ارگ جهان نما؛ پر ماجراترین ساختمان اصفهان

کم‌تر ساختمانی را در ایران می‌توان نام برد که به‌اندازه ارگ جهان‌نمای اصفهان تا این حد پرماجرا باشد. ارگ جهان‌نما یا برج جهان‌نما نام بنایی است که توسط شهرداری اصفهان در حوالی میدان امام حسین(ع) اصفهان (در نزدیکی محل بنای صفوی تخریب‌شده کوشک جهان‌نما) ساخته شد این بنا در سال ۱۳۷۵ با تخریب کاروان‌سرای تاریخی «تحدید» که به‌عنوان بخشی از مجموعه چهارباغ اصفهان در سال ۱۳۱۰ به شماره ۱۰۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده بود، با کاربری تجاری و فرهنگی احداث شد اما هیچ‌گاه مورد استقبال مردم اصفهان قرار نگرفت و حواشی آن با به خطر انداختن منظر تاریخی و فرهنگی میدان نقش‌جهان آغاز شد، یونسکو در سال ۱۳۸۰ برای اولین‌بار موضوع قراردادن میدان نقش‌جهان در فهرست میراث در خطر را به دلیل ساخت این برج مطرح کرد. ارتفاع اولیه ساختمان تجاری جهان‌نما حدود ۵۰ متر بود و چون در فاصله ۷۰۰ متری میدان نقش‌جهان قرار داشت مورد انتقاد بازرسان یونسکو قرار گرفت، بازرسان یونسکو درباره این برج پرحاشیه تجاری گفته بودند که خط آسمانی و منظر تاریخی و فرهنگی میدان نقش‌جهان را مخدوش کرده و باید ارتفاع آن تعدیل شود.

کار به جایی رسید که سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت در نامه‌ای به رئیس سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری نوشت: از صحبت‌هایی که با مدیرکل سازمان یونسکو داشته‌ام این‌گونه به نظر می‌آید که یونسکو تنها در صورت تعدیل برج جهان‌نما به موضوع میدان نقش‌جهان پایان می‌دهد.

با کش‌وقوس‌های فراوان و علی‌رغم فشارهای سرمایه‌گذاران این برج پرحاشیه در تاریخ ۸ بهمن سال ۱۳۸۴ تعدیل گردید و دوطبقه بالایی آن تخریب شد. اما این پایان حواشی این برج نبود و این ارگ طلسم شده با مشکلات حقوقی برای کسبه همراه بود. این برج عجیب و پرماجرا از حواشی مدیریتی و حقوقی گرفته تا به خطر انداختن میراث تاریخی اصفهان در کارنامه خود داشته است اما حاشیه این برج زمانی پررنگ‌تر می‌شود که بدانید این برج سبب جان‌باختن یکی از مسئولان شهری اصفهان در سال 1399 شده است. مرتضی افروزی، مدیر آزادسازی و املاک شهرداری اصفهان در سال 1399 در بازدید از این پاساژ از ارتفاع پنج‌متری برج جهان‌نما سقوط کرد و درگذشت تا برگی دیگر بر تاریخ این برج عجیب و پرماجرا باشد.

حال اما قرار است این برج پرحاشیه در مرکز شهر اصفهان به‌صورت مشارکتی (شهرداری اصفهان و سرمایه‌گذاران) به هتل تبدیل شود و هتل ارگ جهان‌نما طی سه سال آینده در یکی از بهترین نقاط شهر اصفهان در ارگی پرماجرا که از پارکینگش بیشتر از مرکز خریدش استقبال شده، افتتاح شود.

ماجراهای ارگ جهان‌نما که حتی به معماری آن نیز ایرادها و نقدهایی وارد است نشان‌دهنده کم‌اهمیت بودن میراث تاریخی در اصفهان است. میراثی که تکرار نمی‌شود و بی‌توجهی به آن و به خطر انداختن حریم و منظر آن اصفهان را به شهری بدون شناسنامه و بی‌هویت تبدیل می‌کند. موضوعی که ظاهراً این بار قرار است در چهارباغ و نقض حریم و منظر تاریخی این خیابان با احداث هتل چهارباغ تکرار شود. تکرار بی‌توجهی به میراث و منظر تاریخی اصفهان که به نظر می‌رسد ارگ جهان‌نمای 2 باشد.