حسینی‌نیا: آثار فرونشست زمین در شهر مشهود است
امروزه نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند این در حالی است که در طول تاریخ حوادث و رخدادهای طبیعی زندگی شهری را مختل کرده است.
امروزه نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند این در حالی است که در طول تاریخ حوادث و رخدادهای طبیعی زندگی شهری را مختل کرده است.
به گزارش ایمنا، تغییرات شدید آب و هوا، زلزله و موارد اضطراری ناشی از خطرپذیری که انسان‌ساخت هستند، به طور فزاینده‌ای اقتصاد و شرایط معیشتی مردم را تحت الشعاع قرار داده، از این رو -پنج دی‌ماه- روز ملی ایمنی در برابر زلزله نامگذاری شد تا بر اهمیت ایمنی ساخت و سازها تاکید بیشتری شود.
تاریخچه زلزله در ایران از قرن ۱۴ قابل رصد است، در اصفهان «تمدن سیلک کاشان» که حدود پنج هزار سال پیش از بین رفت، نخستین نمونه زلزله بود؛ در دوران قاجار ۱۷۷۸ میلادی زلزله کاشان اتفاق افتاد که بر اثر آن هشت هزار نفر کشته شدند، پس از آن در سال ۱۹۰۹ بعد از انقلاب مشروطه زلزله دیگری اتفاق افتاد؛ به همین دلیل از سال ۱۳۳۶ مطالعات در خصوص زلزله به صورت جدی آغاز شد.
طی یکسال اخیر در کشور ایران ۱۰ نقطه زلزله‌خیز که آخرین آنها مربوط به چهارم آذرماه ۹۷ در منطقه سرپل ذهاب بوده است. به منظور بررسی وضعیت ایمنی ساختمان‌های شهر اصفهان در برابر زلزله، گفت و گویی را با «سیداحمد حسینی‌نیا» معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
شرایط اصفهان بر روی گسل زلزله چگونه است؟
با توجه به اینکه نزدیک‌ترین گسل به استان اصفهان، گسل «زاگرس جوان» در فاصله ۸۰ کیلومتری جنوب غربی استان اصفهان است، شهر اصفهان روی شرایط اضطرار و خط گسل قرار ندارد، بنابراین بر اساس مطالعات جای نگرانی برای این کلانشهر وجود ندارد.
در صورت رخداد احتمالی زلزله، شهر اصفهان چه وضعیتی دارد؟
لایه اصفهان جزء لایه‌های متوسط است که بر اساس مطالعات هر۵۰ سال یکبار ۱۰ درصد احتمال بروز ارتعاشات بر روی زمین وجود دارد، در نتیجه بر اساس دسته‌بندی، ساختمان‌هایی که در این رده قرار می‌گیرد، جزء ساختمان‌های دسته متوسط هستند و کنترل، برنامه‌ریزی و محاسبات آنها باید بر اساس لایه متوسط باشد.
بر اساس لایه‌های زمین‌شناسی، ساختمان‌ها با اهمیت متوسط، اهمیت زیاد و با اهمیت خیلی زیاد دسته‌بندی می‌شود، به عنوان مثال ساختمان‌ها با اهمیت متوسط مثل ساختمان‌های اداری، تجاری، هتل‌ها و پارکینگ‌های چندطبقه، ساختمان‌های با اهمیت زیاد شامل مدارس، مساجد و استادیوم‌ها و ساختمان‌های با اهمیت خیلی زیاد بر اساس نوع مراجعات و میزان حضورپذیری مردم و نگاه بحرانی به مسئله شامل بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و تجهیزات شهری هستند.
هر چه از لایه‌های متوسط به سمت لایه‌های با اهمیت خیلی زیاد پیش رویم، ضریب اهمیت در محاسبات زلزله که از ضریب یک تا ۱.۲ تا ۱.۴ است، مواردی خواهد بود که مهندسان سازه به عنوان ضریب زلزله در نظر می‌گیرند.
در حوزه معاونت شهرسازی چه اقداماتی برای کنترل این رخداد طبیعی صورت می‌گیرد تا مردم نگرانی خاطر نداشته باشند؟
خوشبختانه شهر اصفهان جزء معدود کلانشهرهایی است که از سال ۷۳ علی‌رغم تهیه نقشه‌های سازه توسط مهندسان ذی‌صلاح، «واحد ایستایی» را در معاونت شهرسازی شکل داده است؛ در این واحد، کنترل مضاعف محاسبات سازه برای ساختمان‌های گروه‌های" الف، ب، ج و د" بر اساس متراژ، طبقات و مقررات ملی ساختمان انجام می‌شود.
یعنی می‌توان گفت ساختمان‌های شهر اصفهان ایمن هستند؟
ساختمان‌هایی که بر اساس ضوابط و مقررات و مراجعه به شهرداری و تهیه نقشه سازه و صدور پروانه ساختمانی ساخته شده‌اند و نقشه‌های سازه آنها از سوی مهندسان سازه تهیه و از سوی سازمان نظام مهندسی و واحد ایستایی معاونت شهرسازی کنترل شود و ضرایب ویژه آن در نظر گرفته شده باشد، ساختمان‌های ایمن هستند.
البته در حال حاضر به لحاظ شرایط آب و هوایی و موضوع کمبود آب، در بستر شهر اصفهان و پیرامون آن با پدیده فرونشست زمین رو به رو هستیم به طوری که در شمال اصفهان و جنوب فرودگاه شهید بهشتی، آثار فرونشست زمین مشهود بوده و گزارش شده است. موضوع فرونشست بسیار جدی است، از این رو در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با مشارکت دانشگاه هنر و دانشگاه اصفهان دو موضوع پژوهشی در حال انجام است.
با همکاری دانشگاه هنر تغییرات اقلیمی و تاثیرات فرونشست را دنبال می‌کنیم و در دانشگاه اصفهان تهیه نقشه ریزپهنه‌بندی زلزله از منظر پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ این مطالعات کمک می‌کند پهنه‌ها را بهتر شناسایی کنیم؛ در تهیه برنامه‌های جامع و تفصیلی و سایر طرح‌های توسعه شهری این دو سند می‌تواند در توسعه شهر و اینکه بارگذاری‌های شهری بر روی پهنه‌های کم خطر برنامه‌ریزی شود، کمک زیادی بکند.
در حال حاضر تنها قادر به پیشگیری از فرونشست هستیم و نمی‌توان با آن مقابله کرد؟
تهیه این دو سند به عنوان یک سند زیر دستی کمک می‌کند که بارگذاری تراکم، ساخت و ساز و ارتفاع‌پذیری را برای شهر تبیین کنیم.
فاکتورهای شناسایی ساختمان‌های ضد زلزله کدام‌اند؟
اگر ساختمانی دارای پایان کار باشد، یقیناً نقشه‌های سازه بر روی پرونده های آن وجود دارد و معمولاً برای ساختمان‌هایی پایان کار صادر می‌شود که از نظر ایستایی، سازه و کنترل زلزله برای آن نقشه تهیه شده و بر اساس استانداردهای ۲۸۰۰ کنترل‌های لازم برای آنها انجام شده است.
با مراجعه به نقشه‌های سازه ساختمان توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان و تایید آن در «واحد ایستایی» معاونت شهرسازی، می‌توان در خصوص رفع دغدغه ایمن‌سازی و ضد زلزله بودن ساختمان‌ها اقدام کرد.
فونداسیون بتنی ساختمان نشانه‌ای از ضد زلزله بودن ساختمان به شمار می‌رود؟
اینکه صرفاً فونداسیون ساختمان بتنی باشد، معیار نیست، بلکه باید تمام چارچوب‌های اصولی در ساختمان‌سازی رعایت شود.
معیارهای کنترلی حوزه معاونت شهرسازی برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها به چه صورت است؟
ضمن اینکه نقشه‌های سازه تهیه می‌شود، ناظران ساختمان نیز بازدیدهایی انجام و کنترل لازم را انجام می‌دهند، اما در کنار تمام این موارد واحد نظارت عالیه نیز وجود دارد که مرحله به مرحله از فونداسیون، بتن‌ریزی و سقف ها تا طبقه آخر کنترل لازم و تطبیق نقشه‌های تهیه شده با وضعیت اجرای آن را انجام می‌دهد که انجام این فرایند به آرامش خاطر شهروندان در ایمن‌سازی ساختمان کمک می‌کند.
برای ساختمان‌هایی که پروانه ساخت و پایان کار صادر می‌شود، ضمن رعایت این موارد، آزمایش بتن و برای ساختمان‌های با اسکلت فلزی آزمایش جوش انجام می‌شود. در ساختمان‌های بلند مرتبه از دو زیرزمین به بالا، آزمایش‌های ژئوتکنیک که تخصصی زمین‌شناسی است، انجام می‌شود.