای پیاده به این زیارتگاه می‌آمدند و شب را در حرم اتراق کرده و عصر جمعه به شهر بازمی‌گشتند.

زیارتگاه زینبیه که قدیم، زائرانی از کشورهای سوریه، عراق و لبنان را هم گرد خود جمع می‌کرده و از دهه ۴۰ هم مهاجران و آوارگان عراقی بسیاری در اطراف این امامزاده ساکن شدند و تا مدتی در چادر زندگی می‌کردند و بعد در محدوده‌ای از محله دارک که این روزها به شهرک امام‌حسین(ع) شناخته می‌شود، در خانه‌های کوچک ۵۰ متری سکونت داده شدند. منطقه زینبیه و دارک همواره در دوره‌های مختلف تا امروز منطقه‌ای به‌شدت مهاجرپذیر بوده به‌طوری‌که این روزها اقلیت‌های مختلف از ایرانی، افغانی، پاکستانی، سوری و نیز مهاجرانی از شهرستان‌های فریدن، ‌داران و شهرهای همچون زاهدان و زابل و سیستان‌وبلوچستان را هم در خود جای داده است. سبزعلی گزی که سال‌هاست از منطقه فریدن به این محله مهاجرت کرده، می‌گوید: «اغلب مشکلات معیشتی و رفاهی که روستاییان با آن روبه‌رو بوده‌اند و سختی‌ها و مشکلات زندگی، آنها را به سمت شهرهای بزرگ کشانده است.

از طرفی، این مناطق برای خرید و اجاره مسکن، قیمت‌های بسیار پایینی دارد. به‌عنوان مثال در این منطقه با یک میلیون تومان رهن و ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان می‌توان خانه اجاره کرد. مهاجران ایرانی و غیرایرانی که به این منطقه کوچ کرده‌اند، به امید زندگی بهتر و تجربه شهرنشینی آمده‌اند، غافل از اینکه اینجا اوضاع بسیار بدتر است و حتی امکانات برخی روستاها را هم ندارد». او در ادامه می‌گوید: «اینجا اندک امکانات شهری یافت نمی‌شود. فضای سبز نیست، وسایل تفریحی برای کودکان وجود ندارد، خیابان‌هایی هست که هنوز خاکی است، خانه‌هایی که مقاوم نیست.

چند سالی است که فاضلاب به این منطقه آمده اما هنوز تمامی اهالی این منطقه توانایی مالی برای انشعاب‌کشی را ندارند. زنان قالی می‌بافند و مردان کارگری می‌کنند. مردان گاهی از صبح تا شب کنار بلوارهای مرکز شهر می‌ایستند برای کارگری و شب بی‌رزق و روزی به خانه بازمی‌گردند. یک بقالی در این محله، بیش از روزی ۳۰ هزار تومان کاسبی نمی‌کند زیرا توان اقتصادی مردم پایین است. اینجا بچه‌ها هم خوب تربیت نمی‌شوند و خانواده‌هایی که توان اقتصادی ندارند، ناگزیر هستند فرزندشان را به فروش موادمخدر وادار کنند.

مشکلات این منطقه یکی دوتا نیست؛ از حداقل امکانات شهری تا معضلات بزرگ اجتماعی که دامن کل شهر را گرفته و بحران‌های هویتی میان اقوام مختلفی که با باورها، ارزش‌ها و فرهنگ‌های متفاوت کنار هم جمع شدند و اهل این اقلیم نبودن‌شان و محرومیت از امکانات شهری، آنها را نسبت به یکدیگر و نسبت به محل زندگی که در آن قرار گرفته‌اند، بی‌تعلق هم کرده است». اصغر برادران‌توتونچی که از قدیمی‌های این محله است»، می‌گوید: «این منطقه ابتدا بافت روستایی اصفهان بوده و چند سالی است زیر نظر شهرداری منطقه ۱۴ اداره می‌شود اما هنوز نشانه‌های شهری را در خود تجربه نکرده است؛ منطقه‌ای حاشیه‌نشین که این روزها بیش از گذشته میزبان اقلیت‌های مختلف و مردمان مرزنشین، کولبر، روستایی و آوارگان جنگی شده است.

سهولت در مبادله موادمخدر اما از بزرگ‌ترین چالش‌های این منطقه است و تقریبا نیمی از مواد مخدری که در شهر اصفهان مصرف می‌کنند از این منطقه تامین می‌شود. ستاد مبارزه با موادمخدر هم بارها گفته توانایی برخورد و مبارزه با خرده‌فروشان مواد این منطقه را ندارد. بیکاری شاید علت اصلی فروش موادمخدر این منطقه باشد درحالی‌که همجواری با حرم زینبیه که از دیرباز یکی از مراکز پررفت‌و‌آمد زیارتی - سیاحتی با زائران خارجی بوده، توان بالقوه‌ای برای توسعه و کارآفرینی است».

منبع: روزنامه شهروند