ارگونومی در محیط کار چگونه قابل اجراست؟
یکی از مهمترین اصول ارگونومی در محیط کار استفاده از ابزار سالم و مناسب با محیط است. ارگونومی دانشی است که با بررسی ویژگی‌های فیزیکی و ذهنی انسان و ظرفیت‌های موجود در وسایل و محیط‌های مختلف به افزایش بهره‌وری از وسایل، محیط و ... کمک می‌کند.
ستاره |یکی از مهمترین اصول ارگونومی در محیط کار استفاده از ابزار سالم و مناسب با محیط است. ارگونومی دانشی است که با بررسی ویژگی‌های فیزیکی و ذهنی انسان و ظرفیت‌های موجود در وسایل و محیط‌های مختلف به افزایش بهره‌وری از وسایل، محیط و ... کمک می‌کند.
- ارگونومی در محیط کار چه نقشی دارد؟ ارگونومی که با نام دیگر مهندسی فاکتورهای انسانی شهرت دارد علمی است که با در نظر گرفتن ویژگی‌ها و محدودیت‌های ذهنی و بدنی انسان محصولات، ابزار و محیط شغلی را طراحی می‌کند. مقاله پیش رو به چند اصل بسیار مهم در ارگونومی محیط کار اشاره می‌کند که اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
انسان در محیط کار به دلیل تعامل فیزیکی که با محیط اطراف دارد در معرض انواع و اقسام آسیب‌ها و مشکلات است و ارگونومی در محیط کار بهترین راه برای پیشگیری از این مشکلات و حل مشکلاتی است که در محیط کار برای نیرو‌های انسانی پیش می‌آید. یکی از نتایج استفاده از ارگونومی در محیط کار افزایش سطح بهره وری، سلامتی، رفاه و ایمنی در محیط کار است.
منظور از ارگونومی چیست؟
این روز‌ها بیشتر افراد درباره ارگونومی شنیده‌اند. این واژه معمولاً درباره طراحی موس، کیبورد، تلفن همراه و میز و صندلی زیاد به گوش ما رسیده است. اما دقیقاً منظور از ارگونومی چیست؟
"ارگونومی (Ergonomics) عبارت است از علم استفاده از اطلاعات علمی درباره انسان در طراحی وسایل و محیط."
طراحان متخصص در مباحث ارگونومی با در نظر گرفتن و بررسی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های انسان‌ها و مشاهده و مطالعه بر محصولات، فراورده‌ها، مشاغل، محیط‌های کار و تجهیزات ترکیبی جدید و متناسب با شرایط طراحی می‌کنند که نتیجه آن کاهش فشار‌های جسمی و روحی بر نیروی انسانی است. یکی دیگر از فواید ارگونومی در محیط کار را می‌توان افزایش بهره وری از محیط و انرژی افراد دانست. با کمتر شدن فشار‌های فیزیکی و روحی که افراد در محیط کار متحمل می‌شوند، استفاده از زمان و کیفیت کار بیشتر می‌شود و در نتیجه خروجی مجموعه کاری پیرو طرح‌های ارگونومی پیاده شده بیشتر می‌شود.
ابزار ارگونومیک
اولین برخورد افرادی که در یک مجموعه کار می‌کنند با ابزار کارشان است. با این توضیح که برای انجام هر نوع عملیاتی در هر فضای کاری نیازمند ابزار مخصوص آن کار هستیم. از مهمترین موارد ارگونومی در محیط کار انتخاب ابزار متناسب است. برای انجام این کار ابتدا باید وظایف افراد و کارکنان تشخیص داده شود و همه این وظایف را باید تحلیل کرد. نتیجه تحلیل وظایف این است که ابزار‌های مورد نیاز هر فرد مشخص می‌شود.
ابرازی، چون نمایشگر، لپ تاپ، موس و کیبورد بیشترین استفاده را در محیط‌های کاری دارند. پس نوع چیدمان و مدل و کارایی‌های هر کدام از این موارد تأثیر بسیار زیادی در روند کار کارکنان دارند. این ابزار معمولاً به علت اینکه به مدت طولانی در روز مورد استفاده قرار می‌گیرند باید از استحکام بالا، کیفیت قابل قبول و راحتی کامل در حین استفاده بهره‌مند باشند. در نظر داشته باشید استفاده از نمایشگر‌هایی که از کیفیت تصویر برخوردار نیستند یا نور تنظیم شده و استانداردی ندارند در بسیاری از موارد موجب خستگی کاربر و کم شدن سرعت افراد می‌شوند. در دراز مدت نیز بینایی افراد دچار مشکل خواهد شد و رعایت نکردن این اصل در ارگونومی محیط کار باعث فرسایش نیروی انسانی می‌شود.
شرایط فیزیکی محیط کار
شرایط فیزیکی در ارگونومی در محیط کار شامل موارد متعددی از جمله وضعیت روشنایی، انتخاب رنگ و تهویه هوامی‌شود. این سه مورد از مهمترین موارد در شرایط فیزیکی محیط کار هستند که قبل از انتخاب یک محل به عنوان محیط کار حتماً باید توسط طراح دکوراسیون بررسی شوند.
۱. وضعیت روشنایی
هیچ چیز به اندازه روشنایی و میزان دید افراد در محیط کار نمی‌تواند تأثیر مستقیم بر روند فعالیت‌های افراد داشته باشد. شدت روشنایی در یک محیط کاری باید به گونه‌ای باشد که چشم افراد اذیت نشود و دید آن‌ها به علت نور زیاد کاهش پیدا نکند. زوایه نصب چراغ‌ها و چینش میز‌های کار نسبت به پنجره‌های نور گیر باید به گونه‌ای باشد که دید کاربر‌ها را تحت تأثیر قرار ندهد و نمایشگر‌ها به صورت کامل واضح باشند. چینش بد و توجه نکردن به اصول نور پردازی در ارگونومی محیط کار باعث می‌شود کارکنان دچار خیرگی شوند و این مسئله قطعاً در روند و کیفیت کار تأثیر بدی به همراه دارند.
۲. رنگ
وقتی سخن از انتخاب رنگ در محیط کار به میان می‌آید منظور فقط رنگ دیوار‌های محیط نیست. اگرچه دیوار‌ها و در‌های محل کار بیشترین فضا را در اختیار دارند و توجه افراد بیشتر به رنگ آن‌ها جلب می‌شود، اما مواردی از قبیل: رنگ ابراز مورد استفاده، کفپوش یا فرش‌ها، پرده‌ها و حتی رنگ لباس پرسنل همگی باید به گونه‌ای انتخاب شوند که برای افراد حاضر در محیط آرام بخش و مطلوب باشند. استفاده از رنگ‌های مرده اغلب در روحیه کارکنان تأثیر مستقیم می‌گذارد و این تاثیرات منفی در دراز مدت بروز پیدا می‌کنند. همانطور که ذکر شد یکی از اهداف ارگونومی در محیط کار فراهم آوردن شرایطی است که هیچ فشار عصبی و روانی بر افراد وارد نشود.
۳. تهویه
روند کار و سرعت انجام فعالیت‌ها در محیط کار تنها یکی از بخش‌های حائز اهمیت در طراحی محیط هستند. در نظر داشته باشید که سلامتی کارکنان در هر شغل و رده شغلی از مهمترین مسائل است. در سال‌های اخیر با مطرح شدن مباحث مربوط به ارگونومی توجه بسیاری از طراحان و مدیران به نوع چینش میز‌های و بخش بندی محیط جلب شده است و در بسیاری از مقالات اینترنتی توضیحات به سار مفیدی در این باره موجود است، اما مسئله تهویه هوا در محیط کار به اندازه کافی در کانون توجه نیست. تهویه در محیط کار هم بر سلامت افراد و هم بر روحیه و بهره وری افراد در ساعات کاری تأثیر مستقیم می‌گذارد. انباشته شدن گرد و غبار در کانال‌های تهویه و باعث بروز مشکلات بسیار زیادی می‌شود که انواع و اقسام بیماری‌های تنفسی نیز بخشی از این مشکلات است. همچنین جای گذاری اشتباه کولر‌های آبی که موجب شرجی شدن هوای محیط کار می‌شود و استفاده ناصحیح از بخاری‌های گازی و لوله کشی غیر استاندارد از این موارد هستند.
- ارگونومی در محیط کار چه نقشی دارد؟ ارگونومی که با نام دیگر مهندسی فاکتورهای انسانی شهرت دارد علمی است که با در نظر گرفتن ویژگی‌ها و محدودیت‌های ذهنی و بدنی انسان محصولات، ابزار و محیط شغلی را طراحی می‌کند. مقاله پیش رو به چند اصل بسیار مهم در ارگونومی محیط کار اشاره می‌کند که اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
انسان در محیط کار به دلیل تعامل فیزیکی که با محیط اطراف دارد در معرض انواع و اقسام آسیب‌ها و مشکلات است و ارگونومی در محیط کار بهترین راه برای پیشگیری از این مشکلات و حل مشکلاتی است که در محیط کار برای نیرو‌های انسانی پیش می‌آید. یکی از نتایج استفاده از ارگونومی در محیط کار افزایش سطح بهره وری، سلامتی، رفاه و ایمنی در محیط کار است.
منظور از ارگونومی چیست؟
این روز‌ها بیشتر افراد درباره ارگونومی شنیده‌اند. این واژه معمولاً درباره طراحی موس، کیبورد، تلفن همراه و میز و صندلی زیاد به گوش ما رسیده است. اما دقیقاً منظور از ارگونومی چیست؟
"ارگونومی (Ergonomics) عبارت است از علم استفاده از اطلاعات علمی درباره انسان در طراحی وسایل و محیط."
طراحان متخصص در مباحث ارگونومی با در نظر گرفتن و بررسی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های انسان‌ها و مشاهده و مطالعه بر محصولات، فراورده‌ها، مشاغل، محیط‌های کار و تجهیزات ترکیبی جدید و متناسب با شرایط طراحی می‌کنند که نتیجه آن کاهش فشار‌های جسمی و روحی بر نیروی انسانی است. یکی دیگر از فواید ارگونومی در محیط کار را می‌توان افزایش بهره وری از محیط و انرژی افراد دانست. با کمتر شدن فشار‌های فیزیکی و روحی که افراد در محیط کار متحمل می‌شوند، استفاده از زمان و کیفیت کار بیشتر می‌شود و در نتیجه خروجی مجموعه کاری پیرو طرح‌های ارگونومی پیاده شده بیشتر می‌شود.
ابزار ارگونومیک
اولین برخورد افرادی که در یک مجموعه کار می‌کنند با ابزار کارشان است. با این توضیح که برای انجام هر نوع عملیاتی در هر فضای کاری نیازمند ابزار مخصوص آن کار هستیم. از مهمترین موارد ارگونومی در محیط کار انتخاب ابزار متناسب است. برای انجام این کار ابتدا باید وظایف افراد و کارکنان تشخیص داده شود و همه این وظایف را باید تحلیل کرد. نتیجه تحلیل وظایف این است که ابزار‌های مورد نیاز هر فرد مشخص می‌شود.
ابرازی، چون نمایشگر، لپ تاپ، موس و کیبورد بیشترین استفاده را در محیط‌های کاری دارند. پس نوع چیدمان و مدل و کارایی‌های هر کدام از این موارد تأثیر بسیار زیادی در روند کار کارکنان دارند. این ابزار معمولاً به علت اینکه به مدت طولانی در روز مورد استفاده قرار می‌گیرند باید از استحکام بالا، کیفیت قابل قبول و راحتی کامل در حین استفاده بهره‌مند باشند. در نظر داشته باشید استفاده از نمایشگر‌هایی که از کیفیت تصویر برخوردار نیستند یا نور تنظیم شده و استانداردی ندارند در بسیاری از موارد موجب خستگی کاربر و کم شدن سرعت افراد می‌شوند. در دراز مدت نیز بینایی افراد دچار مشکل خواهد شد و رعایت نکردن این اصل در ارگونومی محیط کار باعث فرسایش نیروی انسانی می‌شود.
شرایط فیزیکی محیط کار
شرایط فیزیکی در ارگونومی در محیط کار شامل موارد متعددی از جمله وضعیت روشنایی، انتخاب رنگ و تهویه هوامی‌شود. این سه مورد از مهمترین موارد در شرایط فیزیکی محیط کار هستند که قبل از انتخاب یک محل به عنوان محیط کار حتماً باید توسط طراح دکوراسیون بررسی شوند.
۱. وضعیت روشنایی
هیچ چیز به اندازه روشنایی و میزان دید افراد در محیط کار نمی‌تواند تأثیر مستقیم بر روند فعالیت‌های افراد داشته باشد. شدت روشنایی در یک محیط کاری باید به گونه‌ای باشد که چشم افراد اذیت نشود و دید آن‌ها به علت نور زیاد کاهش پیدا نکند. زوایه نصب چراغ‌ها و چینش میز‌های کار نسبت به پنجره‌های نور گیر باید به گونه‌ای باشد که دید کاربر‌ها را تحت تأثیر قرار ندهد و نمایشگر‌ها به صورت کامل واضح باشند. چینش بد و توجه نکردن به اصول نور پردازی در ارگونومی محیط کار باعث می‌شود کارکنان دچار خیرگی شوند و این مسئله قطعاً در روند و کیفیت کار تأثیر بدی به همراه دارند.
۲. رنگ
وقتی سخن از انتخاب رنگ در محیط کار به میان می‌آید منظور فقط رنگ دیوار‌های محیط نیست. اگرچه دیوار‌ها و در‌های محل کار بیشترین فضا را در اختیار دارند و توجه افراد بیشتر به رنگ آن‌ها جلب می‌شود، اما مواردی از قبیل: رنگ ابراز مورد استفاده، کفپوش یا فرش‌ها، پرده‌ها و حتی رنگ لباس پرسنل همگی باید به گونه‌ای انتخاب شوند که برای افراد حاضر در محیط آرام بخش و مطلوب باشند. استفاده از رنگ‌های مرده اغلب در روحیه کارکنان تأثیر مستقیم می‌گذارد و این تاثیرات منفی در دراز مدت بروز پیدا می‌کنند. همانطور که ذکر شد یکی از اهداف ارگونومی در محیط کار فراهم آوردن شرایطی است که هیچ فشار عصبی و روانی بر افراد وارد نشود.
۳. تهویه
روند کار و سرعت انجام فعالیت‌ها در محیط کار تنها یکی از بخش‌های حائز اهمیت در طراحی محیط هستند. در نظر داشته باشید که سلامتی کارکنان در هر شغل و رده شغلی از مهمترین مسائل است. در سال‌های اخیر با مطرح شدن مباحث مربوط به ارگونومی توجه بسیاری از طراحان و مدیران به نوع چینش میز‌های و بخش بندی محیط جلب شده است و در بسیاری از مقالات اینترنتی توضیحات به سار مفیدی در این باره موجود است، اما مسئله تهویه هوا در محیط کار به اندازه کافی در کانون توجه نیست. تهویه در محیط کار هم بر سلامت افراد و هم بر روحیه و بهره وری افراد در ساعات کاری تأثیر مستقیم می‌گذارد. انباشته شدن گرد و غبار در کانال‌های تهویه و باعث بروز مشکلات بسیار زیادی می‌شود که انواع و اقسام بیماری‌های تنفسی نیز بخشی از این مشکلات است. همچنین جای گذاری اشتباه کولر‌های آبی که موجب شرجی شدن هوای محیط کار می‌شود و استفاده ناصحیح از بخاری‌های گازی و لوله کشی غیر استاندارد از این موارد هستند.