چرا کمردرد می‌گیریم؟ +معرفی درمان‌های غیردارویی
حدود هشتاد درصد از افراد در دوران زندگی خود حداقل یک مرتبه به علت کمردرد به پزشک مراجعه کرده‌اند که می‌تواند علل مختلفی داشته باشد.
کمردرد نیز همانند سردرد، یکی از درد‌های شایعی است که معمولا هر فردی را در طول زندگی درگیر خودش می‌کند، که دلایل مختلفی برای آن وجود دارد و احتمال دارد حتی با دارو و یا بدون دارو درمان شود که در ادامه به برخی از علل بروز آن و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.
درد کمر و علل بروز آن
کمردرد تقریبا مشکل و شکایت شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن روبرو می‌شوند و طبق آمار منتشر شده حدود ۸۰٪ از افراد در دوران زندگی خود حداقل یک مرتبه به علت کمردرد به پزشک مراجعه کرده‌اند، نظریه‌های مختلفی در رابطه با علل بروز کمر درد وجود دارد.اگرچه علت کمردرد در بسیاری از بیماران از طریق شکایت بیمار، آزمون‌های بالینی و آزمایشگاهی و همچنین بخش تصویر برداری پزشکی قابل شناسایی است، ولی به دلیل شایع بودن درد‌های ناحیه کمر و عوامل مختلفی که در ایجاد آن نقش دارند، تشخیص علت اصلی به وجود آورنده کمردرد مشکل است.
در ستون فقرات، درصورت ضایعه و یا درگیرشدن عناصر حساس به درد همانند ماهیچه‌ها و تاندون آنها، رباط‌ها، فاسیا، مفاصل بین مهره‌ای پشتی (مفاصل فاست یا آپوفیزیال)، اعصاب نخاعی و ریشه‌های آنها، عروق خونی و طناب نخاعی به هر دلیلی، احتمال ایجاد درد وجود دارد که ممکن است در همان ناحیه یا نقاط دورتری به شکل درد‌های تیرکشنده احساس گردند.
بطور معمول درد کمر در اکثر موارد ماهیت مکانیکی دارد و زمانی رخ می‌دهد که در نحوه اتصال نقاط مختلف کمر و عملکرد آنها اختلال ایجاد می‌شود به عبارتی مهره‌های ستون فقرات، دیسک بین مهره‌ها، طناب نخاعی، مجموعه اعصاب و عضلات تاندون‌ها و رباط‌های مجاور دچار مشکل خواهند شد.
در واقع نقاط ضعیف قسمت پایین کمر و قسمت فوقانی کمر با هم همکاری دارند و یک مجموعه پیچیده را به وجود می‌آورند، اما در صورتی که یکی از این ساختار‌ها دچار مشکل شود کل سیستم بدن به مشکل برمی خورد. مشخص کردن محل دقیق درد کمر و علائم و نشانه‌های مرتبط با آن می‌تواند سرنخ‌های ارزشمندی را در خصوص علل بروز درد ارائه دهد.
وجود مشکل در ستون فقرات و خود طناب نخاعی سبب بروز درد در قسمت میانی کمر می‌شود و احساس درد در دو طرف کمر معمولاً باعث بروز مشکل در عضلات و رباط‌ها و تاندون‌ها و سایر بافت‌های نرم مجاور و محافظ ستون فقرات خواهد شد.
در زمانی که پزشک به ارزیابی درد کمر می‌پردازد باید به چند نکته توجه کنند، زیرا درد کمر می‌تواند به دنبال یک مجموعه از مشکلات در اطراف این ناحیه به وجود بیاید.
برخی از کمردرد‌ها به دلایل زیر بروز پیدا می‌کند:
اسکولیوز
یک نوع دیگر از مشکلات ستون فقرات اسکولیوز است که به آن کجی ستون فقرات گفته می‌شود.این اختلال می‌تواند باعث بروز تغییرات مکانیکی در قسمت پایین ستون فقرات شود و به این ترتیب شما دچار درد کمر خواهید شد.
گرفتگی و رگ به رگ شدن کمر
گرفتگی و رگ به رگ شدن عضلات و رباط‌ها و تاندون‌های اطراف ستون فقرات می‌تواند سبب بروز درد شود گاهی اوقات درد در قسمت پایین کمر می‌تواند به سندرم درد میوفاسیال ارتباط داشته باشد که باعث اسپاسم و حساسیت عضله خواهد شد. عضله مازویی بزرگ یا سایر عضلات از قبیل عضله مربعی کمر در قسمت پایین کمر می‌توانند دچار اسپاسم می‌شوند و سبب بروز درد شوند.مفاصل ستون فقرات
مفاصلی که وظیفه متصل کردن یک مهره به مهره دیگر را بر عهده دارند مفاصل فاست نامیده می‌شوند. این مفاصل می‌توانند باعث بروز التهاب و تورم شوند. مفاصل فاست می‌توانند باعث سفتی و درد شدید شوند که ناتوان کننده است مدت زیادی طول می‌کشد. علی‌رغم آنکه این مسئله یکی از دلایل شایع درد مزمن کمر است ممکن است تا چندین سال به آن توجه نشود یا توسط متخصص درد تشخیص داده نشود.درد میوفاسیال
درد میوفاسیال به دردی گفته می‌شود که به علت وجود مشکل در عضلات و مفاصل و رباط‌های قسمت پایین کمر به وجود می‌آید. گاهی اوقات در عضله نقاط ماشه‌ای میوفاسیال ایجاد می‌شوند که نقاط بسیار حساسی هستند و در غلاف عضله به وجود می‌آیند. درد حاصل از نقاط ماشه‌ای می‌تواند بسیار شدید و ناتوان کننده باشد.در زمانی که نقاط ماشه‌ای لمس می‌شوند یا بررسی می‌شوند بیمار دچار درد بسیار زیادی در نقاط اطراف خواهد شد. برخی از عضلات در قسمت پایین کمر که درگیر نقاط ماشه‌ای می‌شوند می‌توانند باعث بروز درد در قسمت پایین کمر از قبیل درد در عضله مربعی کمر و عضله راست کننده ستون فقرات شوند. در قسمت فوقانی کمر و عضلات سینه‌ای کمری پیش مهره ای، عضله مازویی بزرگ و عضلات تهیگاهی دنده‌ای می‌توانند سبب بروز درد ارجاع دهنده به قسمت پایین کمر شوند. عضلات سرینی و عضلات پیریفورمیس که در قسمت پایین کمر قرار دارند می‌توانند باعث ارجاع درد به نقاط فوقانی کمر شوند.
استئوآرتریت ناحیه پایین کمر
استئوآرتریت ناحیه پایین کمر به آرتروز و تحلیل رفتگی ستون فقرات ناحیه پایین کمر گفته می‌شود که به علت بالا رفتن سن به وجود می‌آید و بر روی مفاصل و دیسک و رباط‌های قسمت پایین کمر تاثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند در مفصل ساکروایلیاک رخ دهد که در این قسمت ستون فقرات ناحیه پایین کمر به لگن متصل می‌شوند.اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس اختلالی است که در استخوان‌های ستون فقرات را می‌دهد و در این اختلال یک مهره روی مو‌های پایینی قرار می‌گیرد. این اختلال می‌تواند به علت مشکلات مربوط به تحلیل رفتگی استخوان یا دیسک یا مشکلات رباط‌های ستون فقرات به وجود بیاید.این اختلال معمولاً به همراه آرتروز ستون فقرات رخ می‌دهد. در اکثر موارد این اختلال به صورت خفیف به وجود می‌آید، اما گاهی اوقات لیز خوردگی مهره به صورت شدید به وجود می‌آید و باعث تحت فشار قرار گرفتن عصب خواهد شد انجام جراحی پایدار کننده ستون فقرات از قبیل فیوژن ضروری خواهد بود.
درد انتشار دهنده
درد انتشار دهنده به وضعیتی گفته می‌شود که درد در یکی از نقاط بدن به وجود می‌آید و ممکن است در سایر نقاط آن احساس شود.این اختلال زمانی رخ می‌دهد که نقاط مختلف بدن دارای اعصاب مشابهی باشند که به ارسال سیگنال‌های درد به مغز و ستون فقرات می‌پردازند. مشکلات کمر از قبیل آرتروز مفصل فاست یا لغزش دیسک می‌تواند باعث تحت فشار قرار گرفتن اعصاب ستون فقرات شود.
به این تحت فشار قرار گرفتن اعصاب تنگی فرامن ناحیه لومبر گفته می‌شود و می‌تواند باعث بروز درد تیر کشنده به سایر نقاط بدن از قبیل باسن پا ساق پا یک یا هر دو پا شود.
درد پس از جراحی
معمولاً پس از انجام عمل جراحی درد می‌تواند تا مدتی پس از آن که بافت به مقدار کافی بهبود پیدا کرده است از بین نرود. این امر می‌تواند در ۲۵ درصد از انواع عمل‌های جراحی رخ می‌دهد و گاهی اوقات درد مداوم کمر می‌تواند غیر قابل تحمل و ناتوان کننده باشد.درد پس از جراحی می‌تواند پس از هر نوع عمل جراحی برای ستون فقرات و قسمت پایین کمر یا اطراف آن رخ بدهد و به علت عوامل متعددی از قبیل آسیب دیدگی یا اسکار عصب، التهاب یا عفونت مزمن و ضعف و سفتی عضله به وجود می‌آید.
این وضعیت یک درد پیچیده است و باید توسط متخصص درد و پزشکی که شما را جراحی کرده است بررسی و کنترل شود. به این وضعیت سندروم درد پس از جراحی لامینکتومی یا سندرم شکست جراحی کمر گفته می‌شود.
درد عصب
گاهی اوقات مشکلات نورولوژیکی می‌تواند باعث بروز درد کم شود که این مشکلات عبارتند از نورالژی پس از هرپس، زونا و حتی بیماری‌هایی از قبیل مننژیت.در مواردی که درد پس از یک درد شدید از بین نمی‌رود می‌تواند باعث بروز تغییر درون اعصاب و به وجود آمدن برخی از اشکال درد‌های عصبی شود که به آن درد نوروپاتی می‌گویند.
گاهی اوقات تشخیص درد عصب می‌تواند دشوار باشد و معمولاً باید توسط متخصص درد ارزیابی و درمان شود.
تنگی کانال نخاعی
درست در زمانی که فشردگی دقیقا درون خود کانال نخاعی رخ می‌دهد به این وضعیت تنگی کانال نخاعی گفته می‌شود و در صورتی که این وضعیت جدی باشد باعث می‌شود که خود طناب نخاعی نیز فشرده شود که به این حالت میوپاتی گفته می‌شود.میوپاتی وضعیتی است که در آن فشار شدن طناب نخاعی باعث به وجود آمدن علائم و نشانه‌هایی از قبیل ضعف یا مشکلاتی در ارتباط با هماهنگی دست‌ها و بازو‌ها و پا‌ها و حتی کف پا خواهد شد.
این اختلال معمولاً در نقاط بالای ستون فقرات و در قسمت گردن و قفسه سینه به وجود می‌آید، اما علائم و نشانه‌های آن و عوارض مرتبط با این اختلال را می‌توان در قسمت پایین ستون فقرات و پا‌ها احساس کرد.
حساس سازی
گاهی اوقات وجود یک مشکل در سیستم عصبی را حساس شدن می‌نامند و این وضعیت گفته می‌شود که معمولاً درد که یک نوع درد عصبی است به سرعت درون بدن پخش می‌شود و به درون بازو و یا حتی سمت مخالف بدن انتشار پیدا می‌کند.افرادی که دچار این اختلال هستند پوست ناحیه کمر آنها نیز حساس شده است و حتی لمس کوچک نیز می‌تواند باعث بروز درد بسیار زیادی شود. درمان این اختلال می‌تواند دشوار باشد و معمولاً به حضور متخصص درد نیاز دارد.
درمان غیردارویی برای کمردرد
روش‌های موثری در طب مکمل وجود دارد که می‌تواند جایگزین دارو و حتی در برخی موارد جراحی برای درمان کمردرد شود، با توجه به این امر، طب سوزنی یکی از شناخته شده‌ترین روش‌های موثر در کاهش درد و درمان انواع درد‌های ستون فقرات از جمله کمردرد است.طب سوزنی می‌تواند با شل کردن عضلات اطراف ستون فقرات، بهبود جریان خون ناحیه، آزاد شدن مواد ضد درد از جمله اندروفین از پایانه‌های عصبی باعث کاهش یا از بین رفتن انواع کمردرد شود.
ماساژ درمانی نیز از دیگر روش‌های موثر در بهبود کمردرد است. البته باید توجه داشت این کار از سوی فردی متخصص، ورزیده و آشنا به علوم پزشکی انجام شود که قادر به تشخیص صحیح و بررسی عکس یا سی تی اسکن بیمار باشد.
در برخی موارد فتق شدید، دیسک یا تنگی کانال نخاع، ماساژ می‌تواند خطرناک یا عارضه دار باشد و نباید انجام شود؛ بنابراین بررسی گرافی (عکس) یا ام. آر. آی بیمار قبل از انجام ماساژ ضروری است.
انجام همزمان طب سوزنی و ماساژ در مواردی می‌تواند به تسریع روند درمان کمک کند.
بادکش گذاری (Cupping) که شامل گذاشتن بادکش در برخی نقاط بدن، طب سوزنی روی کمر یا اندام تحتانی است نیز از دیگر روش‌های کمکی محسوب می‌شود.
گرم نگه داشتن موضع، استفاده از کیسه آب گرم و قراردادن جریان آب گرم روی کمر روزانه برای حدود ۱۵، ۱۰ دقیقه نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
استفاده از چسب‌های مخصوص حاوی مواد گیاهی ضد درد از جمله منتول در موضع درد نیز می‌تواند به شل شدن عضلات و کاهش درد بینجامد.
تغییر شیوه زندگی نیز از نکات بسیار مهم دیگر است.
استفاده از توالت فرنگی، پرهیز از دوزانو نشستن یا ایستادن به مدت طولانی، استفاده از کفش مناسب، استفاده از تشک طبی، پرهیز از بلند کردن اجسام و استراحت کافی، از جمله این نکات است.