«اسطوخودوس» درمانگر بی‌خوابی‌های شبانه
اسطوخودوس گیاهی از جنس Lavandula از خانواده نعناعیان (Labiatae) است که در مناطق جنوبی ایران، جنوب عربستان و شمال آفریقا رشد می‌کند و یکی از بهترین گیاهان دارویی در طب سنتی برای لاغری، درمان فشار خون بالا، دیابت و بی‌خوابی محسوب می‌شود.
اسطوخودوس از گیاهان گلدار متعلق به خانواده نعناعیان است که برگ‌های دراز و باریک دارد و گل‌های آن، کوچک خوشه‌ای به رنگ‌های آبی، بنفش و قرمز تیره هستند.
اسطوخودوس برای مدت های طولانی در طب سنتی ایران به منظور درمان برخی از بیماری های عصبی نظیر صرع، بی خوابی، بی قراری و وسواس مورد استفاده قرار گرفته است.
براساس مطالعات صورت گرفته که در مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان در سال ۹۴ به چاپ رسیده است، گزارش شده این گیاه اثربخشی قدرتمندی در درمان بیماری های سیستم عصبی، ضربات مغزی و آسیب های نخاعی داشته است. شیخ الرئیس ابن سینا طبع این گیاه را در درجه اول گرم و در درجه دوم خشک دانسته است.
همچنین در این مقاله علمی آمده است؛ اسطوخودوس جزء داروهای دافع بلغم(یکی از اخلاط چهارگانه در علوم قدیم با ویژگی سرما و رطوبت) و از عوامل درمان سوءمزاج محسوب شده و برای درمان امراض سیستم عصبی مناسب و در زمره بهترین داروهای پاک کننده و تقویت کننده سیستم عصبی محسوب می‌شده است. همچنین برای درمان گوش درد و برطرف کردن رطوبت سیستم عصبی کودکان نیز توصیه شده است.
اسطوخودوس گیاه منعطفی است و در بیشتر نقاط دنیا می‌روید، حتی به عنوان گیاه آپارتمانی هم می تواند رشد کند اما نیاز به حداقل ۸ ساعت آفتاب مستقیم دارد تا گرم و خشک شود.
لاوندر گیاهی چند ساله است و به ارتفاعی حدود نیم متر با شاخه های سبز رنگ می‌رسد که برگ های سبز دارد و نهایتاً گل‌های آن به رنگ بنفش هستند و قسمت مورد استفاده این گیاه، همین گل‌ها و سرشاخه‌های گلدار آن است.
این گیاه دارای ۳۹ گونه است که Lavandula angustifolia رایج ترین آن است. همه ساله زمین های زراعی وسیعی در کشورهای فرانسه، روسیه، بلغارستان، ژاپن، آمریکا و مجارستان برای کشت اسطوخودوس اختصاص می‌یابد.
روش مرسوم تکثیر این گیاه از طریق قلمه زدن است. ابتدا قلمه‌ها در محل مناسبی مانند گلخانه‌ها، برگدار و ریشه‌دار شده سپس به زمین اصلی منتقل می‌شوند. از طریق بذر و خوابانیدن نیز این گیاه قابل تکثیر است. دوره رویشی اسطوخودوس بسیار طولانی است و معمولاً ۲۰ تا ۳۰ سال عمر می‌کند و ۱۵ تا ۲۰ سال بازدهی اقتصادی دارد. در طول رویش به تابش نور فراوان و هوای گرم با رطوبت کم نیاز دارد.
تحقیقات نشان می‌دهند مقدار و کیفیت اسانس با نور رابطه مستقیم دارد به طوریکه با کشت اسطوخودوس در مناطقی که فاقد نور کافی باشند، از مقدار اسانس گل ها کاسته شده و البته مهمتر از آن موجب کاهش ترکیبات استری نظیر لینالیل استات موجود در گیاه می‌شود.
آبیاری زیاد سبب کاهش چشمگیر اسانس(به مقدار ۳۰ تا ۵۰ درصد) و ترکیبات تشکیل دهنده آن می‌شود. این گیاه از مرحله تشکیل گل قادر است خشکی را برای مدت طولانی تحمل کند و به منظور کشت وسیع به هدف زیباسازی شهری و یا تولید اسانس و استفاده در صنعت داروسازی می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
خواص دارویی اسطخودوس بسیار زیاد است که در این مقاله به بخشی از آن اشاره شد. چای و دمنوش اسطخودوس در طب سنتی برای درمان بی خوابی، استرس و اضطراب، کاهش فشارخون بالا، پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی، درمان معده درد و حالت تهوع، آکنه و جوش صورت و سردرد و میگرن مفید است.
اسطوخودوس یکی از خوشبوترین گیاهان دارویی در جهان است که باعث آرامش شده و از بهترین روش‌های طبیعی برای درمان بی‌خوابی شبانه به حساب می‌آید.
برای داشتن خوابی آرام یک قاشق غذاخوری از گل‌های خشک شده اسطوخودوس را به دو فنجان آب جوش اضافه کنید و بگذارید ۱۰ دقیقه بماند تا دم بکشد، مقداری عسل طبیعی به آن اضافه کنید و بنوشید.