آتش اختلافات قطر وعربستان شعله ور شد

اصفهان امروز: دولت آمریکا با ورود به تنش و درگیری بی‌سابقه بین کشورهای قطر و عربستان، جانب‌داری خود را از ریاض علیه قطر اعلام کرد. «دنیا پاول» معاون مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت: «قطر باید به یادداشت تفاهمی که اخیراً در اجلاس سران در ریاض با حضور دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به دست آمد، پایبند باشند». پاول در سخنانی که در نشریه «ویکلی استاندارد» آمریکا منتشر شد، اضافه کرد: «توافق تأسیس مرکز مبارزه با تروریسم در ریاض دربردارنده بالاترین میزان تعهدات به عدم‌حمایت مالی از سازمان‌های تروریستی است». پاول افزود: «دستاورد بزرگی برای ما در آمریکا بود که دولت قطر را به امضای این تعهد سوق دهیم. قطر این امارت کوچک در جزیره عربی همواره در قبال هرگونه تدابیر مرتبط با مبارزه با تروریسم سرپیچی کرده است.اهمیت یادداشت تفاهم این است که همگان ازجمله قطر آن را امضا کرده‌اند و به جزئیاتی متعهد شده‌اند که می‌دانند این جزئیات مسئولیت آن‌ها را در مجازات هرکس ازجمله افراد که از تروریسم حمایت می‌کنند، مشخص کرده است». گفتنی است هنوز جوهر تشکیل «ائتلاف مبارزه با تروریسم» در ریاض خشک نشده و «دونالد ترامپ» به کاخ سفید بازنگشته بود که انتشار اظهارات امیر قطر در مورد ضرورت توجه به ایران به‌عنوان یک بازیگر قدرتمند منطقه‌ای جنجال تازه‌ای را در منطقه به پا کرد. دعوا میان قطر و برخی اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس به‌ویژه عربستان و نیز امارات پس‌ازآن بالا گرفت که خبرگزاری رسمی این کشور نقل‌قول‌هایی از امیر قطر منتشر کرد که در آن از نقش ایران در ثبات منطقه تجلیل کرده و حزب‌الله لبنان را به‌عنوان یک جریان مقاومت ستوده بود. هرچند این خبر خیلی زود از سایت خبرگزاری قطر حذف و مسئولان خبرگزاری اعلام کردند سایتشان هک شده است، بااین‌حال، این تنش خیلی زود به مسدود شدن سایت‌های خبری رسمی قطر در امارات و عربستان انجامید و رسانه‌های این دو کشور با انتشار اسناد و فایل‌های صوتی محرمانه، تبلیغات مخرب گسترده‌ای را علیه قطر و خاندان حاکم این کشور به راه انداختند. البته گفتنی است که اختلافات قطر و عربستان ریشه تاریخی دارد و حوادث گاه‌وبیگاه فقط آتش زیر خاکستر این اختلافات را شعله‌ور می‌کنند. گر چه قطر در سال ۱۹۷۱ به استقلال خود دست‌یافت اما ریشه اختلافات دو کشور به اوایل قرن بیستم بازمی‌گردد. در سال ۱۹۱۳ و به دنبال خروج عثمانی‌ها از قطر، عبدالعزیز بن سعود تصمیم گرفت این کشور را اشغال و به پادشاهی آل سعود ملحق کند. این تصمیم عبدالعزیز اگرچه با دخالت بریتانیا و عقد توافقنامه «دارین» عقیم ماند، اما اختلافات و درگیری‌های مرزی مجددا در سال۱۹۹۲ و در قالب حادثه «الخفوس» شعله‌ور شد. این درگیری‌های مرزی به کشته، زخمی و اسارت چندین نظامی قطری انجامید. قطر بر این باور است که دستیابی عربستان بر منطقه الخفوس به معنای سیطره این کشور بر تمام خشکی‌های قطر است. در مقابل عربستان بر این باور است که این منطقه به عربستان تعلق دارد. اگرچه قطر تا زمان شیخ خلیفه آل ثانی روابط همگرایانه ای را با عربستان دنبال کرده است؛ اما کنار زدن شیخ خلیفه و اعتراض عربستان نسبت به نحوه روی کار آمدن فرزند وی شیخ حمد در سال ۱۹۹۵ روابط دو طرف را متشنج کرد. در همین راستا عربستان تلاش کرد با مطرح کردن موضوع اختلافات مرزی و از طریق فشار بر پادشاه جدید وی را به کناره‌گیری از قدرت و اعاده پدر متقاعد سازد؛ اما دخالت آمریکایی‌ها عربستان را به پذیرش وضع موجود مجبور کرد. پادشاه جدید قطر تلاش کرده است سیاست مستقل از عربستان را دنبال کند. این در حالی است که این کشور تا قبل از این حائز نقش بااهمیت در مناسبات منطقه‌ای نبوده است. پس از تحولات ۲۰۱۱، حمایت قطر از اخوان المسلمین ازیک‌طرف و تلاش عربستان در قرار دادن این گروه در ردیف سازمان‌های تروریستی در سال ۲۰۱۴ به اختلافات جدی میان دو طرف در جریان نشست شورای همکاری خلیج‌فارس در مارس ۲۰۱۴ منجر شد. درمجموع رویکرد حمایتی شبکه قطری الجزیره از اخوان المسلمین در کنار پشتیبانی دولت قطر از شاخه‌های منطقه‌ای اخوان المسلمین به‌ویژه حماس در طول چند سال گذشته از مهم‌ترین متغیرهای تأثیرگذار در اختلافات این کشور با سعودی‌ها به شمار می‌آید. قطر و عربستان هرکدام داعیه رهبری جهان عرب و تقویت نفوذ خود در بین کشورهای منطقه خلیج‌فارس رادارند و در تلاش‌اند که دایره نفوذ رقیب خود را محدود کنند و نفوذ خود را گسترش دهند. قرارداد نظامی اخیر آمریکا و عربستان منجر به ترس قطر از این شد که موازنه قدرت در جهان عرب به سود عربستان تغییر کند .امضای قراردادهای نظامی و تجاری بین ترامپ و سعودی‌ها که بر اساس برآوردها ارزش آن به بیش از 500 میلیارد دلار می‌رسد قطری‌ها را نسبت به تمایلات توسعه‌طلبانه سعودی‌ها به وحشت انداخته است و همین منجر به برافروخته شدن مجدد آتش رقابت‌های این دو کشور در روزهای اخیر شده است.