منشأ بوی بد تهران چیست؟/ ترکیب گوگرد با رطوبت، تهران را بد بو کرد
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی علت بد بو شدن پایتخت در یکی از روزهای بارانی اخیر را ترکیب گاز گوگرد دی اکساید با رطوبت هوا عنوان کرد.
علی بیت اللهی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، اظهار داشت: در تحقیق مفصلی که در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ بر روی بوی بد تهران انجام دادم، مشخص شد که دو پارامتر، با بوی بد تهران مرتبط هستند: یکی گاز so۲ و دیگری رطوبت هوا.
وی افزود: رطوبت هوا بدون افزایش تراکم گاز گوگرد دی اکساید، عملاً نقشی در ایجاد و پخش بوی بد و نامطبوع تهران ندارد؛ اما ترکیب گاز so۲ با آب یا همان رطوبت هوا، منجر به تشکیل اسیدهای گوگردی با قدرت تجزیه کنندگی مواد آلی، فاضلابی و … موجود در چاه‌ها و شبکه‌های فاضلابی می‌شود که پس از این فعل و انفعالات شیمیایی، بوی بد را به صورت گسترده و نه نقطه‌ای در فضای تهران احساس می‌کنیم.
عضو هیئت عملی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: مکانیسم پخش همگن بوی بد تهران به این صورت است که ابتدا به صورت تصادفی و حادثه‌ای میزان گاز so۲ که از سوی ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای تهران به طور پیوسته ثبت می‌شود، به طور غیر منتظره‌ای گاه تا ۴ تا ۱۰ برابر مقدار زمینه و عادی خود، افزایش جهشی می‌یابد،
وی تأکید کرد: با این حال، بوی بد همزمان با افزایش ناگهانی so۲ ایجاد و احساس نمی‌شود؛ بلکه پس از چندین ساعت و گاه یک شبانه روز در مجاورت رطوبت هوا که ترکیب اسیدی پیدا می‌کند، ایجاد می‌شود.
به گفته بیت اللهی، گاز so۲ پس از افزایش ناگهانی و غیر منتظره، با جریان هوا پوشش وسیع و همگنی را در هوای بالای سر تهران پیدا می‌کند و نواحی وسیعی را در بر می‌گیرد سپس و پس از گذشت چندین ساعت، با ترکیب با آب و رطوبت هوا، ترکیب اسید گوگردی را پیدا می‌کند؛ اسید حاصله در تماس با سطح زمین و ورود به چاه‌ها و شبکه‌های فاضلابی و چاه‌های جذبی فاضلاب که در سطح تهران پراکنده‌اند، موجب تجزیه مواد آلی و فاضلابی و متصاعد شدن گازهای آمونیاکی و فاضلابی بسیار بدبویی می‌شوند؛ به نظر می‌رسد این فعل و انفعالات است که عامل اصلی بوی بد تهران است.
وی با اشاره به انتشار بوی بسیار نامطبوعی در روز اول دی ماه سال ۱۳۹۸ در مناطق مرکزی، شرق و شمال شرقی تهران که به طور گسترده احساس شد. گفت: در آن زمان بررسی مقادیر so۲ در تمامی ایستگاه‌های سنجش نشان داد که در تعدادی ایستگاه، گاز گوگرد دی اکساید، به میزان چشمگیری بالا رفته و بیشترین مقدار در ایستگاه دانشگاه تربیت مدرس بود؛ در حالی که در اولین واقعه انتشار بوی بد در تاریخ تهران که در ۱۲ دی ماه ۱۳۹۷ رخ داد، ایستگاه شادآباد منطقه ۱۸ بیشترین مقدار so۲ را ثبت کرده بود.
این پژوهشگر حوزه مسکن و شهرسازی یادآور شد: بررسی جزئی‌تر تغییرات مقدار so۲ ثبت شده در ایستگاه شادآباد در سال ۱۳۹۷ بنا بر ساعت تماس شهروندان تهرانی با سامانه‌های شهرداری نشان داد که بوی بد احساس شده در تهران در روز ۱۲ دی ماه ۱۳۹۷ چندین ساعت بعد از افزایش ناگهانی so۲ بوده است؛ وقوع همین فاصله زمانی بین «پخش ناگهانی so۲» و «بوی بد» در ۱ دی ماه ۱۳۹۸ نیز با بررسی مقادیر ثبت شده غلظت گاز گوگرد دی اکساید، اثبات شد.
بیت اللهی افزود: بنابراین بوی بد تهران بدون تردید با افزایش ناگهانی میزان گاز so۲ در هوای مرطوب مرتبط است ولی مجهول اصلی در بررسی بوی بد تهران، منشأ و علت افزایش حادثه وار و غیر طبیعی گاز so۲ است.
وی خاطرنشان کرد: تعدادی از مسئولان، کارخانه‌های چرم سازی و دیگر کارخانه‌های صنعتی، مراکز دامی و یا محل دفن زباله‌های تهران و امثال این موارد را به عنوان عامل اصلی تولید so۲ عنوان می‌کنند؛ ولی به نظر می‌رسد موارد اینچنینی مانند فعالیت همان کارخانه‌ها و مراکز و محل تجمع زباله‌ها نمی‌تواند دلیل بوی بد تهران باشد چرا که فعالیت هر روزه این مراکز و همچنین رطوبت و نمناکی هوا در خیلی از روزهای سال وجود دارد که در این صورت بوی بد تهران باید در خیلی از ایام سال احساس می‌شد؛ اما فقط در یک روز در سال ۱۳۹۷ و در دو یا سه روز در سال ۱۳۹۸ و در یک روز - تا کنون - در سال ۱۳۹۹ این بوی نامطبوع احساس شده است که نشان دهنده ضرورت تمرکز بر روی کشف دلایل افزایش ناگهانی گاز so۲ در پایتخت است.