نیاز به 280 میلیارد تومانی طرح ارتقای تصفیه خانه ها
«با صرفه‌جویی و کم کردن ۱۰ درصد از آب شرب اصفهان، ۱۰ الی ۱۵ درصد آب شرب یزد، ۲۵ درصد در صنعت، ساخت تصفیه‌خانه ۱۰۰۰ میلیارد تومانی مجهز سعی در ذخیره آب برای کشاورزان و استفاده بهینه از آب انجام‌شده است.
سمیه قنبری- اصفهان امروز : «با صرفه‌جویی و کم کردن ۱۰ درصد از آب شرب اصفهان، ۱۰ الی ۱۵ درصد آب شرب یزد، ۲۵ درصد در صنعت، ساخت تصفیه‌خانه ۱۰۰۰ میلیارد تومانی مجهز سعی در ذخیره آب برای کشاورزان و استفاده بهینه از آب انجام‌شده است. فولاد مبارکه و ذوب‌آهن باید نسبت به تأمین بخشی از آب موردنیاز خود با سرمایه‌‌گذاری در فاضلاب شهرهای مجاور برای تصفیه و استفاده از پساب آن تا پایان اقدام کنند.» این بخشی از قول‌های محسن مهرعلیزاده، استاندار اصفهان در دیدار 9 فرودین ماه سال جاری با کشاورزان شرق اصفهان بود. کشاورزانی که خشکسالی یک دهه گذشته بیشترین خسارت را به آن‌ها وارد کرده است. از این قول استاندار تا مصوب شدن چهار طرح تعدیل آسیب‌های اقتصادی ناشی از کاهش آب کشاورزی، اجرای طرح ارتقای کیفیت پساب تصفیه‌خانه‌های اصفهان، انتقال پساب برای کشاورزی و ساماندهی بستر رودخانه زاینده‌رود در کارگروه سازگاری با کم‌آبی استان اصفهان حدود یک ماه می‌گذرد. از بین مصوبات کارگروه، طرح ارتقای پساب تصفیه‌خانه‌های اصفهان موضوعی است که با قول ساخت تصفیه‌خانه 1000 میلیارد تومانی نخست استاندار فاصله زیادی دارد؛ ازاین‌رو برای آگاهی
بیشتر از موضوع ساخت تصفیه‌خانه جدید با سعید شمسایی مدیر بهره‌برداری از تأسیسات و تجهیزات فاضلاب استان اصفهان به گفتگو نشستیم.
در حال حاضر چند تصفیه‌خانه فاضلاب در استان و شهر اصفهان با چه ظرفیتی مشغول به کار هستند؟
در استان 24 تصفیه‌خانه در 22 شهر فعال است؛ که درمجموع هفت تصفیه‌خانه به روش برکه، 11 تصفیه‌خانه به روش لا گون هوادهی و شش تصفیه‌خانه به روش لجن فعال، مورد بهره‌برداری است. ظرفیت اسمی مجموع تصفیه‌خانه‌های استان حدود 280 میلیون مترمکعب در سال است که در حال حاضر با ظرفیت حدود 167 میلیون مترمکعب در سال فعال هستند. چهار تصفیه‌خانه شمال، جنوب، شرق و تصفیه‌خانه سپاهان شهر نیز در شهر اصفهان فعال است.
بیشترین حجم فاضلاب تولیدشده در استان مربوط به کدام بخش است و پساب تصفیه‌شده به‌طور عمده در کدام بخش مصرف می‌شود؟
تقریباً تمام 167 میلیون مترمکعب فاضلاب تولیدشده فاضلاب انسانی(شهری) است. میزان فاضلاب صنعتی تولیدشده آنقدر جزئی است که عملاً در آمار ثبت نمی‌شود.
عمده‌ترین مصرف فاضلاب تصفیه‌شده در اصفهان کجاست؟
برای استفاده از پساب تصفیه‌شده در هر بخشی استانداردهای زیست‌محیطی خاصی توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست تدوین‌شده است. به‌طور مثال سطح تصفیه در تصفیه‌خانه جنوب دارای استانداردی است که پساب تصفیه‌شده وارد رودخانه زاینده‌رود می‌شود. تصفیه‌خانه‌هایی که پساب آن‌ها برای کشاورزی مصرف می‌شود در مقایسه با پساب تصفیه ورودی به رودخانه استاندارد پایین‌تری دارد. بسته به مصرف خروجی برای پساب حد استاندارها متفاوت است. در حال حاضر عمده‌ترین مصرف فاضلاب تصفیه‌شده در استان در بخش کشاورزی است. البته شرکت‌هایی چون ذوب‌آهن، فولاد مبارکه و... قراردادهایی با شرکت آب منطقه‌ای یا شرکت آب و فاضلاب استان برای استفاده از پساب تصفیه‌شده دارند.
میزان استفاده صنعت در استان از پساب تصفیه‌شده چه میزان است؟
اگر دبی موجود در همه تصفیه‌خانه‌های فعال را حدود 5/5 مترمکعب در ثانیه در نظر بگیریم؛ حدود 7/0 مترمکعب در ثانیه برای فعالیت‌های صنعتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. به تعبیری حدود 15 درصد پساب تصفیه‌شده در استان در بخش صنعت و شهرداری‌ها مورداستفاده و 75 درصد سهم بخش کشاورزی است.
بخشی از جامعه کشاورزی معترض‌اند که حجم قابل‌توجهی از پساب‌ها پیش‌فروش شده و به کشاورزان تعلق نمی‌گیرد چقدر این گلایه و اعتراض واقعی است؟
موضوع پساب از سال‌ها قبل و زمان تأسیس تصفیه‌خانه‌ها مطرح بود. زمانی کسی متقاضی استفاده از پساب نبود و پساب به‌عنوان یک ماده زائد که نباید در محیط‌زیست رها شود و باید برای استفاده آن برنامه‌ای داشت مطرح بود. این سال‌ها به دلیل کم‌آبی و خشکسالی پساب به یک منبع غنی، باکیفیت و دائمی تبدیل‌شده است. زمانی شرکت آب منطقه‌ای و شرکت آب و فاضلاب برای پساب دنبال مشتری بودند و قراردادهای مختلفی در سال‌های گذشته بسته شد. در حال حاضر هم‌حجم قابل‌توجهی پساب داریم که هیچ قراردادی برای آن منعقد نشده است. به‌طور نمونه تصفیه‌خانه شمال اصفهان با دبی حدود 2 هزار و 256 لیتر در ثانیه که یکی از بزرگترین تصفیه‌خانه‌های اصفهان است، فقط برای استفاده 833 لیتر در ثانیه آن قرارداد دارد و حدود 1400 لیتر در ثانیه پساب آن بدون بهره‌بردار و قرارداد است. تصفیه‌خانه جنوب هم برای حدود 1100 لیتر بر ثانیه پساب، قرارداد ندارد. پسابی که می‌تواند در بخش کشاورزی و صنعت مورداستفاده قرار بگیرد. این گلایه را خیلی واقعی نمی‌دانم چون در حال حاضر حدود 60 درصد پساب تصفیه‌خانه شمال شهر آزاد است و می‌توان با عقد قرارداد از آن برای بخش کشاورزی استفاده کرد.
در دیدار استاندار اصفهان با کشاورزان شرق اصفهان ایشان قول ساخت تصفیه‌خانه جدید دادند، با توجه به اینکه طبق گفته شما اکنون هم از تمام ظرفیت تصفیه‌خانه‌های استان استفاده نمی‌شود، ساخت تصفیه‌خانه جدید چقدر می‌تواند به حل بحران کم‌آبی در استان کمک کند؟
طرح جایگزینی پساب در مصارف کشاورزی و صنعت یکی از وظایفی است که شرکت آب و فاضلاب در قالب طرح «ارتقای تصفیه‌خانه‌های فاضلاب» برای خود در کارگروه سازگاری باکم آبی استان تعریف کرد. در حال حاضر ازنظر کمی یعنی مقدار فاضلابی که سالانه باید در استان تصفیه شود، فعلاً مشکل خاصی نداریم. شاید در آینده نیاز باشد که برای توسعه تصفیه‌خانه‌های استان فعالیت داشته باشیم؛ اما در حال حاضر نیازی به توسعه نداریم. موضوع مهمی که باید در این مقطع زمانی به آن توجه ویژه داشته باشیم بحث ارتقای تصفیه‌خانه‌های موجود است. عمر تصفیه‌خانه‌های شهر اصفهان حدود 40 تا 45 سال است. یعنی فنّاوری مورداستفاده در این تصفیه‌خانه‌ها فنّاوری مربوط به نیم‌قرن گذشته است. در حال حاضر در استان با تصفیه‌خانه‌هایی روبه‌رو هستیم که بادانش 50 سال گذشته ساخته شده‌اند. بناها مستهلک، قطعات، تجهیزات و ابزارآلات فرسوده و به‌روز نیستند. پس با طرح موضوع ارتقای تصفیه‌خانه‌های استان قرار بر این شد تا سه تصفیه‌خانه شمال، جنوب و شرق را ارتقا دهیم. پس از اجرای عملیات ارتقا، اطمینان کیفی افزایش پیدا می‌کند و پساب تصفیه‌شده را می‌توان در بخش‌های جدید مورداستفاده قرارداد. علاوه بر اینکه در شوک‌ها یا شرایط نامناسب ایجادشده که معمولاً هم از طریق شرایط محیطی تحمیل می‌شود با به‌روزرسانی ضریب اطمینان نسبت به کیفیت افزایش پیدا می‌کند. با اجرای طرح ارتقای پسابی که در حال حاضر در بخش کشاورزی قابل‌استفاده است برای سطح بالاتری از کشاورزی کاربرد خواهد داشت. به‌طور مثال در حال حاضر پساب تصفیه‌شده برای درختان غیر مثمر قابل‌استفاده است. با اجرای طرح ارتقای پساب تصفیه‌شده برای کشت گندم، جو و درختان مثمر هم قابل‌استفاده می‌شود.
برای اجرای طرح ارتقای سه تصفیه‌خانه شهر چه میزان اعتبار موردنیاز است؟
برای ارتقای سه تصفیه‌خانه ازنظر ریالی اعتباری حدود 280 میلیارد تومان برآورد شده است. زمان پیش بیش بینی شده هم حداکثر دو سال است که در صورت تأمین اعتبار و انجام کار به‌صورت فشرده، در 18 ماه می‌توان طرح ارتقا را اجرایی کرد.
منبع تأمین اعتبار کدام سازمان یا نهاد است؟
امکان تأمین این حجم اعتبار از اعتبارات دولتی شرکت آب و فاضلاب استان ممکن نیست. امیدواریم از طریق منابع دولتی که استاندار پیگیر هستند بخشی از این مبلغ تأمین شود. بخش دیگری هم از طریق اعتباری که صنایع استان برای کاهش اثرات خشکسالی قول همکاری دادند، تأمین می‌شود. اگر صنایع بزرگ استان برای تأمین اعتبار طرح ارتقای تصفیه‌خانه‌های شهر از محل ارقام مازاد بر مصرف ورود پیدا نکنند با کمک منابع مالی دولتی اجرای طرح ممکن نیست. برای تأمین هزینه طرح لازم است که صنایع استان مشارکت فعال داشته باشند و استاندار اصفهان هم به جد پیگیر منابع مالی دولتی در خارج از استان باشد. اگر طرح ارتقای تصفیه‌خانه‌های اصفهان اجرایی شود با ایجاد پایداری کیفی می‌توانیم شرایط بهتری را برای توسعه استان فراهم کنیم.
در حال حاضر چند تصفیه‌خانه فاضلاب در استان و شهر اصفهان با چه ظرفیتی مشغول به کار هستند؟
در استان 24 تصفیه‌خانه در 22 شهر فعال است؛ که درمجموع هفت تصفیه‌خانه به روش برکه، 11 تصفیه‌خانه به روش لا گون هوادهی و شش تصفیه‌خانه به روش لجن فعال، مورد بهره‌برداری است. ظرفیت اسمی مجموع تصفیه‌خانه‌های استان حدود 280 میلیون مترمکعب در سال است که در حال حاضر با ظرفیت حدود 167 میلیون مترمکعب در سال فعال هستند. چهار تصفیه‌خانه شمال، جنوب، شرق و تصفیه‌خانه سپاهان شهر نیز در شهر اصفهان فعال است.
بیشترین حجم فاضلاب تولیدشده در استان مربوط به کدام بخش است و پساب تصفیه‌شده به‌طور عمده در کدام بخش مصرف می‌شود؟
تقریباً تمام 167 میلیون مترمکعب فاضلاب تولیدشده فاضلاب انسانی(شهری) است. میزان فاضلاب صنعتی تولیدشده آنقدر جزئی است که عملاً در آمار ثبت نمی‌شود.
عمده‌ترین مصرف فاضلاب تصفیه‌شده در اصفهان کجاست؟
برای استفاده از پساب تصفیه‌شده در هر بخشی استانداردهای زیست‌محیطی خاصی توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست تدوین‌شده است. به‌طور مثال سطح تصفیه در تصفیه‌خانه جنوب دارای استانداردی است که پساب تصفیه‌شده وارد رودخانه زاینده‌رود می‌شود. تصفیه‌خانه‌هایی که پساب آن‌ها برای کشاورزی مصرف می‌شود در مقایسه با پساب تصفیه ورودی به رودخانه استاندارد پایین‌تری دارد. بسته به مصرف خروجی برای پساب حد استاندارها متفاوت است. در حال حاضر عمده‌ترین مصرف فاضلاب تصفیه‌شده در استان در بخش کشاورزی است. البته شرکت‌هایی چون ذوب‌آهن، فولاد مبارکه و... قراردادهایی با شرکت آب منطقه‌ای یا شرکت آب و فاضلاب استان برای استفاده از پساب تصفیه‌شده دارند.
میزان استفاده صنعت در استان از پساب تصفیه‌شده چه میزان است؟
اگر دبی موجود در همه تصفیه‌خانه‌های فعال را حدود 5/5 مترمکعب در ثانیه در نظر بگیریم؛ حدود 7/0 مترمکعب در ثانیه برای فعالیت‌های صنعتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. به تعبیری حدود 15 درصد پساب تصفیه‌شده در استان در بخش صنعت و شهرداری‌ها مورداستفاده و 75 درصد سهم بخش کشاورزی است.
بخشی از جامعه کشاورزی معترض‌اند که حجم قابل‌توجهی از پساب‌ها پیش‌فروش شده و به کشاورزان تعلق نمی‌گیرد چقدر این گلایه و اعتراض واقعی است؟
موضوع پساب از سال‌ها قبل و زمان تأسیس تصفیه‌خانه‌ها مطرح بود. زمانی کسی متقاضی استفاده از پساب نبود و پساب به‌عنوان یک ماده زائد که نباید در محیط‌زیست رها شود و باید برای استفاده آن برنامه‌ای داشت مطرح بود. این سال‌ها به دلیل کم‌آبی و خشکسالی پساب به یک منبع غنی، باکیفیت و دائمی تبدیل‌شده است. زمانی شرکت آب منطقه‌ای و شرکت آب و فاضلاب برای پساب دنبال مشتری بودند و قراردادهای مختلفی در سال‌های گذشته بسته شد. در حال حاضر هم‌حجم قابل‌توجهی پساب داریم که هیچ قراردادی برای آن منعقد نشده است. به‌طور نمونه تصفیه‌خانه شمال اصفهان با دبی حدود 2 هزار و 256 لیتر در ثانیه که یکی از بزرگترین تصفیه‌خانه‌های اصفهان است، فقط برای استفاده 833 لیتر در ثانیه آن قرارداد دارد و حدود 1400 لیتر در ثانیه پساب آن بدون بهره‌بردار و قرارداد است. تصفیه‌خانه جنوب هم برای حدود 1100 لیتر بر ثانیه پساب، قرارداد ندارد. پسابی که می‌تواند در بخش کشاورزی و صنعت مورداستفاده قرار بگیرد. این گلایه را خیلی واقعی نمی‌دانم چون در حال حاضر حدود 60 درصد پساب تصفیه‌خانه شمال شهر آزاد است و می‌توان با عقد قرارداد از آن برای بخش کشاورزی استفاده کرد.
در دیدار استاندار اصفهان با کشاورزان شرق اصفهان ایشان قول ساخت تصفیه‌خانه جدید دادند، با توجه به اینکه طبق گفته شما اکنون هم از تمام ظرفیت تصفیه‌خانه‌های استان استفاده نمی‌شود، ساخت تصفیه‌خانه جدید چقدر می‌تواند به حل بحران کم‌آبی در استان کمک کند؟
طرح جایگزینی پساب در مصارف کشاورزی و صنعت یکی از وظایفی است که شرکت آب و فاضلاب در قالب طرح «ارتقای تصفیه‌خانه‌های فاضلاب» برای خود در کارگروه سازگاری باکم آبی استان تعریف کرد. در حال حاضر ازنظر کمی یعنی مقدار فاضلابی که سالانه باید در استان تصفیه شود، فعلاً مشکل خاصی نداریم. شاید در آینده نیاز باشد که برای توسعه تصفیه‌خانه‌های استان فعالیت داشته باشیم؛ اما در حال حاضر نیازی به توسعه نداریم. موضوع مهمی که باید در این مقطع زمانی به آن توجه ویژه داشته باشیم بحث ارتقای تصفیه‌خانه‌های موجود است. عمر تصفیه‌خانه‌های شهر اصفهان حدود 40 تا 45 سال است. یعنی فنّاوری مورداستفاده در این تصفیه‌خانه‌ها فنّاوری مربوط به نیم‌قرن گذشته است. در حال حاضر در استان با تصفیه‌خانه‌هایی روبه‌رو هستیم که بادانش 50 سال گذشته ساخته شده‌اند. بناها مستهلک، قطعات، تجهیزات و ابزارآلات فرسوده و به‌روز نیستند. پس با طرح موضوع ارتقای تصفیه‌خانه‌های استان قرار بر این شد تا سه تصفیه‌خانه شمال، جنوب و شرق را ارتقا دهیم. پس از اجرای عملیات ارتقا، اطمینان کیفی افزایش پیدا می‌کند و پساب تصفیه‌شده را می‌توان در بخش‌های جدید مورداستفاده قرارداد. علاوه بر اینکه در شوک‌ها یا شرایط نامناسب ایجادشده که معمولاً هم از طریق شرایط محیطی تحمیل می‌شود با به‌روزرسانی ضریب اطمینان نسبت به کیفیت افزایش پیدا می‌کند. با اجرای طرح ارتقای پسابی که در حال حاضر در بخش کشاورزی قابل‌استفاده است برای سطح بالاتری از کشاورزی کاربرد خواهد داشت. به‌طور مثال در حال حاضر پساب تصفیه‌شده برای درختان غیر مثمر قابل‌استفاده است. با اجرای طرح ارتقای پساب تصفیه‌شده برای کشت گندم، جو و درختان مثمر هم قابل‌استفاده می‌شود.
برای اجرای طرح ارتقای سه تصفیه‌خانه شهر چه میزان اعتبار موردنیاز است؟
برای ارتقای سه تصفیه‌خانه ازنظر ریالی اعتباری حدود 280 میلیارد تومان برآورد شده است. زمان پیش بیش بینی شده هم حداکثر دو سال است که در صورت تأمین اعتبار و انجام کار به‌صورت فشرده، در 18 ماه می‌توان طرح ارتقا را اجرایی کرد.
منبع تأمین اعتبار کدام سازمان یا نهاد است؟
امکان تأمین این حجم اعتبار از اعتبارات دولتی شرکت آب و فاضلاب استان ممکن نیست. امیدواریم از طریق منابع دولتی که استاندار پیگیر هستند بخشی از این مبلغ تأمین شود. بخش دیگری هم از طریق اعتباری که صنایع استان برای کاهش اثرات خشکسالی قول همکاری دادند، تأمین می‌شود. اگر صنایع بزرگ استان برای تأمین اعتبار طرح ارتقای تصفیه‌خانه‌های شهر از محل ارقام مازاد بر مصرف ورود پیدا نکنند با کمک منابع مالی دولتی اجرای طرح ممکن نیست. برای تأمین هزینه طرح لازم است که صنایع استان مشارکت فعال داشته باشند و استاندار اصفهان هم به جد پیگیر منابع مالی دولتی در خارج از استان باشد. اگر طرح ارتقای تصفیه‌خانه‌های اصفهان اجرایی شود با ایجاد پایداری کیفی می‌توانیم شرایط بهتری را برای توسعه استان فراهم کنیم.