مخاطرات زیرزمینی!

حسن روانشید- اصفهان امروز: عمر کره زمین به میلیاردها سال قبل بازمی‌گردد اما در طول همه این سال‌ها حامل تحولاتی بوده که بیشتر در سطح آن و با چشم‌های غیرمسلح مشاهده شده است، جابجایی ارتفاعات، خشک شدن اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و رانش زمین همراه با تغییر اقلیم در آن را می‌توان از نمونه این تغییرات دانست که بعضی از آن‌ها باعث مهاجرت جانداران شده است. اکثر این‌گونه اتفاقات حاصل گردش آن و نیاز بقاء سیاره آبی بود تا بتواند ادامه حیات داشته باشد و ثروت و نعمت‌هایی را که در عمق خود پنهان کرده به جانداران نمایان سازد تا بتوانند از وجود آن‌ها بهره‌مند شوند. اما گونه دیگر از اتفاقاتی خبر می‌داد که تفسیر و توجیه آن در کتاب‌های آسمانی ازجمله قرآن کریم به‌وضوح بیان شده است که برای نمونه می‌توان به طوفان نوح اشاره نمود. تفسیر اتفاقات اکوسیستمی در کره زمین وسیع‌تر از آنست که به وصف درآید اما درنهایت هیچ‌یک از آن‌ها به‌جز حوادث و تغییرات عمده‌ای که در دو قرن گذشته پیش‌آمده نگران‌کننده نبوده است، زیرا قسمت اعظم تحولات حاصل دخالت‌های بیش‌ازحد تصور بشر می‌باشد. اگر بزرگترین این جفاها را پاره شدن قسمتی از لایه اوزون که باعث گرم شدن غیرطبیعی آب‌وهوا شده است تا براثر آن قسمت اعظمی از کوه‌های یخی در قطب شمال ذوب و در اقیانوس‌ها سرگردان شوند و همچنین براثر این گرما اقلیم‌ها تغییر و فصول چهارگانه جایگاه خود را تعویض نمایند و ابرها به‌سوی کویرها رفته و باران خود را بر آن‌ها ببارند تا به‌واسطه شن‌ها آبی که باید در چرخه به بخار تبدیل و دوباره راهی ابرها شوند به قعر کویر بپیوندند. فرض کنیم قطعاً به این نتیجه تأسف‌آور خواهیم رسید که عواقب این دست‌اندازی در طبیعت در آینده‌ای نه‌چندان دور سراسر سیاره آبی را فرا خواهد گرفت و بشر راهی جز مهاجرت به‌کرات دیگر را در پهنای آسمان‌ها نخواهد شد. این استدلال می‌تواند آخرین جوابی باشد که به سوأل اکثر نگرانی‌های بشر پیرامون افق کره زمین داده می‌شود، حقیقت همیشه تلخ بوده و باید این تلخی را که از حلاوت واقعیت نشأت می‌گیرد صادقانه پذیرفت. اما نباید فراموش کرد که هنوز هم دیر نیست و با یک همت جهانی می‌توان این مخاطره بزرگ را رفع یا حداقل به تأخیر انداخت. این عنوان هم‌اکنون روی میز گروه تحقیقات یکی از ادارات کل سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور است که در دامنه چالش‌های فراوان درگیر می‌باشد. آنچه در این پرونده قطور بیش از همه نگران‌کننده است فرونشست زمین در اقصی نقاط کشور بوده و تفسیر روان و ساده این پدیده می‌گوید هر نوع تغییر را که به‌صورت عمودی در بستر زمین ایجاد شود نشست زمین می‌نامند که بیشتر از برداشت‌های غیرمعقول آب در دشت‌ها ایجاد می‌شود. تحقیقات دامنه‌دار در این زمینه به این نتیجه قاطع رسیده است که هم اکنون بیشتر اتفاقات ناگوار در بستر ریزدانه‌ها به وقوع می‌پیوندند و با برداشت بی‌رویه آب زیر لایه‌های آن اتفاق می‌افتد، قشر یا شخص و اشخاص خاصی مسئول این اتفاقات نیستند بلکه تنها دستگاه‌های برنامه‌ریز را می‌توان مقصر اصلی دانست که طی این سال‌ها نظارت دقیقی بر این برداشت‌ها نداشته‌اند تا رسوب دانه‌های آن‌ها را به‌صورت منظم بررسی کنند. متأسفانه بیشترین وسعت این اتفاق در استان اصفهان افتاده و بخش دیگر از این فرا نشست‌ها، ریزش سنگ‌های آهکی در استان همدان است که البته طبیعی و قابل جبران می‌باشد درحالی‌که بخش‌های ریزدانه‌ای نمی‌توانند به حالت قبل برگردند. امروز مدیریت بهره‌برداری بهینه از آب و استفاده مداوم از نوع تصفیه‌شده آن برای آبیاری درختان شاید بتواند باغات و اشجار را از نابودی نجات دهد.

ادامه دارد